Robert MİRANDA

Açgözlülük Amerika’daki ekonomik krizi ateşledi (2)

Amerika’daki devâsâ şirketlerin yöneticileri uzun zamandır inanılmaz maaşlar alıyorlardı. Yöneticiler Kurulu bu global şirketlerin CEO’larının maaşlarını, her ne kadar şirketleri felâkete sürüklemekten koruyamasalar da yükseltmeye devam etti.

Meselâ General Motors’un çarları inanılmaz maaşlarını almaya devam ettiler. Üstelik General Motors’un son 50 yıldır tarihinin en kötü günlerine sürüklenmesine yol açan, en büyük finansal kayıplara ve binlerce işçinin grev gösterilerine sebep olan da bu yöneticilerdi... Bütün bunlardan sonra bu yöneticiler halen görev başındalar ve rakipleri Toyota’daki başarılı meslektaşlarından kat be kat fazla maaş alıyorlar..

Wall Street’in en üst yönetimi yetersizliğin ötesinde bir performans sergiliyordu. Vahşi risk yönetimi zevkli yürüyüşlerine devam ettiler de ettiler, ta ki finansal felâket patlayıp, sıcak hava balonu sönmeye başlayana kadar... Sonunda, bazıları üstdüzey görevlerinden alındılar. Meselâ Merrill-Lynch ve Citigroup’un CEO’ları gibiler, 2008 yılında Wall Street, Layoff (Grev) Street’e dönüşürken milyonlarca dolarlık kıdem tazminatlarını da alıp gittiler...

Bankalar, yatırım bankaları ve brokerage (komisyoncu) şirketler 1929-30’da borsalarda yaşanan ekonomik felâketten bu yana görülmemiş bir seviyeye düştüler. Bir zamanlar 50 dolarlık fiyatlardan satılan Citigroup hisseleri bu dönemde 17 dolarların altına düştü.

Amerika’nın en büyük tasarruf bankası olan Washington Mutual’ın 2007 yılında hisseleri 40 dolarların üstünden alıcı buluyordu. Ancak har vurup harman savururcasına, umursamazca yönetim politikaları yüzünden 2008 yılında hisse değeri 5 doların bile altına düştü.

Bütün ABD ekonomisi berbat bir halde. Her geçen gün domino teorisi bir teori olmaktan çıkıyor. Yatırımcılar ve şirket sahipleri yöneticileri ve Yöneticiler Kurulu üzerinde daha yasal bir otorite sağlamadığı sürece, ve ciddî düzenlemeler getirilmediği sürece, şirket kapitalizmi içine sürüklenmiş olduğu zehirli bataklıktan ve bitmez tükenmez açgözlülük ve sorumluluk almadan maksimum güce sahip olma sevdasından kurtarılamaz.

Sam Amca, derin bir sermaye açığı hastalığıyla yatalak olan adam, şimdi vergi ödeyenlerin finanse ettiği Wall Street operasyonuna muhtaç.

Ancak burada tam bir panik içinde olan küresel finans piyasasının Amerikan doları üzerindeki şok edici ve mahvedici etkisini henüz hesaba katmış değiliz.

Ekonomik kriz vurduğu günden beridir, Washington’un buna tepkisi oldukça kaotik, ketum ve müsamahakârdı ve de şaşırtıcı şekilde pahalıya mal oldu. Basında yayınlanan raporlara göre, yaklaşık 7,36 trilyon dolar, yani neredeyse Amerika’nın İkinci Dünya Savaşı’nda harcadığının iki katı (hem de enflasyon düzeltmesi ile birlikte) tutarında bir kayıp oluştu. Bu konuda hiç kimse yargılanmadı, sorgulanmadı.

İşsizlik ve eksik istihdam (iş aramayı bırakanlar ve part-time çalışanlar) toplam olarak yüzde 20’lere ulaştı. Bu rakam 1945’ten bu yanaki en büyük rakamdır. Emlâk piyasası kanamaya devam ediyor. Tatil alış verişleri duraksadı. Geçen yıl 160 bin mağaza kapandı ve 200 bin mağazanın daha 2009 yılı içinde kapanması bekleniyor. 2008 yılında Dow endeksi yüzde 34 değer kaybetti. 1931’den bu yana hiç bu kadar düşmemişti. Sektörde neredeyse hiç kıpırdama yok, Dow Jones 30 endeksinin yükseliş kaydeden üyeleri sadece Wal-Mart ve McDonald’s gibi iki büyük Amerikan şirketi oldu.

Amerikan dolarını bir elastik ip gibi düşünün. Bu ipi istediğiniz kadar çekiştirebilirsiniz, ancak öyle bir noktaya gelir ki birdenbire KOPAR.

Obama’nın Yüksek Hukuk Müşaviri olarak seçtiği Eric Holder, Amerikan tarihinin en büyük sahtekârlık ve dolandırıcılık olayını çözecek azim ve gayrete sahip mi? Holder, hükümet ile şirketler arasında mekik dokuyan ve bu azılı şirketleri savunmaya çalışan Washington DC’deki geveze elit avukatlarla çok uyumlu bir isim. Kesinlikle onda soyguncu baronları korkutacak veya ürkütecek bir görünüm yok.

Acaba Holder bu yüksek yöneticilere karşı yargılama ve ciddî cezaları içeren bir yasal soruşturmayı başlatıp, yönetebilir mi? Bu yeteneğe sahip olduğu konusunda bazı ufak şüpheler var, öyleyse Adalet Bakanlığı’nın bu konuda ne kadar agresif ve kararlı olacağı tamamen Obama’ya bağlıdır.

Holder bizce bu beyaz yakalı suç takımına karşı FBI’dan yardım isteyebilir. Eğer hükümet bu açgözlü CEO’lara karşı bir soruşturma başlatmayı gerçekten düşünüyorsa, antiterörizm konusuna kaydırmalardan kaynaklanan FBI’daki personel açığı giderilirken, 11 Eylül öncesi FBI’da bulunan ajan sayısından fazlasını görevlendirmek gerekecektir.

Bir çok kimse agresif bir soruşturmanın ekonomi için faydalı olacağına inanıyor, çünkü bu türden bir soruşturma, yıkımlara yol açan ve refahı yok eden hile ve dolandırıcılıkları önleyecektir.

Şimdi celpnameleri CEO’lara gönderme zamanı. Zira Amerika’nın ekonomik krizi sadece ABD’yi etkilemiyor, dünyanın bütün gelişmekte olan milletleri bu gelişmelerden olumsuz etkilenmektedir.

TERCÜME: UMUT YAVUZ Greed Fueled American Economic Crisis - part 2 of 2 Management of giant corporations in America was paid by far the most outrageous salaries. The Boards of Directors of these global companies continued to raise salaries of Corporate Executive Officers (CEO) despite their inability to move companies out of disastrous failure. The czars of General Motors (GM) have managed to stay well paid despite the fact that they presided over the worst decline of GM stocks in the last fifty years, causing the largest money losses and layoffs of tens of thousands of workers in its history. Yet, these top executives are still in place and still receive much more pay than their successful counterparts at Toyota . Top management on Wall Street has been beyond incompetent. Wild risk taking kept the joy ride going and going until the massive financial hot air balloon started plummeting. Finally, told to leave their high posts, the CEOs of Merrill-Lynch and Citigroup took away tens of millions of severance pay while Wall Street turned into Layoff Street in 2008. The banks, investment banks, and brokerage firms have tanked to levels not seen since the 1929-30 collapse of the stock market. Citigroup, once valued at over $50 per share is now under $17 a share. Washington Mutual, America ’s largest savings bank chain was over $40 a share in 2007. Its reckless speculative binge has driven it down under $5 a share in 2008. The entire U.S. economy is in shambles. The domino theory is getting less theoretical daily. Without investors obtaining more legal authority as owners over their out of control company officers and Boards of Directors, and without strong regulation, corporate capitalism cannot be saved from its toxic combination of endless greed and maximum power—without responsibility. Uncle Sam, the deeply deficit-ridden bailout man, may have other taxpayers-to-the-rescue operation for Wall Street. But don’t count on stretching the American dollar much more without devastating consequences to and from global financial markets in full panic. Since the economic crisis broke, Washington 's reaction has been chaotic, lenient to favorites, secretive, and staggeringly expensive. An estimated $7.36 trillion, more than double the total American outlay for World War II (even correcting for inflation), has been thrown at the problem, according to press reports. No one has been brought to justice. Combined unemployment and underemployment (those who have stopped looking, and part-timers) run at nearly 20 percent, the highest since 1945. Housing prices continue to hemorrhage—last fall's 18 percent drop could double. Holiday shopping fizzled: 160,000 stores closed last year, and 200,000 more are expected to shutter in 2009. In 2008, the Dow dropped further—34 percent—more than at any time since 1931. There is no sound sector in the economy; the only members of the 30 Dow Jones Industrials posting gains last year were large American corporations like Wal-Mart and McDonald's. Consider the U.S. dollar like an elastic band. You can keep stretching this rubber band, but suddenly it BREAKS. Does Obama's choice for Attorney General, Eric Holder, have the tenacity and will to tackle the widest fraud in American history? Holder fits well within the gaggle of elite Washington D.C. lawyers who move back and forth between government and defending corporate criminals. He doesn't exactly have the sort of résumé that startles robber barons. Can Holder design and orchestrate a muscular legal response, including prosecution and stern punishment of top executives? There seems little question that he has the skill, so the decision on how aggressive the Justice Department will be is up to Obama. Holder could ask for and get well-organized Federal Bureau of Investigation (FBI) white-collar crime teams. The personnel hole caused by shifts to antiterrorism would have to be more than filled to their pre-9/ll staffing if the incoming administration decides to go after greedy CEOs. Many believe that aggressive prosecution would be good for the economy because it may help prevent cheating and fraud that inevitably cause bubbles and destroy wealth. It's time to send the subpoenas. This American economic calamity is not only going to hurt the United States, it's going to negatively impact many developing nations around the world.

18.02.2009

E-Posta: [email protected]