Araplar AKP pratiğine bir tanım getirmekte zorlanıyorlar. Liberaller ve İslâmcılar AKP’nin zaferini paylaşmakta yarışıyorlar. Hatta birbirlerine ‘bu senin değil, bizim zaferimiz’ şeklinde tarizlerde de bulunuyorlar. Anlayacağınız AKP, Arapların klasik İslâmcı tanımına girmiyor. Ama ne hikmetse, hem liberal kesimler, hem de İslâmcı kesimler AKP’nin zaferini kendi zaferleriymişcesine kutluyorlar. Jerusalem Post gazetesi yazarı Barry Rubin AKP zaferiyle alâkalı olarak: “Kutlanacak bir şey değil” ifadesini kullansa da, tam zıddına Arap sokağı genel olarak AKP’nin zaferini kutladı. Cezire kanalı Yeni Osmanlılar şeklinde meseleyi irdeledi. Bilindiği gibi, Özal döneminde de Arap basını Türkiye için ‘Yeni Osmanlılar’ ifadesini itiyad haline getirmişti. Bu çizgiden yürüdüğü söylenebilir. Bununla birlikte Arap basını iki Erdoğan’dan bahsediyor. Eski ve yeni Erdoğan. Ürdün’de ikamet eden ve Müslüman Kardeşler hareketine yakınlığıyla bilinen Yasir Zeatire yeni ile eski Erdoğan arasındaki farkı kendisine göre şöyle tasvir ediyor: “Seçim zaferinin akabinde, 23 Temmuz günü, onu halka hitap ederken dinledim. Eski Erdogan’dan eser yoktu. O eski, ‘minareler süngümüz ve kubbeler miğferimiz’ diyen Erdoğan gitmiş, yerine yeni bir Erdoğan gelmişti. Yeni Erdoğan devrim derecesinde değişmişti. Besmele de dahil eski itiyadlarına rastlayamamıştım, sadece geride mücerret bir başarı ve muvaffatiyet duası ve niyazı kalmıştı. Sadece bunlar gitmekle kalmamıştı, yerlerini bıktıracak derecede laiklik ve Mustafa Kemal vurguları almıştı. Eminim ki, onun yerine CHP lideri konuşsaydı sözkonusu kavramlara bu kadar vurgu yapmazdı. Bütün bunları siyaset ve belirli ve hassas kesimleri teskin babından söylediğini farzetsek bile, fakat uygulama ve icraat da en az konuşma dili kadar yabancılaşmış. Bu yeni Erdoğan ve ekibinin Hoca ve idealleriyle hiçbir alâkası kalmamış. Biz yepyeni bir siyasî kavim veya kabile ile karşı karşıyayız....” Bunları söyledikten sonra, buruk da olsa, kerhen de olsa AKP’nin zaferini kutladıklarını söylüyor. Nedeni, yine de Barry Rubin’in de yazdığı gibi, sınır ötesinde de olsa İslâmî kesimlerle diyalog ve teması olmasıydı. Hamd Macid gibi kimileri de ‘gömleğini de değiştirse başarı başarıdır’ diye yazıyorlar. Onlara göre pratik için teori dümdüz edilebilir demek ki…
***
Gerçekten de AKP’nin Millî Görüş gömleğini çıkarmasından sonra heyula gibi tanımı zorlaştı. Siyasî olarak konvertibl oldu. Bir başka deyimle hem içerideki düzene, hem de küresel düzene bir nevi akredite olmuş ve yamanmış durumda. Kimi Araplar bunu pratik zekâ olarak görüyorlar ve alkışlıyorlar. Ve Arap dünyasında bu başarıyı gösteren İslâmî siyasî bir oluşum olmadığı için de dizlerini dövüyorlar. AKP’nin sadece Türkiye’de değil, sınır haricinde de ne kadar hayranı varmış. AKP’nin pratizmine şapka çıkartıyorlar. Bu pratiğin tanımında insanlar ayrı ayrı vadilere gitseler de… İsrailli uzmanlardan Efraim Inbar AKP modelinin ‘demo Islam’ olarak tanımlanabileceğini öngörüyor. Demokratik İslâm. Bu bağlamda, heyula gibi tanımsız veya pratik bir başka İslâm çeşidi de Avrupa İslâm kavramıdır. Bessam Tıbi’nin kirveliğini yaptığı bu model pekalâ AKP’ye de uyarlanabilir. Kavramları içini boşalttıktan sonra, dini arzîleştirmek için (sekülerleştirme) içtihadı mutlaklaştırıyorlar. İslâmî liberalizm sekülarizmin araçlarından birisidir. Buradan yola çıktığımızda bu yol bizi Nasr Hamid Ebu Zeyd çizgisine götürür. Onunkisi, Avrupa İslâm tanımına tıpa tıp uygun bir model. İslâmî liberaller ‘içtihadı öncelerken, cihadı öteliyoruz’ demektedirler. Bütün bu isimler farklı olsa da müsemması, özü aynıdır. Bu modelin pratiği güçlü, teoriği ise zayıftır. İçi boşaltılmış ve özü alınmış ‘İslâm çeşidi’ne ‘light İslâm’ dendiğini biliyoruz. Kavramlar ve isimler çok olsa da döküldükleri mecra birdir.
***
Arap liberalleri kendi diyarlarında pratiğini ve bir benzeri modelini bulamadıkları AKP modeline dört elle sarılıyorlar. Sözgelimi el Hayat gazetesi yayın yönetmeni Cihad el Hazin bir cümle ile şunları söylüyor: “Erbakan’ın deneyimlerinden ders aldığı gözlenen Erdoğan, Arap-İslâmcı partilerinde yokluğu hissedilen türden aydınlanmış-İslâmcı tipte bir lider. AKP, Arap İslâmcılar gibi sırtını sloganlara dayamıyor, geleceğe bakıyor...” Burada aydınlanmış İslâm (enlightened Islam) tarifi Müşerref’in ihdas ettiği bir tabir ve daha ziyade kendisi için kullandığı bir kavramdır. Light Islam kavramının bir değişik ifadesidir. Ve Lal Mescidi’ni yıktırdığını biliyoruz. Türkiye’de de seçimler öncesinde benzeri bir şekilde Kasımpaşa’da Piyalepaşa Camii Kur’an Kursu yıktırılmıştı. The Daily Star yazarı Rami G. Huri de Türk İslâmcıları için ‘pragmatikler’ deyimini kullanıyor. Aynı tanıma Hamd Macid de eşlik ediyor. Genellikle dostlarının tanımıyla AKP pratiğinin anlamı budur.
01.08.2007
E-Posta:
[email protected]
|
