Yeis, üstünlük duygusu, acelecilik ve benmerkezcilikten sonra, şevki kırarak insanı atalet zindanına düşüren beşinci sebebi Üstad Bediüzzaman, “başkasının tenbelliğinden fırsat bulan görenek” olarak ifade ediyor.
Aslında bu sebep, sekizinci sırada zikredilen ve bilâhare müzakere etmeye çalışacağımız rahat meyli ile aynı gibi görünüyor; ama ayrı bir madde olarak dikkat çekildiğine göre, üzerinde durmamız gereken incelik ve nüansları olmalı.
Burada öne çıkan, başkasının tenbelliğinden fırsat bulma ve bunu bahane olarak kullanıp kendi tenbelliğine mazeret gösterme psikolojisi.
Bu ruh hali, başka birçok alanda da insanı saptırma ve yoldan çıkarma potansiyeline sahip.
Ve Risale-i Nur’da bunun ilginç örnekleri var.
Meselâ 14. Söz’ün Hatime’sindeki “Gafil kafaya bir tokmak ve bir ders-i ibrettir” başlıklı bahiste nefis, içinde bulunduğu gaflet halini savunmak için “Herkes dünyaya dalmış, ben de herkes gibiyim” dediğinde aldığı cevap şudur:
“Herkesle musibette beraber demek olan tesellî ise, kabrin öbür tarafında pek esassızdır.”
Bir diğer örnek, 30. Söz’deki “Ene” bahsinde yer alan “Nasıl mîrî malından kırk parayı çalan bir adam, bütün hazır arkadaşlarına birer dirhem almasını kabul ile hazmedebilir” cümlesi.
Demek ki, bir suç işleyen, yanlış iş yapan veya başarısız olan insanların ortak psikolojisi, bu durumlarının başkalarınca paylaşılmasından aldıkları tesellî ve bunun getirdiği “rahatlık” hissi.
Hırsız ister ki, herkes kendisi gibi hırsız olsun.
Gaflet içinde hayatını sürdüren kişi, çevresinde kendisine benzer bir hayat yaşayan ne kadar fazla insan olursa “kuvve-i maneviye”si o kadar güçlenir; “Bu halimde yalnız değilim, başkaları da benim gibi, demek ki tuttuğum yol yanlış değil” gibi aldatıcı bir tesellî ile yola devam eder.
Başarısız bir öğrencinin psikolojisi, başarılı arkadaşlarına özenip onlar gibi olmak için çaba sarf etmekten ziyade, kendisi gibi olanların varlığını görüp rahatlamaya daha fazla yatkın olur.
Ancak bu tesellî ve rahatlamanın geçici ve aldatıcı olduğu ve insanı içine düştüğü olumsuz durumda daha da kötüye götürdüğü gayet açık.
Konumuz olan tenbellik bahsinde de, başkalarının ataletini kendisine bahane bulup mazeret göstererek tenbellik zindanına iyice demir atan bir insan, Cenab-ı Hakkın kendisine bahşettiği potansiyeli ve kabiliyetleri iyice köreltme, dumura uğratma ve tükenme yoluna girmiş olur.
Ve bu yolun varacağı yer, tam bir felâkettir.
Bu bakımdan, gayret, hamiyet ve himmet sahibi bir insana yakışan, başkalarının tenbelliğini örnek almak değil, tam tersine bu durumdakileri uygun lisan ve üslûplarla uyarmak, silkelemek, harekete geçirmek ve düştükleri tenbellik zindanından çekip çıkarmaya çalışmak olmalı.
Konunun bir başka önemli ve dikkatle üzerinde durulması gereken boyutunu da Üstad “Nemelâzım, başkası düşünsün, istibdadın yadigârıdır” sözüyle dile getiriyor. Tenbelliğin ve lâkaydlığın en yaygın ifade şekillerinden biri olan “nemelâzım” anlayışının, herşeyi kendi elinde toplayıp tekeline alan ve insanları özgürce kendilerini geliştirebilecekleri ortamdan mahrum bırakan istibdadın eseri olduğunu vurguluyor.
Peki, bu engeli bertaraf etmenin çaresi ne?
Üstad çarenin “Tevekkül etmek isteyenler sadece Allah’a güvensinler” mealindeki İbrahim Sûresi 12. âyetinde gösterildiğini ifade ediyor.
Ve bu âyeti orijinal metniyle aktarırken, “Sadece Allah’a güvensinler” mealindeki ibarenin önüne, parantez içinde “başkasına değil” mânâsındaki bir kelimeyi eklemek suretiyle, yapacağı herşeyde sadece Allah’a inanıp güvenmesi gereken ehl-i hizmetin başkalarına bakarak tavır belirleme durumunda olamayacağını ifade ediyor.
Allah için yapılan bir hizmette, başkalarının tenbelliğinden etkilenerek geri kalmak olur mu?
Demek ki, dinamizmin canlı tutulabilmesi, Allah’a iman ve tevekkülde derinleşmeye bağlı.
20.04.2008
E-Posta:
[email protected]
|
