Eski tarihli sayılar
|
M. Latif SALİHOĞLU |
|
Tepkilerin ölçüsü |
 |
|
Bir konuda tepki verirken, bir fikri, bir yazıyı yahut bir konuşmayı tebrik veya tenkit ederken, son derece ölçülü olmak, ölçülü davranmak durumundayız. Herşey ayarında, kararında ve dozunda olmalı. Aksi halde, bir şekilde mutlaka zarar verir. Zira, derman bile hadden aşarsa dert getirir. Bazan da zehir olur. Meselâ, tenkit ederken, müvazeneyi bozacak derecede mübâlâğaya kaçmamalı. Çünkü mübâlâğa, aynı zamanda "zemm–i zımnî"dir. Yani, gizlice zemmetmek, farkına varmadan küçük düşürmektir. Mübâlâğa, aynı zamanda ihtilâlcidir, bozguncudur. Büyük olanı küçük, küçük olanı büyük göstermeye yol açar. Öte yandan tenkid ederken de, meselenin dozunu, ayarını kaçırmamalı. Hele hele, hakarete varan tenkitlerden şiddetle kaçınmalı. Ayrıca şunu da bilmeli ki, bir fikri savunurken, yahut bir başkasını tenkit ederken işi hakaret sınırına vardırırsanız, en başta kendi fikriyatınızın gücünü zayıflatırsınız. Futbol tâbiriyle, kendi kalenize gol atmış olursunuz. Bugün olduğu gibi, geçmişte de işbaşına gelen hükümetleri tenkit edenler olduğu gibi, onların meddahlığını yapanlar da olmuştur. Oysa, peşin hükümlü bir düşmanlığa da, meddahlıkta bulunmaya da hiç gerek yok. Hükümetlerin iyilikleri gibi, fenalıklarını da olduğu gibi görmeli ve ona göre gereken tepkiyi vermeli. Bu hususlarla alâkalı olarak, Münâzarât isimli eserde, çarpıcı olduğu kadar çok güzel ve gayet yerinde bir misâl var. Şöyle diyor, Üstad Bediüzzaman: "Hükümete hücum edenler, bazıları 'Haydo, Haydo' derlerdi, bazıları 'Haydar Ağa, Haydar Ağa' derlerdi. Ben 'Haydar' derdim, şimdi de 'Haydar' diyorum." (Age, s. 125) Dün olduğu gibi bugünkü hükûmetin de, hem müdafiî, hem muhalifi durumunda olan kimseler vardır. Muhalif konumunda olanın tenkide hakkı var; ancak, bu tenkidini küfür ve hakaret boyutuna taşımamalı. Meselâ, hükümet "Demokrat açılım"dan söz ederken, onu hemen "vatan hainliği" suçuyla yaftalamamalı. Öte yandan, hükümetin müdafiî rolünde olanlar da, henüz çoğu lâfızdan ibaret olan aynı "Demokratik açılım paketini" her derdin devâsı gibi görme zehabına düşmemeli. Bakınız, Başbakan'ın Baykal'a gönderdiği mektubun ilk cümlesinde, bu açılımın aslında "Millî birlik süreci"ne dahil bir paket olduğu ifade ediliyor ki, ilk defa açıkça nazara verilen bu ifade, beraberinde farklı şeyleri de çağrıştırıyor. Öte yandan, "demokratlık" ile "millîliğin" aynı paket içinde nasıl mezcedileceği hususu, karşımızda kocaman bir soru işareti olarak duruyor. O halde, ayarsız, ölçüsüz bir tenkit veya takdir cihetine gitmektense, itidalle bekleyip müşahhas gelişmeler paralelinde yorumlarda bulunmak daha uygun olur.
Tarihin yorumu 12 Ekim 1579
En uzun boylu, en uzun süreli sadrâzam
Osmanlı sadrâzamlarının en meşhûrlarından olan Sokollu Mehmet Paşa, 12 Ekim (1579) günü kalbinden hançerlenerek katledildi. Katil, Yeniçeri Ocağına mensup bir askerdi. Boşnak asıllı, yani Sokollu'nun hemşehrisi olduğuna dair rivayetler var. Zira, Sokollu'nun kendisi de Boşnak Slavlarından bir devşirme olup, aslen Bosna'ya bağlı Sokol kasabasındandır. Bazı rivâyetlerde, bu meşhûr sadrâzama hançer vuran katil III. Murad'ın hanımı Safiye Sultan tarafından tahrik edilmiş. Sokollu, tâ Kànunî devrinden başlamak üzere, çok uzun yıllar çeşitli kademelerde devlet hizmetinde bulunduktan sonra, nihayet 28 Haziran 1565'te Sadrâzam (Başbakan) oldu. Bu tarihte Kànunî Sultan Süleyman henüz hayattadır. Yaklaşık bir buçuk sene sonra vefat etti. Ardından II. Selim geldi. Sokollu yine Sadrâzamlık makamında. Sekiz sene de II. Selim devrinde Sadrâmlık yapan Sokollu, dört yıl kadar da bir sonraki padişah, yani Sultan III. Murad zamanında aynı makamda bulunma şansına sahip oldu. İki metreyi aşan boyuyla sadrâzamların en uzun boylusu olarak bilinen Sokollu'nun, elli seneyi aşan devlet hizmeti ve yaklaşık 15 seneyi bulan sadrâzamlık müddetiyle de, Osmanlı devletinde en uzun süre hizmet eden şahsiyetlerden biri olduğu biliniyor. Ne var ki, bilhassa Kànunî'nin vefatından sonra, saray dedikodularının önü alınamaz hale geldi. Sokollu'nun üç padişah devrinde de en üst makamda hizmete devam ediyor olması, entrikacıları şiddetle rahatsız ediyordu. Entrikacılar, hükümetin Sarayı etkisi altına aldığı yönünde dedikodular üreterek, bunun telâfisi için Sokollu'nun bir şekilde devre dışı edilmesi gerektiğini yaymaktaydılar. Sonunda bir tetikçi bulundu ve bütün ömrünü devlet/millet hizmetinde sarf eden bir büyük sadrâzam, gayet vahşiyane bir şekilde katledildi. Sokollu, böylelikle devre dışı edildi; ancak, ne Saray işlerinde, ne de hükümet ve sair devlet işlerinde eskisine fark atacak bir iyileşme emaresi göründü. Aksine, hemen her sahada bir duraklama, bir tıkanma, bir şevksizlik hali görünmeye başladı. Saray entrikaları, Osmanlı tarihi boyunca aralıklı şekilde maalesef hep devam edegeldi. 12.10.2009 E-Posta: [email protected] |
|
|
