Eski tarihli sayılar
|
H.İbrahim CAN |
|
AİHM kakarı KKTC’nin tanınması anlamına gelir mi? |
 |
|
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 8 Rum’un Türkiye aleyhine, Kuzey Kıbrıs’ta kalan taşınmazlarının kullanımından ve mülkiyet hakkından yoksun bırakıldıkları gerekçesiyle açtıkları dâvâda verdiği karar hepimizi sevindirdi. Kararda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde 2006 yılında kurulan ve adanın iki tarafında bulunan taşınmazlara ilişkin çözüm yolları üreten Taşınmaz Mal Komisyonu yada Tanzim Komisyonu “iç hukuk yolu” olarak kabul edildi. Mahkeme 8 başvuruyu etkin bir iç hukuk yolu olan Taşınmaz Mal Komisyonu’na başvurmadıkları gerekçesiyle reddetti. “Başvuranlar TMK’na başvurmamayı ve siyasî bir çözümü beklemeyi seçebilirler. Ancak bu durumda haklarını AİHS çerçevesinde talep etmek isteyen bir kimsenin başvurusu hakkında, iç hukuk yolunun tüketilmediği kararı verilecektir.” Diyordu mahkeme kararının sonunda. Peki ne olmuştu da mahkeme böyle bir karara varmıştı? Mahkeme kararında bunun gerekçelerini Türk tarafınca kabul edilen, Rumlarca reddedilen Annan Planına, sonrasında KKTC’nin AİHM kararları uyarınca yaptığı yasal düzenlemelere ve özellikle de Taşınmaz Mal Komisyonunun bağımsız iki üyenin de katılımıyla kurulmasına dayandırıyordu. TMK’nun bir çok dâvâyı dostane çözümle sonuçlandırmış olmasını etkin bir iç hukuk yolu oluşturulması olarak tanımlıyordu. Ayrıca iki kesim arasında yeni sınır kapıları açılması ve geçişlerin kolaylaştırılmasını, Rumların ‘Mallarımıza ulaşamıyoruz’ gerekçesinden yoksun bırakan bir tedbir olarak görüyordu. Bu karar Türkiye’de mahkemenin KKTC’nin hukuki yetkisini kabul ettiği şeklinde yorumlandı. Dışişleri Bakanı Davutoğlu “Bu karar KKTC’nin hukuki egemenliğini teyit eden bir karardır” açıklaması yaptı. Ayrıca bu kararla mülkiyet dâvâlarının artık KKTC’den geçmeden AİHM’e gidemeyeceğini vurguladı. Rumlar ise matem havasına girdi. Rum lider Hristofyas bu kararı “Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletlerin Kıbrıs sorununun artık çözülmesi yönündeki uyarısı” olarak niteledi. Bize göre de bu karar çok önemli. Louizidiou dâvâsındaki olumsuz sonuçla gelinen nokta değişti: AİHM’de bekleyen 1500 dosya Kuzey Kıbrıs’taki iç hukuk yolları tüketilmediği gerekçesiyle reddedilecek. Aynı zamanda bu kararla müzakerelerin en büyük sorun yaratan başlığı olan ‘mülkiyet’ başlığında da önemli kolaylıklar sağlanacak. Artık Rumlar mülkiyet sorununu bahane ederek müzakereleri tıkayamayacak. AİHM bu kararında Annan Planı ve sonrasındaki düzenlemelerin adil, etkin ve makul çözüm yolları olduğu değerlendirmesini yapıyor. Ancak bu kararla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin KKTC’nin hukuki egemenliğini tanıdığı değerlendirmesini yapmak abartılıdır. Zira mahkeme bu kararda davalı olarak KKTC’yi değil, Türkiye’yi gösteriyor; Taşınmaz Mal Komisyonunu da Türkiye’nin kurduğunu kabul ediyor. Kararda mahkeme, birkaç yerde ve ısrarlı bir şekilde KKTC’nin uluslar arası hukukta tanınmış legal bir devlet olmadığını, ancak bu durumun, otuz yılı aşkın bir süredir mülkiyet hakkından yoksun bırakılan insanların, dertlerine çare olmak için kurulan ve işlediği pratikte çözümlediği anlaşmazlıkla görülen bir hukuk yolundan yararlanmalarını engellemeyeceğini vurguluyor. Yani bu kararı KKTC’nin tanınması olarak algılamak yanlış olacaktır. Kısacası; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin bu kararı Türkiye ve KKTC açısından büyük öneme haizdir. Ülkemizi milyarlarca avro tazminat ödeme yükünden kurtaracak niteliktedir. Ayrıca Rumları da uzlaşmaya zorlayıcı yönü vardır. Ama bunu KKTC’nin bağımsızlığının tanınması olarak görmek yanlış bir değerlendirmedir. Aslında bu gelişme, Türkiye ve KKTC’nin sorunun çözümünde olumlu bir yaklaşımı benimsemesinin bir meyvesidir. Uzlaşmaz tutumumuz devam etseydi bu sonuca asla ulaşılamazdı. Öbür yandan fiili durum ve geçen zamanın da bu kararı etkilediğini mahkemenin kararın girişindeki şu değerlendirmesi açıkça gösteriyor: “Başvuranların mallarının mülkiyetini kaybetmelerinden bu yana 35 yıl geçti. Yerel nüfus statik olarak kalmadı. Kuzeyde yaşayan Kıbrıslı Türkler başka yerlere göç etti; güneyden gelen Kıbrıslı Türkler Kuzeye yerleşti. Türkiye’den çok sayıda yerleşimci geldi ve evlerini kurdular. Kıbrıslı Rumların malları da (bu dönem içinde) en az bir kez, satış, bağış yada miras yoluyla el değiştirdi. Bu yüzden mahkeme, siyasî düzeyde bir çözüm bulma sorumluluğunu üstlenmesi gereken tüm taraflarca çözülmesi gereken bir problemden kaynaklanan siyasî, tarihî ve fiili karmaşıklıklarla dolu dâvâlarla karşı karşıya kalmaktadır. Bu realite, aynı zamanda geçen zaman ve geniş siyasî anlaşmazlığın devam eden evrimi, statik ya da somut fiili durumlara karşı kör olması halinde tutarlı ve anlamlı olamayacak olan Sözleşmenin uygulanması ve Mahkemece yorumunu da etkilemek zorundadır”. Umarız bu olumlu yaklaşımlar ve gelişmeler, Kıbrıs’ta nihai çözümü hızlandırır.
tıklayın! 09.03.2010 E-Posta: [email protected] |
|
|
