20 Ekim 2009 ASYA'NIN BAHTININ MİFTAHI , MEŞVERET VE ŞÛRÂDIR İletişim Künye Abonelik Reklam Bugünkü YeniAsya!

Eski tarihli sayılar

Günün Karikatürü
Gün Gün Tarih
Dergilerimiz

M. Latif SALİHOĞLU

Ahiyan ve Bacıyan


A+ | A-

Ahiyan, kardeş anlamına gelen “ahi”nin çoğuludur. Bacıyan da “bacı”nın çoğulu olup bacılar demektir. Bu isimler altında teşkilatlanan insanlar, Selçuklu ve Osmanlı döneminde büyük itibar görmüşlerdir. Anadolu yerleşik halkının Müslümanlaşmasında ise, aynı kaynaktan beslenen bu iki teşkilatın rolü ve hizmeti pek büyük olmuştur.

Ahilik teşkilatı, kardeşlik esasına dayanır. Bu teşkilatın kurucusu 1171-1262 yılları arasında yaşamış olan Ahi Evran’dır. Horasan’dan Anadolu’ya göç etmiş, önce Kayseri ve bilahare Kırşehir’e yerleşmiş bir büyük şahsiyettir.

Ahi Evran’ın büyüklüğü, sadece onun temiz ahlâkından, dürüstlüğünden, şahsî faziletinden kaynaklanmıyor. Onun ayrıca insan yetiştirmesi ve insana yatırım yaparak insan merkezli bir hayat tarzını geliştirmesi vardır ki, onu asırlarca unutulmayacak bir mühim şahsiyet hâline getirmiştir.

Ahi Evran’ın kendisi esnaf, sanatkâr ve gençlik arasında geliştirmiş olduğu Ahiyan’a (Ahilik ve Fütüvvet teşkilâtı) mukabil, onu hanımı olan Fatma Bacı da, Bacıyan teşkilatını sevk ve idare etmiştir.

Gerek Ahiyan ve gerekse Bacıyan teşkilatına mensup kimselerin sadece bir tek vazifesi yoktur. Bu kimseler, öncelikle kendi nefsini terbiye etmesi, kendini yetiştirmesi gerekiyor. Bunun yanı sıra, diğer teşkilât mensuplarıyla iyi bir diyalog ve münasebet içinde bulunması icap ediyor. Bu merhalelerden geçtikten sonra da, geniş daireye açılmalarına, maddî veya mânevî yönden muhtaç durumdaki insanların yardımına koşmalarına sıra geliyor.

Bacıyan (Bacıyan-ı Rum da deniliyor) halkasına dahil olan hanımlar, örnek İslâm ahlâkını ailelere yansıtmaya çalışırlarken, bir taraftan da Anadolu’nun yerleşik Rum, Ermeni, Süryani vesâir ailelerine nüfuz ederek onlara da İslâmiyetin temel prensiplerini anlatmaya çalışırlardı.

Ahiyan (Ahiyan-ı Rum diye de isimlendiriliyor) ise, hem temel ahlâk derslerini alır, hem bunu çevreye ve iş hayatına yansıtmaya çalışırlar. Bunun yanı sıra, esnaf ve sanatkârlar olarak kendi aralarında lonca denilen teşkilâtlar kurarak, mesleklerinin sağlam dairede gelişmesini sağlamaya gayret ederler.

Kardeşlik duygusunun temel baz olarak kabul edildiği Ahilik, ayrıca cömertlik, mertlik ve mürüvvet mânâlarını içinde barındırır.

Onların bu mertlik ve cömertlik hâllerine şahit olan Berberi asıllı seyyah İbn Battuta, Seyahatnamesinde Anadolu’da yaşayan Ahilerden şu sözlerle bahseder:

“Ahiler, Anadolu’da yerleşmiş bulunan Türkmenlerin yaşadıkları her vilâyet, her kasaba, hatta her köyde bulunmaktadırlar. Memleketlerine gelen yabancılara karşı yakın alâka gösterirler. Yiyecek, içecek ve yatacak ihtiyaçlarını temin ederler.

“Ahiler, ayrıca bulundukları yerlerdeki zorbaların hakkından gelir ve onları yola getirmesini de bilirler. Herhangi bir sebeple kendi ‘Fütüvvet/Gençlik teşkilatlarına iltihak eden kötüleri bertaraf etmeye çalışırlar.

“İşte bu gibi hususlarda, Ahilerin dünyada eşi benzeri yoktur diyebilirim.

“Ahilerin çoğu esnaf ve sanatkârdır. Sabah işlerine erken saatte giderer. İkindiden sonra ise kazandıklarını reislerine, ustalarına, yani o işyerindeki idarecilerine götürüp teslim ederler.

“Ahiler, kazandıklarıyla ayrıca kendi aralarında topluca yemek yerler, şayet varsa misafirlerini de aynı cemaate dahil ederek, onlara karşı cömertliklerini sergilemekten geri durmazlar. Misafire karşı her türlü izzet ve ikramı eksiksiz yaparlar.

“İşte ben dünyada bunlardan daha güzel, daha samimi ve daha hayırlı iş yapan kimse görmedim. Meselâ, Şiraz ve İsfahan taraflarında gördüğüm bazı kimselerin hâl ve hareketleri de bunlara benziyordu. Ancak, Ahilerin gelen giden yolculara, misafirlere gösterdikleri yakınlık ve sıcaklık, besledikleri şefkat ve iltifat, şimdiye kadar gördüklerimin fevkindedir.”

İşte, İbn Battuta gibi dünyayı gezip dolaşmış meşhur bir seyyahın anlattıkları da gösteriyor ki, Ahiler, müstesna insanlardır.

Esasında Anadolu insanının nice güzel haslet ve meziyetleri vardır ki, bütün bu hususiyetler Ahilik teşkilatı içinde asırlarca yaşatılmaya çalışılmış.

Ne zaman ki, biz onları unutarak, ya da bir kenarda tutarak başka toplulukların hayat tarzlarını örnek almaya başladık, cemiyetteki bozulma da buna paralel şekilde kendini gösterdi. Fert ve cemiyet bazında insanlarımızın düzelmesi, yine kendi özümüze dönmeye ve o güzel ahlâkı yaşamaya, yaşatmaya bağlıdır.

20.10.2009

E-Posta: [email protected]


 
Sayfa Başı  Yazıcıya uyarla  Arkadaşıma gönder  Geri


Önceki Yazıları

  (15.10.2009) - Gazete ve siyaset (2)

  (14.10.2009) - Gazete ve siyaset (1)

  (13.10.2009) - Hakkını vererek bahsetmek

  (12.10.2009) - Tepkilerin ölçüsü

  (10.10.2009) - Aslında küçümsedi Nursî'yi; ancak...

  (08.10.2009) - Mahyalarda tersine açılım

  (07.10.2009) - Ayva çekirdeği

  (06.10.2009) - En sondan, en başa doğru

  (05.10.2009) - Yeni rejimin sembolü heykeller (2)

  (03.10.2009) - Yeni rejimin sembolü heykeller (1)

Bütün yazılar

YAZARLAR

  Abdil YILDIRIM

  Abdullah ERAÇIKBAŞ

  Ahmet ARICAN

  Ahmet DURSUN

  Ahmet ÖZDEMİR

  Ali FERŞADOĞLU

  Ali OKTAY

  Atike ÖZER

  Cevat ÇAKIR

  Cevher İLHAN

  Elmira AKHMETOVA

  Fahri UTKAN

  Faruk ÇAKIR

  Fatma Nur ZENGİN

  Gökçe OK

  Gültekin AVCI

  H. Hüseyin KEMAL

  H. İbrahim CAN

  Habib FİDAN

  Hakan YALMAN

  Halil USLU

  Hasan GÜNEŞ

  Hasan YÜKSELTEN

  Hüseyin EREN

  Hüseyin GÜLTEKİN

  Kadir AKBAŞ

  Kazım GÜLEÇYÜZ

  M. Ali KAYA

  M. Latif SALİHOĞLU

  Mehmet C. GÖKÇE

  Mehmet KAPLAN

  Mehmet KARA

  Mehtap YILDIRIM

  Meryem TORTUK

  Mikail YAPRAK

  Murat ÇETİN

  Nejat EREN

  Nurullah AKAY

  Osman GÖKMEN

  Osman ZENGİN

  Raşit YÜCEL

  Recep TAŞCI

  Rifat OKYAY

  Robert MİRANDA

  Ruhan ASYA

  S. Bahattin YAŞAR

  Saadet BAYRİ

  Saadet TOPUZ

  Said HAFIZOĞLU

  Sami CEBECİ

  Selim GÜNDÜZALP

  Semra ULAŞ

  Suna DURMAZ

  Süleyman KÖSMENE

  Umut YAVUZ

  Vehbi HORASANLI

  Yasemin GÜLEÇYÜZ

  Yasemin YAŞAR

  Yeni Asyadan Size

  Zafer AKGÜL

  Ümit KIZILTEPE

  İbrahim KAYGUSUZ

  İslam YAŞAR

  İsmail BERK

  İsmail TEZER

  Şaban DÖĞEN

  Şükrü BULUT

Gazetemiz İmtiyaz Sahibi Mehmet Kutlular’ın STV Haber’deki programını izlemek için tıklayın.
Dergilerimize abone olmak için tıklayın.
Hava Durumu
Yeni Asya Gazetesi, Yeni Asya Medya Grubu Yayın Organıdır.