Eski tarihli sayılar
|
Cevat ÇAKIR |
|
Fileleriniz nerede? |
|
|
Yıllar önce her evde mutlaka fileler bulunur, bu filelerle beraber çarşı ve pazara çıkılırdı. Hatta komşuların konuşmalarında en çok geçen kelime de bu olurdu. “Artık fileler şu kadara doluyor” diye söylenirdi. Fileler ortadan kalkınca bu tarz söylemler de ortadan kalktı. Herkesin çantasında ve cebinde olan fileler yırtılıncaya kadar atılmaz, kullanımda kalırdı. Yaklaşık otuzbeş sene önce kullanılmaya başlayan poşetlerden dolayı filelerin işi bitti. Filelerin kullanıldığı zamanlarda çöplerimiz bu kadar çok değildi. Hatta kırsal bölgelerden köylerde çöp diye bir şey olmazdı. Bunun için etrafı temizlemek de çok kolaydı. O dönemlerde bakkallar sattıkları ürünleri kese kâğıtlarına koyarak tüketicilere verirdi. “Delikli demir çıktı mertlik bozuldu” ifadesinde olduğu gibi naylon poşetler çıktı temizlik de bozuldu. Artık her nereye gidersek karşımıza çıkmaktalar ağaçların tepelerinde, yerlerde, derelerde her yerde... Oysa fileler evlerde kapının arkasında pazara çıkmayı beklerdi. Oysa naylon poşetler o kadar fazla üretiliyor ve tüketiliyor ki insanlar içerisinde boğulacak gibi. Dünya genelinde her bir dakikada 1 milyon poşetin çöpe atılması ve yılda beş yüz milyar poşetin üretilmesi düşündürücü. Atıklardan üretilen siyah poşetlerin kanserojen olduğu iddia edilmektedir. Naylon poşetler bozulmaya başladığında çevreye zararlı kimyasallar yaymakta ve besin zincirimizi kirletmektedir. Ayrıca naylon poşet üretimi petrol ve doğal gaz gibi yenilenemeyen enerjinin azalmasına da yol açmaktadır. Dünya Doğa Vakfına göre naylon poşetlerden dolayı her yıl 100.000’in üzerinde balina, fok ve su kaplumbağası ölüyor. Naylon poşetlerin bu zararlarından dolayı bazı ülkeler bu konuda bazı tedbirler almışlar: ABD: Sanfiransisco şehrinde alış veriş merkezleri ve eczanelerde petrol bazlı poşet kullanmak yasak. Fransa, Paris’te plastik poşet kullanımı yasak, bu yıldan itibaren bütün ülke genelinde uygulanacak. Tayvan: Plâstik poşetin yanı sıra tek kullanımlık plâstik çatal bıçak ve kaplara da yasak uygulanıyor. İrlanda: Her plâstik poşete 20 cent vergi uygulanıyor. Kenya: 2008’den itibaren poşeti yasaklamış. Güney Afrika: Plâstik poşetleri kullanmak yasak. Uganda: İnce plâstik poşetler yasak, kalınlara ise, vergi getirilmiş. Hindistan: Yasak 9 Ocak’tan itibaren hayata geçmiş. Yasağa uymayanlar 5 yıla kadar hapis cezasıyla yargılanacak ya da ağır para cezası na çarptırılıyor. Çin: Naylon poşetleri ücretli yaparak her yıl 37 milyon fıçı petrol tasarrufu yapmakta. Ülkemizde ise yasal bir mevzuat yok, bazı yerel yönetimlerin yasaklamaları mevcut. 1994 yılında naylon poşetlerle ilgili İstanbul Bağcılar Belediye Başkanı Feyzullah Kıyıklık’la görüşerek şöyle bir teklifte bulunmuştum: Semt pazarlarında kademeli olarak naylon paşetleri kaldırmak için pazarlarda büyük firmaların reklâmlarının basılı olduğu bez torba dağıtılsın. O gün teklifim başkan tarafından kabul edildi. Çevre müdürünü çağırdı, detaylı konuştuk, ama hayata geçemedi. Evet ülkemizde bu noktada çok ciddî israf var. Özellikle buyük marketlerde bedava olduğu için tüketici istediği kadar poşet kullanılabiliyor. Bunun önüne geçmek için Almanya’da olduğu gibi (bazı firmalarda) poşetler ücretlendirilmelidir. Pazarlardan başlamak üzere kademeli olarak naylon poşetler kaldırılabilir. Hindistanın hatta Uganda’nın yaptığı uygulamayı biz neden yapmayalım? İktisad prensibine her konuda uymak önemli. En basit bir simit alsanız veyahut eczaneden bir kutu ilâç alsanız dahi küçük de olsa size bir poşet veriliyor. Bir şekilde bu israfın önüne geçmek için bazı yalnış alışkanlıklarımızdan vazgeçmemiz gerekmektedir. 07.02.2010 E-Posta: [email protected] |
|
|
|
Önceki Yazıları
|
