Son sıralarda özelde Türkiye ile AB, genelde ise Batı ile Doğu arasındaki hissi mesafenin (emotional distance) daralmak yerine açıldığına şahit oluyoruz. Bunun nedeni Batı’nın gücünün en son sınırlarına ulaşmış ve bu zirveden iniyor olması. Kendine güven bazen kibri getirse de bazen de hoşgörüyü beraberinde getirir. Güven kalmadığında yerini kuşku alır.
Doğu-Batı ilişkilerini bu zaviyeden değerlendirebiliriz. Gücünü kaybettikçe Batı tahammülünü de aynı oranda kaybediyor. Hazım problemi yaşıyor. Hazmetme kapasitesi azaldıkça da bu defa cazibesini ve ötekilerin ilgisini kaybediyor. Şimdi karşılıklı böyle bir gergefi yaşıyoruz. Dünkü Milliyet, ‘Batı’dan uzaklaşıyoruz’ şeklinde bir yargı cümlesi veya başlığı kullanmıştı. Buna göre bütün istatistikler aynı sonuca işaret ediyor. Öyleyse bunun arazlarını biraz tartışalım. Amerikan Pew araştırma şirketi Avrupa’da Müslümanlar konulu bir kamuoyu yoklaması yapmış ve sonuçları önceki gün açıklandı.
“Avrupa’da Müslümanlar” konulu kamuoyu yoklamasının sonuçlarına göre, Türk toplumu Batı’dan hızla uzaklaşıyor ve kendisini tanımlarken dini kimliğini ön plana çıkarıyor. Pew araştırmasına göre, Türklerin yüzde 51’i kendisini “önce Müslüman” olarak tanımlarken, sadece yüzde 19’u kendisini “vatandaş” olarak görüyor. Aslında bu Avrupa’nın veya Batı’nın kabahati değil. Demek ki millet tam olarak laik kimliği benimseyememiş. Toplumun yüzde 30’u ise iki kimliği de eşit olarak kabul ediyor. Türkiye’de kendini “önce Müslüman” olarak görenlerin oranı, geçen yıl yüzde 43 iken, bu oran bu yıl 8 puan artarak yüzde 51 olmuş. Pew’in araştırmasına katılan Türklerin yüzde 39’u Türkiye’de “köktendincilerin” artmasından endişe duymadıklarını belirtirken, yüzde 46’sı bu konuda endişeli olduklarını söylüyor.
***
Türkiye’de 1-25 Nisan 2006 tarihleri arasında 18 yaşından büyük 1013 kişi ile yüz yüze görüşme şeklinde yapılan ve yüzde 3’lük bir yanılma payı olabileceği belirtilen araştırmanın Türkiye ile ilgili sonuçları şu şekilde: Türklerin yüzde 57’si Avrupalıların Müslümanlara karşı “düşmanca tutumları” olduğuna inandıklarını söylerken, yüzde 35’i bu görüşe katılmadığını kaydetti. Dörtte üçü anti-Amerikancı: Türkler arasında ABD’ye “olumlu” bakanların oranı sadece yüzde 12’de kaldı, Türklerin yüzde 76’sı ABD’yi “olumsuz” değerlendirdiklerini söyledi.
Amerikalı sevgisi eriyor: Amerikalılara olumlu bakanların oranı 2002’de yüzde 31 iken, 2006’da yüzde 17’ye düştü, olumsuz bakanların oranı ise 2002’de yüzde 50’den 2006’da yüzde 69’a yükseldi. İran’a geçer not: Ankete katılan Türklerin yüzde 53’ü İran’ı “olumlu”, yüzde 35’i “olumsuz” olarak gördüklerini belirtti. Nükleer olmasın: İran’ı genelde olumlu olarak gören Türkler, nükleer silahlar söz konusu olunca tutumlarını değiştirdi. Buna göre, Türklerin yüzde sadece yüzde 23’ü İran’ın nükleer silah sahibi olmasını desteklediklerini söylerken, yüzde 61’i buna karşı olduklarını kaydetti.
Terörle savaşa destek yok: ABD’nin “terörle savaşına”, ABD’nin Irak’ı işgalinden önce karşı çıkanların oranı 2002’de yüzde 58 iken, bu oran 2005’te yüzde 71’e, 2006’da ise yüzde 77’ye çıktı. Bunu destekleyenlerin oranı ise 2002’de yüzde 30 iken, 2006’da yüzde 14’e düştü.
Filistin’e sempati: Türklerin yüzde 63’ü, Ortadoğu’da Filistinlilere, yüzde 5’i ise İsraillilere daha çok sempati duyduğunu söyledi. Ankete katılanların yüzde 2’si “ikisine de sempati duyduğunu”, yüzde 16’sı ise hiçbirine sempatisi bulunmadığını belirtti. Hamas’a çok karşı değil: Türklerin yüzde 44’ü Hamas’ın seçimlerden zaferle ayrılmasının “Filistinliler için olumlu”, yüzde 23’ü ise “olumsuz” olduğuna inandıklarını belirtti.
***
Anketteki göstergeler olaylara göre değişiyor ve şekilleniyor. Dolayısıyla ilişkilerin trendi iyi seyretmiyorsa bu kamuoyu yoklamalarına da yansıyor. Kamuoyu yoklamaları birer ayna. Hayıflanmaya veya alarm zilleri çalmaya gerek yok. Ama bütün iyileştirme çabalarına rağmen Doğu-Batı ilişkilerinde kötüye gitme devam ediyor. Zira objektif şartlar değişti.
Bunu en iyi tarassut eden ve gözlemleyenlerden birisi olan Amin Maalouf Tempo dergisine şunları söylüyor: “Doğu-Batı arasındaki ilişkilerin daha önce hiç bugünkü kadar kötü olmadığını düşünüyorum. Üstelik yoluna girmek yerine gitgide daha da bozulduğunu, kötüleştiğini görüyorum. Gelecekte de çok daha sert çatışmalar yaşayacağımızı düşünüyorum ve itiraf etmeliyim ki bu gelişmeden dolayı aşırı derecede endişeliyim. Hatanın en az Batı kadar Doğu’ya da ait olduğunu düşünüyorum... Bu da bence hem Batı’nın hem de Müslüman dünyanın derin bir başarısızlığıdır. İkisi de bu ağır başarısızlıkların suçunu birbirine atmaya çalışıyor. Suçu paylaştıklarının farkında değiller. Kısaca çok karanlık bir dönemden geçiyoruz ve ne yazık ki bu tünelden ne zaman çıkacağımızı bilemiyorum...”
Maalouf’un çizdiği tablo çok karanlık ve bu kabloyu tersine çevirmemiz için iki tarafın da çok çalışarak sebeplerini izale etmesi lazım.
Yarın : Avrupalı Müslümanların geleceği
09.07.2006
E-Posta:
[email protected]
|
