Ülkemizde ölüsü ve dirisiyle herkesi ilgilendiren Sosyal Güvenlik Reform Yasası, Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edildi. Anılan yasa eğer Cumhurbaşkanı tarafından onaylanırsa önümüzdeki günlerde yasalaşacak. Ancak, yine de bahse konu reform yasasına sendikalar, bir kısım partiler ve bazı sosyal taraflar karşı çıktığı için kuvvetle muhtemel bu yasa Anayasa Mahkemesine götürülecek ve belki de bazı maddeleri iptal edilecek. Çünkü 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Reform Yasası, daha önce de Anayasa Mahkemesine götürülmüş ve bir kısım maddeleri iptal edilmişti.
5510 sayılı Sosyal Güvenlik Reform yasası her ne kadar başlangıçta hedef olarak gösterilen herkese “eşit sosyal güvenlik” ilkesinden uzaklaşılmış bir şekilde yasalaşmış olsa bile, bazı vatandaşlarımız için yine de umut olmaya devam etmektedir. 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Reform Yasası vefat etmiş memurların hizmet süresi yetmediği için dul ve yetim aylığı alamayan eş ve çocukları için gerçekten müjde denilebilecek nitelikte dul ve yetim aylığı alma imkânı vermiştir. Bu durumda olanların sayısı yaklaşık olarak 28 bin civarındadır.
Bilindiği üzere, hali hazırda Sosyal Güvenlik Reform yasası yürürlüğe girmediği için memurlar ve diğer kamu görevlileri 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanununa tabidirler. 5434 sayılı Kanunun 66/b maddesine göre, ölen memurlar ve diğer kamu görevlilerinin geride kalan eş, çocuk ve hak sahiplerine yetim aylığı bağlanabilmesi için müteveffa iştirakçinin en az 10 yıl fiili hizmet süresinin olması gerekmektedir. Ayrıca, 5434 sayılı Kanunun ek 13 üncü maddesine göre, fiili hizmet süresi 5 yılı doldurduktan sonra vefat eden iştirakçilerin, ölüm tarihinde, başkasının yardımı olmaksızın hayatlarını devam ettiremeyecek derecede malul ve muhtaç bulunan dul eşleri ile çocuklarına da dul ve yetim aylığı bağlanmaktadır.
5434 sayılı Kanunun yukarıda bahsettiğimiz ve günümüzde geçerli olan bu hükümlerine göre, normal şartlarda memurların hak sahiplerine dul ve yetim aylığı bağlanabilmesi için ölen memurun an az 10 yıl memurluk yapması şartı aranılmaktadır. Ölen memurların eğer 10 yıllık hizmetleri yoksa, yalnız beş yıllık hizmetleri (memurluk süreleri) varsa, bu durumda olan memurların çocuklarına öğrenimleri devam ettiği müddetçe aylık bağlanırken, dul eşlerine malül ve muhtaç olması halinde dul aylığı bağlanmaktaydı. Yani ölen ve öldüğü tarihte beş yıllık hizmeti olan memurun geride dul kalan eşi eğer, malül ve muhtaç ise ancak ölüm aylığı bağlanmaktaydı. Malül ve muhtaç olmayan dul eşlere ise ölüm aylığı verilmemekteydi.
İşte, 5510 sayılı sosyal güvenlik reform yasası yürürlüğe girerse, beş tam yıl memurluk yapıp ta ölen memurların eşlerine ve çocuklarına dul ve yetim aylığı bağlanması imkânı gelecek. Ölen memurlar ve diğer kamu görevlilerinin dul eşlerine şimdiki 5434 sayılı Kanunda olduğu gibi mutlaka 10 tam yıl hizmet süresinin var olması şartı aranılmayacak. Memurların dul eşlerine ölen memur üzerinden dul aylığı bağlanması için malül ya da muhtaç olması şartı da aranılmayacak. Türkiye’de yaklaşık 28 bin kişinin 5510 sayılı reform yasasının yürürlüğe girmesiyle dul ve yetim aylığı hakkı kazanacakları düşünüldüğünde, bu açıdan 5510 sayılı yasa faydalı olacaktır.
SOSYAL GÜVENLİK REFORMUYLA
BAĞ-KUR'LULAR BİR AVANTAJ DAHA YAKALADI
Sosyal güvenlik reformundan en çok faydalanacak olan kişiler Bağ-Kur’lular ve bunların hak sahipleridir. Bu zamana kadar ülkemizde en kısıtlı bir şekilde sosyal güvenlik haklarından yararlanan ve yetim evlat muamelesi gören Bağ-Kur’luların anılan reform yasasıyla birlikte sosyal güvenlik haklarında çok sayıda iyileşmeler olacaktır. Bunlardan birisi de, Bağ-Kur’lulara genel sağlık sigortası yardımlarından yararlanmak için uygulanan “bekleme süreleri”nin aşağıya çekilmesidir. Hali hazırda geçerli olan Bağ-Kur mevzuatına göre, esnaf ve tarım Bağ-Kur’luları Bağ-Kur’daki sağlık sigortası yardımlarından yararlanabilmek için ilk defa Bağ-Kur kapsamında sigortalı oluyorlarsa sekiz ay, yeniden (ikinci, üçüncü dördüncü defa vb.) Bağ-Kur kapsamında sigortalı oluyorlarsa, dört ay bekledikten sonra Bağ-Kur’daki sağlık sigortası yardımlarından yararlanabilmektedirler.
Yani, günümüzdeki geçerli olan Bağ-Kur mevzuatı hükümlerine göre, Bağ-Kur’lular bahse konu dört ve sekiz aylık bekleme sürelerini doldurmadan çok yüksek maliyetli ameliyat olsalar ya da yüklü miktarda ilaç masrafları çıksa bile Bağ-Kur tarafından bunlar ödenmemektedir.
Ancak, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yürürlüğe girerse, Bağ-Kur’lular söz konusu bekleme sürelerinden kurtulacaklar ve hastalandıkları tarihten itibaren geriye doğru olmak üzere son 1 yıl içinde 60 gün (2 ay) genel sağlık sigortası primi ödemeleri şartıyla Sosyal Güvenlik Kurumu’nun sunduğu sağlık hizmetlerinden yararlanacaklar.
1 MAYIS 2008'DEN ÖNCE SİGORTALI
OLMAK İÇİN ACELE EDİN
5510 sayılı Sosyal Güvenlik Reform Yasası eğer Cumhurbaşkanı tarafından onaylanırsa, 1 Mayıs 2008 tarihi büyük bir önem ifade edecek. 1 Mayıs 2008’den önce bir gün bile olsa Bağ-Kur, SSK ya da Emekli Sandığı kapsamında hizmeti bulunanlar hali hazırdaki emeklilik şartlarına göre emekli olacaklar. Yani 1 Mayıs 2008’den önce sigortalı olanlar emeklilik için gerekli olan yaş ve hizmet şartları yönünden yeni yasaya tabi olmayacaklar. Halen, Bağ-Kur, SSK ve Emekli Sandığı Kanunlarına göre emeklilik yaşı kadın için 58, erkek için 60 olarak uygulanmaktadır. 1 Mayıs 2008 tarihine kadar 1 gün dahi sigortalı olanlar için emeklilik yaşı veya prim ödeme gün sayısında herhangi bir değişiklik olmayacak. Bunun için bu zamana kadar hiçbir sosyal güvencesi olmayan eşiniz, çocuğunuz ve yakınız varsa bunları Bağ-Kur, SSK ya da Emekli Sandığı kapsamında sigortalı yapın veya sigortalı olmalarını tavsiye edin.
NİŞANLIYSANIZ YA DA DUL OLUP
EVLENMEYİ DÜŞÜNÜYORSANIZ HEMEN EVLENİN
Hali hazırda yürürlükte olan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun ek 1’inci maddesine göre, evlenme nedeniyle işinden ayrılmak zorunda kalan kadın sigortalılar (evlenen kızlar ve dul kadınlar) evlendikleri tarihten itibaren bir yıl içinde çalıştıkları işyerinden ayrılırlarsa, kendileri için ödenen malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin yarısını yazılı talepleri üzerine “toptan ödeme” şeklinde geri almaktadırlar. Bu durumda olanlar daha sonraki yıllarda isterlerse yıllık yüzde 5 faizi ile bu primleri geri ödeyerek, sigortalılık günlerini tekrar kazanabiliyordu. Eğer, Sosyal Güvenlik Reform Yasası yürürlüğe girerse SSK’lı kadın sigortalıların bu hakları ellerinden alınacak. 506 sayılı Yasadaki bu haklarından mahrum kalmak istemeyenlerin gerçekten bir an önce evlenmeleri gerekir diye düşünüyoruz.
OKUR SORULARINA, KISA CEVAPLAR
*İsmi mahfuz: Şu an 20 yaşındayım ve üniversitede okuyorum. Bir işyerinde sigortam yatıyor. Aynı zamanda SSK’dan babamdan dolayı yetim maaşı almaktayım. Yeni çıkacak sosyal güvenlik yasasında benim durumumla ilgili değişen bir şey olacak mı?
Sayın okurum, SSK’lı babanızdan dolayı SSK’dan yetim aylığı alabilmeniz için sigortalı olarak herhangi bir yerde çalışmamanız gerekir. Eğer çalışıyorsanız 506 sayılı Yasanın 68 inci maddesine göre aylığınızın kesilmesi gerekir. SSK eğer bu zamana kadar aylığınızı kesmediyse sizin bir işyerinden sigortalı gösterildiğinizden haberi olmamasından dolayıdır. Yeni yasa ile sizin durumunuzda herhangi bir değişiklik olmayacak.
* İsmi mahfuz: Babam 13.02.2008 tarihinde trafik kazası sonucunda vefat etti. Babamın 2000 yılına kadar deri atölyesi vardı. Babam, 2000 yılında vergi dairesine işyeri kapatma beyannamesini verdi, fakat Bağ-Kur’a bildirmedi. Babamın 2000 yılından bu tarihe kadar Bağ-Kur’a 43.000 YTL birikmiş borcu var. Babam 2007 yıllının sekizinci ayında SSK’lı olarak işe başladı ve vefatına kadar SSK’sı devam etti. Biz babamın 43.000 borcundan sorumlu muyuz? Babam üzerinden nasıl ölüm aylığı alabiliriz?
Sayın okurum, babanızın vefatından önce son tabi olduğu sosyal güvenlik kanunu SSK olduğu için SSK kapsamında dul ve yetim aylığı almanız gerekir. Ancak SSK’dan dul ve yetim aylığı almak için en az beş yıldan beri sigortalı olmak ve en az 900 gün prim ödeme gün sayısına sahip olmak gerekiyor. Sadece SSK’daki hizmetleri aylık bağlanmaya yetmediği için Bağ-Kur hizmetleriyle birleştirme yapıldıktan sonra SSK’dan dul veya yetim aylığı alabilirsiniz. Söz konusu 43.000 YTL’lik borcu ölüm aylığına yetecek kadar bir hizmetin borcuna kadar düşürebilir ve daha sonra Bağ-Kur hizmetlerinizi SSK ile birleştirip SSK’dan ölüm aylığı alabilirsiniz. Bunun için SGK’nın 2007/47 sayılı Genelgesine göre Bağ-Kur’a başvurmanız ve borçlarınızı SSK’dan ölüm aylığı almanıza yetecek hizmet süresine tekabül edecek bir süreye kadar indirmeniz mümkün olabilecektir.
NOT: Bağ-Kur, SSK, Emekli Sandığı ve sosyal güvenlik reform yasası hakkında bilmek istediğiniz her şey için her hafta Perşembe günleri bu köşede buluşalım. Faks ve e-postalarınızı bekliyoruz. E-posta: [email protected] Faks: 0212 515 67 62
24.04.2008
E-Posta:
[email protected]
|
