Mülk-melekût (maddî/manevî), mânâ-i ismî-mânâ-i harfî gibi çeşitli bakış açıları vardır. Acaba eşyaya, varlığa nasıl bakmalıyız?
Kur’ân ve Peygamberimiz (asm) Esmâ eksenli bakış tarzını öğretmişlerdir. Her varlığa, âyetlerde yer alan ve hadis-i şerifte sayılan “en güzel isimler” penceresinden bakabildiğimiz ölçüde gerçek insaniyetimiz ve imânımız inkişaf edecek, gelişecek, tahkikiye doğru kanatlanacaktır.
Esmâ, atom gibi en küçük parçadan, yıldız kümeleri ve kâinatın tümüne kadar tecellî eder. İnsan, Allah’ın bütün isimlerine mazhar ve aynadır. Gayet tabiî ki bu tecellî, “cüz’î”dir ve “vahid-i kıyasî” diye tabir edilen, bir ölçü, bir mihenk, yani, Allah’ın bütün isim ve sıfatlarını anlayabilmek içindir.
Meselâ, Allah’ın “Hayy” sıfatı, atomda, hücrede, uzuvda, unsurlarda tecellî eder. İnsana, bütün kâinatla irtibatlı santral hükmünde bir ruh şeklinde yansır. Hayvanlarda onların yapılarına uygun, bitkilerde daha başka ve cansız kabul ettiğimiz maddelerde (ki, aslında cansız değil, donukturlar; içinde elektron ve nötronlar, moleküller hareket ederler) farklı tecellî etmektedir. İnsan hayatı, ruhu ise kâinattaki bütün hayatlardan süzülerek yaratılmıştır.
Bir başka açıdan yaklaştığımızda da şu hakikatle karşılaşıyoruz: Yaratılan bir varlıkta, meselâ bir çiçekte, Rahman, Rahîm isimlerinin yanında Cemil ismi tecellî eder, aynı anda Hakîm ismi, aynı anda Musavvir, aynı anda Mukaddir, aynı anda Rab, aynı anda Adil isim ve sıfatları ve hakezâ başka isimler de tecellî etmektedir. Ancak, bir isim merkez ve hâkim konumda, diğerleri ise onun etrafında halelenmekte.
Meselâ, annelerde “Rahîm” ismi merkezde iken, bir çiçekte “Cemil” ismi ön planda, sebze veya tahılda “Rezzak” ismi hâkimdir. Meseleyi daha iyi kavrayabilmek için, birkaç örnek sunalım:
* Lâfza-i Celâl, yani Allah lâfzı, Vâcibü’l-Vücûd, tek, sonsuz isim ve sıfatlara sahip ve bütün isimleri içine alan, toplayan demektir.
* Rahmân, Cenâb-ı Hakkın, herkesi, her şeyi beslemesi, nimetler vermesidir; hiçbir canlıyı, varlığı ayırt etmemesidir.
* Râhim; şefkat, yardım ve sevgi demektir. Rahîm isminin tecellisi, yâni bu üç özelliği, yarattıklarına karşı sonsuz bir şekilde tecellî etmektedir. Rahîm isminin tecellîsi, en açık şekilde insânî annelerde, sonra hayvânî, nebâtî annelerde görülür.
Ayrıca, Rahîm ismi, atomdan hücreye, ağaçlardan yıldızlara, samanyolundan galaksilere kadar her şeyde tecellî etmektedir. Herbir insanın simâsının ayrı olması bir Rahmet olduğu gibi, herkesin ses, saç teli, parmak izinin farklı olması ve karışıklıkların olmaması da yine bir rahmet tecellîsidir.
07.03.2007
E-Posta:
[email protected] [email protected]
|
