ÜLKEMİZDE artık her üç ya da dört yılda bir yapılması neredeyse gelenekselleşen Bağ-Kur ve SSK prim borçlarına af getirilmesi uygulamasına bir yenisi daha eklendi. Bilindiği üzere, Bağ-Kur ve SSK prim borçlarına “af” ve “yeniden yapılandırma” getirilmesi uygulaması son olarak 2006 yılında çıkarılan 5458 sayılı Kanun ile yapılmıştı. Şimdi ise, 15.05.2008 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5763 sayılı Kanunla Bağ-Kur ve SSK prim borçlarına yeni bir “af” ve “yapılandırma” imkânı getirildi. İşin aslına bakılacak olduğunda, düzenli prim ödeyen vatandaşları bir nevi cezalandırmak anlamına gelen söz konusu bu prim affı uygulaması, aşırı faiz yükü ve gecikme zamları nedeniyle prim borçlarını ödeyemeyen bir kısım vatandaşlarımız için de bir imkân ve fırsat olmuştur diyebiliriz.
Okuyucularımıza faydalı olması açısından ve zihinlerde kalıcılığını sağlamak adına, 15.05.2008 tarihli ve 5763 sayılı Kanunla Bağ-Kur ve SSK prim borçlarına getirilen prim affını ve borç yapılandırmasını soru ve cevap halinde açıklayalım.
1) Prim affı Bağ-Kur ve SSK borçlularından kimleri ve neleri kapsayacak?
5763 sayılı prim affı Kanunuyla, esnaf ve tarım
Bağ-Kur sigortalısı olan kişilerin 31 Mart 2008 tarihine kadar (31.03.2008 tarihinden önceki) olan prim ve sosyal güvenlik destek primi borçları af kapsamına girecek ve yeniden yapılandırılabilecek.
SSK borçlularının ise, yine 31 Mart 2008 tarihi ve bu tarihten önceki dönemlere ait tüm sigorta primi borçları, idari para cezası borçları, işsizlik sigortası primi borçları ve sosyal yardım zammı borçları af kapsamında olacak.
Ayrıca, 31 Mart 2008 tarihine kadar bitirilmiş olan özel bina inşaatı ile ihale konusu işlerden Sosyal Güvenlik Kurumunca yapılan ön değerlendirme, araştırma veya tespit sonucunda yeterli işçilik bildiriminde bulunulmadığı anlaşılanların fark işçiliğe ilişkin borçları ile avukatlar, noterler ve yurtdışına işçi götüren müteahhitlerin ve topluluk sigortasına tabi olanların 31 Mart 2008 tarihinden önceki dönemlere ilişkin malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına ait prim borçları af kapsamında değerlendirilip yeniden yapılandırılabilecek.
İsteğe bağlı sigortalıların ise, 2003 yılı Mayıs ayı ile 2008 yılı Mart ayı dönemleri arasındaki isteğe bağlı sigortalılıklarının devam ettiği süre içindeki prim borçları da 5763 sayılı prim affı kanununa göre yeniden yapılandırılabilecek.
2) Prim affı için hangi tarihlerde ve nerelere başvurulacak?
5763 sayılı Kanunla Bağ-Kur ve SSK borçlularına getirilen prim affından yararlanmak isteyenler, 5763 sayılı Kanunun Resmi Gazetede yayımlandığı tarih olan 26 Mayıs 2008 tarihinden itibaren iki ay içinde Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerine (eski Bağ-Kur ve SSK İl Müdürlükleri) başvurarak işlemlerini yaptırabilecekler. Dolaysıyla prim affından yararlanmak isteyenler için son tarihin 26 Temmuz 2008 olduğunu hatırlatmakta yarar var.
3) Borcunu peşin ödeyene hangi kolaylıklar sağlanacak?
5763 sayılı Kanunla Bağ-Kur ve SSK borçlularına getirilen son prim affı ve ödeme kolaylığı imkânı, daha önceden çeşitli yasalarla getirilmiş olan borç yapılandırmaları uygulamalarından daha fazla avantajlıdır. Çünkü bu yasadaki prim affında prim borcunu peşin ödeyenlere büyük kolaylıklar ve fırsatlar verildi. Bağ-Kur ve SSK borçluları eğer borçlarını peşin ödemek isterlerse, kendilerine çıkarılan borç aslının tamamını ve gecikme cezası ile gecikme zammının yüzde onbeşini başvurunun yapıldığı ayın sonuna kadar (başvuru tarihinden itibaren bir ay içinde) öderlerse, gecikme cezası ve gecikme zammının yüzde 85'i affedilecek.
Bağ-Kur ve SSK prim borçlarının büyük bir kısmını faizler, gecikme zamları ve gecikme cezalarının oluşturduğu göz önünde bulundurulduğunda, borcunu peşin ödeyenlere büyük bir indirim olacağı görülmektedir. Borcunu peşin ödeyen bir Bağ-Kur’luya nasıl bir indirim uygulanacağını bir örnekle açıklayalım. Bay A’nın Bağ-Kur’a 10.000 YTL prim borcu ve 15.000 YTL de gecikme zammı borcu olduğunu varsayalım. Bay A, eğer bu borcunu peşin ödeme yolunu seçerse, 10.000 YTL tutarındaki anapara prim borcu ile birlikte 2250 YTL tutarındaki gecikme zammı borcunu da öderse, kalan borcunun tamamı silinecektir. Yani örnekteki Bay A, af kanunu çıkmadan önceki 25 bin YTL’lik Bağ-Kur borcunu peşin ödemek isterse 12.250 YTL ödeyerek Bağ-Kur prim borçlarından kurtulabilecektir.
4) Borcunu taksitle ödemek isteyenlerin durumları ne olacak?
Sözünü ettiğimiz Bağ-Kur ve SSK prim borcu affından borçlarını taksitle ödemek isteyenler de yararlanabilecek. Peşin ödemede olduğu gibi taksitle ödemelerde de prim borcunun anaparası silinmeyecek ve sadece borç indirimi gecikme cezası ile gecikme zammı tutarlarına uygulanacak. Buna göre borcunu taksitle ödemek isteyen bir vatandaş eğer borcunu 12 ay taksitle ödemek isterse gecikme cezası ile gecikme zammının yüzde ellibeşi terkin edilecek. (silinecek) Borcunu 12 ayı aşan taksitle ödemek isteyen bir vatandaşın ise gecikme cezası ve gecikme zammının yüzde otuzu silinecek. Ancak görüldüğü gibi ana paraların ödenmesinde herhangi bir indirim söz konusu değildir. İlk taksitin ödeme yükümlülüğü, başvurunun yapıldığı ayı takip eden aybaşından itibaren başlayacak. Taksitlendirilen borçlar ilerleyen zamanlarda peşin ödenmek istenirse terkin (affedilen) edilen miktar değişmeyecek.
5) Prim affıyla geçmiş yıl boşlukları ödenip eksik günler tamamlanabilecek mi?
Her prim affı döneminde en çok sorulan sorulardan birisi budur. Ancak, SSK’lı olan kişilerin daha önceki yıllarda sigortasız olarak çalıştıkları, boşta geçirdikleri ya da sigorta gün sayılarında boşluk olan dönemleri bahse konu prim affı ve borç yapılandırması kanununa göre doldurmaları ya da sigortalı saydırmaları mümkün değildir. Ayrıca, Bağ-Kur’luların da Bağ-Kur’lu olmalarını gerektiren kayıtlarının (gelir vergisi, meslek odası, esnaf sicil ve ticaret odasındaki kayıtlar gibi) olmadığı dönemleri yeni çıkan prim affı kanununa göre sigortalı saydırmaları mümkün değildir.
6) Bağ-Kur ya da SSK ile prim borçlarından dolayı davalık olanlar aftan yararlanabilecek mi?
5763 sayılı prim affı ve borç yapılandırma yasasından faydalanmak isteyen kişilerin SSK ve Bağ-Kur’a yaptıkları itirazlardan ve yargıya açtıkları dâvâlardan feragat etmeleri ve ihtilaf oluşturmamaları gerekmektedir. Ancak, Bağ-Kur veya SSK aleyhine yargıya dava açılıp ta, bu davalar sonuçlanmış ve hüküm verilmişse, bu kişiler yeni prim affı yasasının hükümlerinden faydalanabileceklerdir.
7) Bağ-Kur’a hiç kaydı olmayan esnaflar da aftan faydalanabilecek mi?
Bu zamana kadar Bağ-Kur’lu olması gerektiği halde Bağ-Kur’a hiç kayıt ve tescili olmayan kişilerin Bağ-Kur sigortalılıkları 04.10.2000 tarihinden başlatılmaktadır. Bundan dolayı Bağ-Kur’lu olması gerektiği halde Bağ-Kur’a kayıt yaptırmayan kişiler de eğer sigortalılık kayıtlarını yaptırırlarsa, 04.10.2000 tarihi ile 31 Mart 2008 tarihleri arasındaki sigortalılık sürelerine tekabül eden prim borçlarını af kanunundan yararlanıp ödeyebilecekler.
8) Prim affından yararlananlar hangi yükümlülüklerini yerine getirmediklerinde borç yapılandırmaları bozulacak?
Yeni çıkan prim affı kanununa göre borçlarını yapılandıran kişiler borç türü bazında taksitlendirilmiş borçlarıyla ilgili ödeme yükümlülüklerini bir takvim yılında üç defadan fazla yerine getirmemeleri veya eksik yerine getirmeleri ya da bir takvim yılında üç defaya kadar ödenmeyen veya eksik ödenen taksit tutarlarını en geç son taksiti izleyen ayın sonuna kadar gecikilen her ay için Hazine Müsteşarlığınca açıklanacak bir önceki aya ait Yeni Türk Lirası (YTL) cinsinden iskontolu ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetlerinin aylık ortalama faiz oranına 1 puan eklenmek suretiyle bulunacak faiz oranının bileşik bazda uygulanması sonucunda hesaplanacak faiz miktarı ile birlikte ödememeleri halinde, yeni yasaya göre taksitlendirme haklarını kaybedecekler.
9) Bir önceki af kanunu olan 5458 sayılı Kanundaki prim yapılandırmasından yararlanan ancak yapılandırması iptal edilenlerin durumları ne olacak?
Bağ-Kur ve SSK prim borçlarına son af ve yapılandırma imkânı, 2006 yılında 5458 sayılı Kanunla getirilmişti. İşte, 5458 sayılı Kanun kapsamında borçlarını yapılandıran kişilerin eğer borç yapılandırmaları iptal edilmiş ya da herhangi bir şekilde olumsuz sonuçlanmış ise 26 Mayıs 2008’den itibaren iki ay içinde Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerine yazılı olarak başvurmaları halinde, bozulmuş olan yeniden yapılandırma anlaşmaları, 5458 sayılı Kanuna göre yapılmış olan başvuru tarihi ve taksitlendirme süresi dikkate alınmak suretiyle ihya edilecek. Yeniden yapılandırma anlaşmaları ihya edilen borçluların, yeniden yapılandırma anlaşmalarının bozulduğu tarihten sonra 5458 sayılı Kanun kapsamına giren borçları için yaptıkları ödemeler mahsup edilecek. Özetle, bir önceki aftan (2006 yılındaki 5458 sayılı Kanun kapsamındaki aftan) yararlanıp da ödeme yükümlülüğünü yerine getiremeyen kişiler de bu 5763 sayılı yeni prim affı yasasından yararlanarak borçlarını üstte belirttiğimiz esaslara göre sildirebilecekler.
10) Af Kanununa göre prim borcu olan Bağ-Kur’lular sağlık yardımı alabilecek mi?
Esnaf ve Tarım Bağ-Kur sigortalıları ve bu sigortalıların hak sahipleri ödeme vadesi geçmiş taksitleri ile 1 Nisan 2006 tarihinden sonraki süreye ilişkin prim borçlarını ödemeleri ve yeni kanun kapsamında taksitlendirerek yapılandırdıkları borçlarına ilişkin ödeme yükümlülüklerini yerine getirmeleri (taksit ve cari ay primleriyle birlikte) kaydıyla, toplam borçlarının ilk dört taksitini ödemeleri şartıyla sağlık sigortası yardımlarından yararlanabileceklerdir.
Okurlara kısa cevaplar
İsmi mahfuz; 5510 sayılı yeni sosyal güvenlik
yasasına göre yaşlılık aylığı alan birisi aylığı kesilmeden tekrar sigortalı olarak çalışabilecek mi?
Ayrıca, doğuştan özürlü olduğumu belgeleyen sağlık raporunu her devlet hastanesinden alabilir miyim?
Sayın okurum, 5510 sayılı yasanın yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa işe girip de emekli olacak kişiler emekli olduktan sonra hizmet akdi ile çalışmaya başlarlarsa, çalışmaya başladıkları için yaşlılık aylıkları kesilecek. Ancak, bunlar kendi nam ve hesabına bağımsız çalışmaya başlarlarsa aylıkları kesilmeyecek ve bu kişilerden sosyal güvenlik destek primi kesilecektir. Yeni sosyal güvenlik kanunu kapsamından önce işe girenler yaşlılık aylığı alarak emekli olsalar ve emekli olduktan sonra çalışmaya başlasalar bile aylıkları kesilmeyecek.
İsmi mahfuz; Bir akrabam babasından 01.05.1997–28.02.2007 tarihine kadar Emekli Sandığından malul çocuk olarak maaş almakta idi. Kendisi aylık alırken aynı zamanda mevsimlik işçi olarak SSK’da çalışıyordu. Daha sonradan babası üzerinden aldığı aylığı kesildi. Haksız yere özürlü aylığı alan 81 bin kişinin aylığı borçları silinecek diye muhtelif yerlerden duydum. Bu kişinin de aldığı haksız aylıkların tahsilinden vazgeçilecek mi?
Sayın okurum, haksız yere alınan özürlü aylıklarının tahsilinden vazgeçilecek olanlar, sadece 2022 sayılı kanun kapsamından alınan aylıklardır. Bu kanun haricinde Emekli Sandığı, SSK ya da Bağ-Kur’dan haksız ve yersiz olarak alınan aylıkların tahsili ve takibinden vazgeçilmesi söz konusu değildir.
NOT:
Bağ-Kur, SSK, Emekli Sandığı ve sosyal güvenlik reformu ile getirilen haklarınızdan haberdar olmak ve buralardaki sorunlarınıza çözüm bulmak için her hafta Perşembe günleri bu köşede buluşalım. Faks ve e-postalarınızı bekliyoruz.
E-posta: [email protected]
Faks: 0212 515 67 62
29.05.2008
E-Posta:
[email protected]
|
