Günün Tarihi 29 Eylül 1730
İhtilâlin diğer bazı sebepleri
Lâle Devrinde, devleti sarsan ve halkın belini büken çok büyük musibetler de yaşandı.
25 Mayıs 1719'da İzmit ve Karamürsel'i de içine alan büyük İstanbul depremi yaşandı. Depremin, yaklaşık üç dakika kadar sürdüğü ifade ediliyor.
Ayrıca, deprem yıkıcı ve büyük hasara yol açan yangınlar vuku buldu. Aynı sene içinde (21 Temmuz) koca Gedikpaşa semti küle döndü.
27 Temmuz 1929'daki büyük yangın ise, İstanbul'un sekizde birini kül etti.
İşte, bütün bu belâ ve musibetler de, mevcut iktidarın günah listesine ekleniyor ve belâların celbine onların sebebiyet verdiği propagandası yapılıyordu.
Halkın bir kesimi zenginleşirken, bir diğer kesimi ise alabildiğine fakirleşiyordu.
Ama, çok gariptir ki, "Fakir halk, zahire bulamıyor" diye de propaganda yapan isyancılar, ayaklanma sürecinde bir taraftan da zahire ambarlarını yaktırıyor ve kıtlığın daha fazla hissedilmesini temine çalışıyorlardı. Böylelikle, âlemin nazarında gerekçelerini kuvvetlendirmiş oluyorlardı. (Bu taktik, hemen bütün ihtilâlciler tarafından kullanılıyor. 12 Eylül Darbesini yapanların "ihtilâli olgunlaştırma"ya dair itiraflarını hatırlayın.)
Gelişmelerin seyri
Patrona Halil isyanı, Sultan III. Ahmed'in "İran seferi bahanesi"yle neredeyse iki aydır gidip kaldığı "Üsküdar askerî karargâhı"nda bulunduğu esnada başladı.
İsyan dalgasının bütün İstanbul'u etkisi altına aldığını gören padişah, gece karanlığında maiyetiyle birlikte gizlice Topkapı Sarayına döndü ve duruma vaziyet etmeye koyuldu.
Ancak, iş işten çıkmış ve öfkeli isyancıların önüne geçilmez bir hal almıştı.
Padişah, kendi sonunun da yaklaştığının farkındaydı. Fakat, o son bir ümitle, isyancılar tarafından kellesi istenenleri harcamayı düşündü.
Kellesi koparılmak istenenler listesinde tam tamına 37 isim vardı. Liste başında ise Sadrâzam Damat İbrahim Paşanın ismi yer alıyordu. Listenin içinde, ayrıca Kapdan–ı Derya ile Dahiliye Nazırı olan zatların isimleri de vardı.
Padişah, zorbalara boyun eğdi. Kellesi istenen zatları önce idam ettirdi, ardından da inandırmak için cesetlerini isyancıların toplandıkları Et Meydanına gönderdi.
Ne var ki, âsiler bununla da iktifa etmedi. Onlar, padişahın da tahttan çekilmesini istiyordu.
Bu maksatla, öküz arabasıyla kendilerine gönderilen Sadrâzam'ın cesedini bir beygir kuyruğuna bağlayarak Saray'a geri gönderdiler ve hemen ardından şu yaygarayı kopardılar: "Bu, katiyen Damat İbrahim Paşanın cesedi değildir. Padişah bizi kandırdı. Böyle yalancılık yapan, halkını aldatan birinin sultanlığı da, halifeliği de kabul edilemez. Derhal çekilsin, gitsin. İstemezüüük!..."
III. Ahmed, dizginlerin elinden çıktığını, tavizin tavizi celbettiğini her nasılsa anladı ve isyancılarla şöyle bir anlaşmanın yolunu tuttu: "Benim ve aile efradımın hayatına dokunulmaması şartıyla, tahttan ferâgat edebilirim" dedi.
Âsiler bu şartı kabul etti. III. Ahmed de, saltanatı kuzeni olan Şehzade I. Mahmud'a devrettiğini açıkladı.
Patrona'ya tuzak
Sultan III. Ahmed ile Damat İbrahim Paşanın devre dışı edilmesiyle, Lâle Devri de son bulmuş oldu.
İlk günlerde, kısmî bir sükûnet sağlanmış gibi göründü.
Bu arada, Partona Halil de Beylerbeyi makamına oturdu.
Ne var ki, bu şahıs yerinde rahat oturan biri değildi.
Liyakatı olmadığı halde, bir yüksek makamı işgal etmiş, aynı zamanda devletin, hükümenin her işine karışır bir vaziyet almıştı.
Kılık kıyafeti de pejmürde olan bu şahsın afra–tafrası, gün geldi artık çekilmez bir hal aldı. Vezir ile Sultan dahi ondan usanmaya başladı.
Baktılar ki, olacak gibi değil. Bir gece (15 Kasım 1730) ona ve has adamlarına tuzak kuruldu. Padişahın önemli bir hususta onlara danışmak istediği haberi gönderildi.
Adamlarıyla birlikte Topkapı Sarayına gelen Patrona, Revan Köşkü civarında ansızın derdest edilip topluca imha edildi.
Böylelikle, Lâle Devrinden bir–iki ay kadar sonra Patrona Halil İhtilâli de tarihe karışmış oldu.
Gündeme dair
Faşizm
Yeni açılan üniversitelerde, "baskı faşizmi" olanca
şiddetiyle devam ediyor.
Ortalık
Henüz tam metni dahi ortaya çıkmayan yeni anayasa üzerindeki tartışmalar
ortalığı toz–duman etti.
29.09.2007
E-Posta:
[email protected]
|
