Gösteriler, Rusya’nın liderliğindeki Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nün  (CSTO) Kazakistan’a girmesiyle bastırılmıştı. Kazak Devlet Başkanı Kasım Cömert Tokayev, iktidarını korumaya Rusya’ya borçlu.

Ancak Ukrayna’daki savaşla, Kazakistan ve Rusya ilişkilerinde kırılma söz konusu. Kazakistan, Batı’nın Rusya karşıtı yaptırımlarına bağlı kaldı. Hatta Tokayev, 15-18 Haziran 2022’de Vladimir Putin’in de katıldığı St. Petersburg’daki Uluslararası Ekonomik Forumu’ndaki konuşmasında “bağımsızlıklarını ilan eden Donetsk ve Luhansk”ı tanımayacaklarını belirtmişti.

Ayrıca Kazakistan Ukrayna’ya insanî yardım gönderilmesi, Ukrayna Devlet Başkanı Volodymr Zelensky’le temasın sürdürülmesi, ülkede Rus askerî propoganda sembollerinin yasaklanması, 9 Mayıs’ta Zafer Bayramı geçit töreninin iptali ve başkent Almatı’da savaş karşıtı mitinge izin verilmesi, Rus kamyoncularının Avrupa’dan mal getirmelerinin engellenmesi, Batı yaptırımlarının hedefindeki Rus şirketlerine yardım sağlamaması vb. Rusya muhalifi gelişmelere sahne oldu. Bunlara karşılık, Kazak petrolünün Rusya üzerinden sevk edilirken yaşanan zorluklar, Almatı’ya cevap niteliğinde.

Rusya eski Devlet Başkanı Dimitri Medvedev, sosyal medya hesabından önce yayınlayıp sonra sildiği mesajında “Ukrayna’dan sonra sıranın Kazakistan’ın kuzeyinde olabileceği” uyarısında bulunduğu iddia ediliyor. Böyle bir mesajın, mevcut Rus devlet aklının politikalarıyla uyumlu olduğuna dair emareler var. 

Rusya’nın Kazakistan’la çatışmaya girmeden alacağı tedbirlerden bahsediliyor. Kazakistan’ın gelirlerinin neredeyse yüzde 50’si petrol ve gaz gelirlerinden oluşuyor. Kazak petrol ihracatının yüzde 80’i, Rusya’nın yüzde 31’le en büyük paydaşı olduğu Hazar Boru Hattı Konsorsiyumu aracılığıyla Rus topraklarından yapılıyor. Rusya’nın, Kazakistan’ın petrol ihracatındaki önemli gelir kaynağını keserek, Kazakistan’ın en büyük müşterisi AB’ye de baskı uygulayabilir. Böylece Rusya, AB için 1 milyon varilin üzerinde ek kayba neden olabilir. Rusya geçtiğimiz Haziran ve Temmuz aylarında iki defa boru hatlarındaki teknik sorunları gerekçe göstererek Avrupa’ya petrol akışını durdurmuştu. Aslında bu, üstü örtülü tehdit şeklinde de değerlendiriliyor.

Rusya, Kazak petrolünün kesintiye uğratılmasının dışında seçeneklere de sahip. Kazakistan temel gıda, petrokimya, demir, gübre, otomobil parçalarını Rusya’dan ithal ediyor. Böylece Rusya, Kazakistan dış ticaretinin beşte birini oluşturuyor.

Medvedev’in sildiği iddia edilen mesajı, Rus şahinlerinin görüşünü yansıttığı ileri sürülüyor. Yani Ukrayna’dan sonra işgal sırasının Kazakistan’a geleceği ihtimali tartışılıyor. Yine de Rusya-Kazakistan ilişkilerinin köklü geçmişi var. Rusya, Ocak 2022’de CSTO’nun ilk defa müdahale gücünü kullanarak desteklediği Tokayev’i hemen gözden çıkaracağı düşünülmüyor. Tokayev’in de Rusya karşıtı gelişmelerde bulunması ise, ülkesinde kendi liderliğini güçlendiriyor. Selefi olan Nur Sultan Nazarbayev’den farklı olarak Rusya’dan bağımsız hareket ettiğini halkına göstermeye çalışıyor. Böylece Rusya’nın, Tokayev’e yapacağı muhtemel siyasî veya askerî bir operasyon, Kazakistan’da toplumsal hoşnutsuzluğu yükseltme potansiyelini taşıyor. Ancak Rusya’da, Ukrayna’nın işgaliyle başlayan Kazakistan hassasiyeti sürüyor.