İslâm dünyası tarihteki en büyük kırılma noktalarından birisini yaşıyor. Yalnız tarihte kırılmalarla yenilenmeler içiçe seyrediyor. Bu kırılma çağında İslâm dünyasını en fazla sarsan akımların başında da mezhep ayrımcılığına ve ayrılıkçılığına dayalı taifiyye anlayışı geliyor. İran devriminin bu yönde doğrudan etkileri olmasa bile dolaylı etkileri olmuş ve etki tepki şeklinde taifiye cereyanı kuvveden fiile çıkmış ve potansiyel iken aksiyon haline geçmiştir.
Bunun birçok yerde yansımalarını görüyoruz. Taliban döneminde Afganistan’da İran ile Taliban arasında mezhep çekişmesine dayalı bir bilek ve halat çekme mücadelesi vardı. İranlılar buna ABD’nin işgalini pasif destekle karşılık verdiler. Afganistan’da Taliban ile İran destekli Hazara cepleri arasında acımasız bir mücadele yaşanmıştı. Afganistan’da katıksız mezhep mücadelesine paralel olarak Irak’ta da Şiilerle laik veçheli Saddam arasında da mezhep savaşlarını andıran derin, içten ve aynı zamanda yer yer açık mücadeleler yaşanmıştı. İran Taliban’a karşı siyasetini burada işgal sürecinde Irak’a karşı da tekrarlamıştır.
Bu akımın taban tutmasının nedeni, Müslümanların hâlâ kimlikle asabiyet arasında bir orta yolu bulamamış olmalarıdır. Kimliğin zayıflaması pekala anarşizme ve çözülmelere sürükleyebilir ve yol açabilir. Bu her zaman variddir. Bunun diğer ayağında ise asabiyet vardır bu da aşırı kimlik vurgusu üzerinden terörizmi doğurabilir. Neticede ikisi de aynı kapıya çıkar. Bu yüzden kimliği zayıflatmak anarşiye davetiyedir. Ne yazık ki bunu birçok dindar insan göremiyor ve bunun için de her türlü kimliği savunma noktasında saha başkalarının kontrolüne kalıyor. Zira kimliğin aşınması halinde, değerler kargaşası kaçınılmazdır ve bu da anarşizme yol açar. Bununla birlikte, kimliği bir asabiyet haline getirmek de kaçınılmaz olarak etnik veya dini gruplar arasında kutuplaşmalara ve sürtürmelere yol açacaktır. Bu bağlamdaki, mezhebi kutuplaşmalara taifiyye diyoruz. Bu yönüyle İslâm dünyası maalesef yeni bir taifiyye belası ve akımıyla karşı karşıyadır.
Bir de bunun paralelinde etnik temelli olan asabiyet vardır ki tarihte buna da şuubiyye denmektedir. Bu iki hastalık İslâm dünyasının bünyesini kemirmektedir. Bu bağlamda Irak’ta Abdulaziz Hekim’in temsil ettiği taifiyye akımı ile Barzani’nin temsil ettiği şuubiyye kutuplarının birbirini desteklediklerine şahit oluyoruz. Yani taifiyye-şuubiyye ittifakına şahit oluyoruz. Bunun nedeni şuubiyye ve taifiyye cereyanlarının müspette değil menfide ittifak etmeleridir. Bu akımların ortak özelliği hem yabancılaşır hem de yabancılaştırır. Karşı kutuplarını doğurur. Bunların mualecesi ise hikmet dairesinde yani itidal tariki üzerine olmalıdır.
***
Taifiyye belası bugün Yemen’de Sa’de denilen bölgeye kadar uzanmıştır. Bir nevi Yemen’in Alamut’u olan bölge Havsilerin kalkışmasıyla sarsılmıştır. Sa’de bölgesinde esrarengiz bir şekile yıllardır silahlı isyan hareketi devam etmektedir. Yemen hükümetinin isyanı tahlili de garabet içinde bir garabettir. Kâh bu isyanın Havsi ailesi çevresinde kabile temelli ve esaslı bir isyan olduğu ileri sürülmektedir. Bazen de bu isyanın amacının cumhuriyet rejimini yıkarak yerine imamet rejimini ihya ve ikame etme olduğu ileri sürülmektedir.
Bazen de bu isyan hareketinin dizginlerini, İran istihbaratına kaptırmış olduğu söylenmektedir. Özünde Yemenli ve Zeydi olmakla birlikte İran kaynaklı bir hareket olduğu ve Haşimilerin dışında iktidarı reddeden anlayışı benimsediği ileri sürülmektedir. Halbuki İran İsna Aşeriye mezhebine dayalı olmasına rağmen bu ülkenin bile Haşimiler tarafından idare edildiği söylenemez. Söylenirse de iddia aşamasını geçemez. Sadece, onlar tarafından değil de onlar adına yönetildiği ise söylenebilir. Böyle olunca böyle bir idareyi Yemen’de kurmak herhalde hayal mahsülü olmalıdır. Bazı kaynaklara göre ise Sa’de’deki isyanın gerisinde yeni bir Fatimi devletinden bahseden Libya Lideri Kaddafi bulunmaktadır.
Bilindiği gibi Kaddafi geçmişte Lübnan’a parmağını sokuyor ve burasını karıştırıyordu; bu meyanda da ‘kayıp imam’ olarak bilinen Musa Sadr’ın kaybolmasında aktif rol oynamıştır. Kaddafi kırılgan yapılarla oynamayı sever. Kayıp İmam’ın kaybolmasındaki rolüne rağmen yine de Fatimi devlet iddialarından vazgeçmez. Ve Kaddafi’nin Havsileri desteklediğine delil olarak Hüseyin Havsi’nin çocuklarından birisinin Libya’da yaşaması gösterilmektedir.
***
Dolayısıyla savaşın nedeni ve kaynağı muamma olduğu gibi çevre ülkelerle irtibatları da yine esrar perdesiyle örtülmüştür. Sisler altındadır. Libya çağdaş bir Fatimi devleti midir bilinmez ama laik bir batini devlet olduğundan kimse kuşku duymasın. Kaddafi de bu batini devletin lideridir. Çalkantılı bir dönemden geçen İslâm dünyasında Kaddafi gibi liderler de bu dönemin tuzu biberi oluyor.
24.04.2007
E-Posta:
[email protected]
|
