Hakan YALMAN

Vicdanı hür nesiller ve hukuk

ıçınde bulunduğumuz asrın en önemli problemi materyalist bakışın etkisi ile olaylara bakışta mânâ-i ismi yaklaşımının hakim olmasıdır. Bu hal o derece insanlığı etkilemiştir ki, ibadetler dahi maddî bir bakış açısı ile ele alınmaktadır. Bu durum ferdin ha-yata bakışını ve kulluğunu çok yakından etkilemekte ve hayat ya da maddî dünya ile ilgili içinden çıkamadığımız bakış açılarını algılarımızın merkezine oturtmaktadır.

İstenmeyen ve rahatsızlık veren alışkanlıklardan kurtulmanın en etkin yolu bu alışkanlıkları terk etmekten çok, olumlu bir yöne kanalize etmektir. İnatçılığınızı manevî hizmetlerde sebat şeklinde, kıskançlığınızı olumlu yönde bir rekabet ve iyilikte yarış şeklinde, kısacası bütün kötü alışkanlıklarınızı ve istemediğiniz davranışlarınızı kendileri ile uyumlu olumlu bir şekle dönüştürebilirsiniz. Bunu, terk etmeye çalışmaktan çok daha kolay bir şekilde başarabilirsiniz.

Özellikle İslâm dini çerçevesinde yaşamanın temel felsefesi esneklik her hale genel prensipler çerçevesinde an çizgiden çıkılmayacak şekilde uyum sağlamak ve her işin bir kolayını bulma yönüne gitmektir. Çok keskin değişmez ve katı kurallar oldukça sınırlı ve ferdin hayatını sıkıntıya sokmayacak şekildedir. Bütün dinler ve hepsinin temel kaynağı olan İslâm gerek sosyal hayatta ve ferdi hayatta kurallarını yerleştirirken ve gerekse uygulamalarında insan psikolojisini nazara alan bir esneklik hali hep gözlenmektedir. Bütün fiillerin şekli kısmı bir çerçeve çizmek açısından önemli olmakla birlikte o fiilin aslını ve özünü teşkil eden mânâlar ve bu anlamda Rabb-ı Kerim ile kul arasındaki sıcak ve samimî ilişki ve muhabbet bağlantısı hep ön plandadır. Bu anlamda Âlemlerin Rabbı’na karşı içten olmak, samimî olmak, O’na muhabbetini her şeyin üstünde tutabilmek çok önemlidir. Bu yönüyle bakıldığında amellerin, yani kulluğu ifade amacı ile işlenen fiillerin niyetlere göre hüküm alması daha iyi anlaşılacaktır. Bu kesinlikle, kulluk vazifelerini yapmadan “Benim kalbim temiz” türünden ifadelerle ibadetlerde tembellik ya da umursamazlık anlamına gelmez. Zaten, işin aslını samimiyet oluşturacaksa bu tavırların hiçbirinde gerçek samimiyetin olduğundan bahsedilemez.

Gerçek samimiyet, elinden gelen hassasiyet içinde kulluk va-zifelerini yerine getirip bunun ardından ortaya çıkabilecek, net olarak belli olmayan şüphe düzeyindeki eksiklik ve noksanlıkları düzelteyim derken kulluk vazifesini aslî mecrasından uzaklaştırmamak olmalıdır. Böyle bir durumda Rabb’ül Âlemin ile kul arasındaki sıcak bir iletişimin ve muhabbeti ifadenin zemini olan ibadetler, sadece şekli unsurların ön plana çıktığı ve bütün sıcaklığını kaybetmiş, duygu boyutundan uzaklaşmış mekanik bir yapıya dönüşebilmektedir. Esas mesele bu ibadetleri emreden ve bu vesileyle kulun kendisine yönelip yakınlaşmasını arzu ettiğini bildiren Zat-ı Zül’cemal’i razı etmek, O’na muhabbetle yönelip muhabbetini celbetmek olmalı iken bir noktanın ıslanıp ıslanmadığı, üç mü dört mü rekât kılındığı gibi meselelerle bu muhabbet ilişkisi bir azaba dönüştürülmektedir. O’nun huzurunda iken bütün âlemlerin Rabbı’na dayanmış olmanın, Kâinat Sultanı’nın kendisi ile muhatap olup ilgilenmesinin ve huzuruna kabul etmesinin tarif edilmez mutluluğunu ve emniyet hissini yaşaması gereken kul, yersiz vehim ve vesveselerle bu mutluluk anını bir azaba dönüştürebilmektedir. Bu hal aslında esneklik olan ve hiçbir işinde zorluk bulunmayan bir dinin yaşantı şekli ile bağdaşmamaktadır. İbadetler yerine getirilirken kulun âleminde bir huzur ve rahatlama yerine huzursuzluk, endişe, sıkıntı hali varsa, bu durum tek başına ibadet esnasında şeytanın müdahalesinin işaretidir. Böyle bir durumda şeytanı devre dışı bırakmanın ve susturmanın en güzel yolu dinde zorluk olmadığını hatırlayıp, böyle bir zorluğun dinden değil şeytandan kaynaklandığını düşünüp oralı olmamak en akılcı yoldur.

Kulluğun en güzel yönlerinden biri de insanın Yaratıcı karşısında hep aciz ve eksik hissetmesi, O’na karşı sürekli boynu bükük ve mahcup vaziyette bulunmasıdır. Bu tarz bir ilişkide bu âlemin yaratılış gayesini de yansıtan lâtif bir sıcaklık ve ince bir nezaket vardır. Kul açısından da ince ruhluluğun, kendini bilen bir konumun ve edep timsali bir duruşun tezahürüdür. O yüzden yaptıklarından ve ibadetlerinden emin olmayan, sürekli bir eksikliğin var olabileceği düşüncesi ile hep boynu bükük ve ama o huzurdan başka da gidecek yer olmadığının ve Zat-ı Zülcemal’i razı etmekten O’na dayanmaktan ve bütün yüreği ile O’nu sevmekten başka çaresinin olmadığının farkında bir duruş. Güven hissini amelinin eksiksiz oluşundan değil, Gafur-u Rahim’e dayanmış olmaktan alan bir anlayış ve bu çerçevede, ibadet ha-yatında huzursuzluk vermeyen ancak Rabb-ı Kerim’e dayanma sonucunu doğuran tatlı bir belirsizlik. Böyle bir kulluk şuuru ve hep Rabb’ül Âlemin’e dayanma ihtiyacı Yaratan ve kul arasındaki ilişkinin gerçek zeminine oturduğu hal olmalıdır. Kulun benlik, gurur ve kibir gibi edep dışı hallerden uzak şekilde ve hakikî kulluk şuurunda ulvî bir mutluluk, acziyetten kaynaklanan bir güven, dinî ve dünyevî her halin, her yaşantının Hâlık-ı Kâinat’a dayanı-yor olmaktan dolayı bir anlam ve değer kazanmasını ifade eden bu durum, aslında insanın en ideal konumu ve onun bu âlemde yaşayabileceği en iyi tarzı ifade etmektedir.

Kendine ve amellerine güvenmeye engel olan acziyetin hissedilmesi ve ibadetlerde hep şüpheli bir noktanın bulunması ile Zat-ı Akdes’e dayanma sebebi olabilecek vesvese bu şekilde olumlu bir kanala yönlendirilebilir. Bu şekilde hayatımızı sıkıntıya sokan, bizi intihar noktasına getirecek boyutta huzursuzluk ve mutsuzluk kaynağı olan bir unsuru daha iyi kulluk yolunda kendimize bir binek haline dönüştürebiliriz. İntihar gibi kulluğun iflâs noktasına götüren vesveseyi kulluğun daha da iyi noktalara ulaşmasına ve gerçek kulluğun yaşanabilmesine vesile yapabiliriz. Bunun için tek yapılması gereken algılama şeklini değiştirmek ve sahip olduğumuz özellikleri doğru yöne kanalize edebilmek. Böyle bakıldığında dinin yaşanması gerçekten çok kolay ve çok mutluluk verici olacaktır.

Aslında bu dinin yaşanmadığı durumda dahi ferdin hayat ve olaylar ile ilgili algısında öyle bir bakış açısı oluşturur ki her an bir kudret ile kalbi bağlılığın tarifi imkânsız huzurunu hayatında hep hisseder ve bu güven duygusu davranışlarının temelini teşkil eder. Bu algı olmaksızın ilmi, irfanı ve vicdanı hür nesiller oluşamaz. Son zamanlarda ülkemizde yaşadığımız sosyal problemlerin hukukun ayaklar altına alınmasının ve buna izin veren bir toplum yapısının arka planında tevhidi bakış ile özgüveni Rabb-ı Kerim’e dayanan bir hayat algısından mahrumiyet olsa gerektir. Yargıçların keyfiliğini ve kibirini ortadan kaldıracak Sonsuz bir Kudret algısı olacak ve toplumun haksızlık karşısında sessiz kalmamasının kaynağı da o kudrete dayanmak olacak ve farklı vehim ve vesveselerle ortaya çıkan hesap-kitap dilsiz şeytanlığa götüren bir yola kanalize etmeyecektir.

09.06.2008

E-Posta: [email protected]