Eski tarihli sayılar
|
M. Latif SALİHOĞLU |
|
Siyasette "12 Temmuz" çatlağı |
 |
|
Çok partili sisteme geçiş dönemi olan 1945–50 yıllarına ait siyasî gelişmeleri, genellikle yine o günlerin siyasî aktörlerinin hatıralarından okuyup öğrenmekteyiz. O dönem için gazetelerin tam serbest olduğundan, gazeteci, yazar ve araştırmacıların hür ve serbest şekilde çalışabildiğinden söz etmek mümkün değil. (Gazeteler, hükümetin rızası dışında yayın yapamaz durumdaydı. Çoğu, resmî gazete ağzıyla konuşurdu.) Halkın ekseriyeti de, olup bitenlerin ne mânâya geldiğini, kimin ne yapmak istediğini henüz tam olarak bilmiyor, bilemiyor. Geriye, kala kala bir tek hatıra notları kalıyor. Onların da çoğu güvenilir değil, ne yazık ki... Zira, bilhassa 1945–50 yıllarında yaşanan gelişmelere dair İsmet Paşanın söyledikleriyle Celal Bayar'ın anlattıkları birbirini tutmuyor. Aynı şekilde, DP kurucularından Fuad Köprülü'nün, CHP Genel Sekreteri Hilmi Uran'ın, Başbakanlardan Recep Peker'in, 1948'de Millet Partisi tarafına geçen emekli General Sadık Aldoğan, Hikmet Bayur'un aynı mesele hakkında yazıp anlattıkları, çoğu yerde birbiriyle örtüşmüyor. Hatta, yer yer tamamen ters düşüyor. İşte, üzerinde bu derece tersleşmelerin, zıtlaşmaların, hatta sürtüşme, kavgaların ve dahi bölünmelerin yaşandığı meselelerden biri, meşhûr "12 Temmuz Beyannâmesi"nin sebep ve tetiklemiş olduğu gelişmelerdir. Cumhurbaşkanı İsmet Paşa, iktidardaki CHP ile tek muhalefet partisi olan DP arasında giderek tırmanan gerilimi güyâ dindirmek maksadıyla, bu partilerin liderleri ile ileri gelen aktörlerini sık sık Çankaya Köşkü'ne dâvet ederek çeşitli konulara ilişkin yatıştırıcı görüşmelerde bulunur. Yapılan bir dizi görüşmeden sonra, İsmet Paşa, 11 Temmuz 1947'de bir beyannâme metni hazırlatır. Bu metin, günlük gazetelerde 12 Temmuz'da yayınlandığı için, ismi "12 Temmuz Beyannâmesi" şeklinde kayıtlara geçer. İsmet Paşa, bu beyannâmede, özetle kendisi halen CHP Genel Başkanı sıfatını taşımasına rağmen, cumhurbaşkanı olarak, bütün siyasî partilere eşit mesafede duracağını, taraf tutmayacağını, haksızlığa daima karşı geleceğini, bundan da kimsenin bir şüphesinin olmaması gerektiğini söyler. Beyannâme, kendi partisi içinde de lokal bir rahatsızlığa yol açmakla beraber, asıl büyük darbeyi muhalefetteki Demokrat Parti yedi. Tam bir sene önce yapılan genel seçimlerde 60'ın üzerinde milletvekili çıkaran DP, ne yazık ki, söz konusu beyannâme yüzünden şiddetli sancılar çekmeye başladı ve kısa bir süre sonra, parti adeta ortadan çatlayarak ikiye bölündü. DP'den ayrılanlar, Fevzi Paşa'nın da teşvikleriyle, Prof. Hikmet Bayur'un başkanlığında kurulan Millet Partisine geçti. Bir grup da, ayrıca Müstakil Demokratlar Partisini kurdu. 1950'den önce, bu parti de MP'ye katıldı. MP, Meclis'de grup kurdu ve temel siyasetini CHP'den çok DP'ye çatmak üzerine bina etmeye başladı. Demokrat Parti'de "12 Temmuz Beyannâmesi"ni bahane ederek ayrılanların söyledikleri şuydu: "Partimiz, CHP karşısında pasif kalıyor. Daha sert, daha şiddetli bir muhalefet yapılması lâzım. Demek ki, İsmet Paşa Celal Bayar'ı görüşmeler sonucunda iyice yumuşattı. Bu da, muvazaa demektir, danışıklı muhalefet yapmak demektir. Böyle pasifçe hareket etmekle, muhalefet yapılmaz. Bu sebeple, bu partiden ayrılmak ve daha sert politikalar izleyecek iktidar adayı bir parti kurmak gerekir." Ayrılan grup aynen öyle yaptı. 1948'de yaklaşık 30 milletvekilini transfer ederek Millet Partisini kurdu. İşte, Demokrat Parti bünyesinde o gün meydana gelen derin çatlak, bir daha hiç kapanmadan tâ bugünlere kadar devam edip geldi. İsmet Paşa, tarafsızlık görüntüsü altında yapmış olduğu bir siyasî manevra ile, maksadına ulaşmaya çalışıyordu. Esasında, karşısındaki muhalefeti bölmek istiyordu. Aralarına bu yüzden ihtilâf soktu ve muhaliflerini birbirine düşürdü. Ne var ki, bu maksadına o dönem itibariyle nail olamadı İsmet Paşa. Zira, DP'li milletvekillerinin yarısı MP'ye geçtikleri halde, hatta, Kudret gazetesi başta olmak üzere, dinî tandanslı bütün gazete ve dergileri yanlarına çekmelerine rağmen, 1950 ve daha sonraki seçimlerde, yine de ciddî bir varlık gösteremediler. Öyle ki, dindarlar ile milliyetçilerin koalisyonu olan bu Millet Partisi geleneği, tâ 1970'lere kadar da Demokratları bölme şansına sahip olamadılar. Yine aynı İsmet Paşanın, aynı mânâdaki manevrasının bu kez başarıya ulaşması sayesinde, Demokratlar, 1973 seçimlerinde bölünmekten kurtulamadılar. Onlar bölününce de, İsmet'in partisi, hür seçimler tarihinde ilk kez olmak üzere, iktidara en yakın parti oldu ve Demokratları bölen parti ile koalisyon yaparak iktidara gelmeyi nihayet başarmış oldu. 12.07.2010 E-Posta: [email protected] |
|
|
