Ağrı’nın Doğubayazıt ilçesinde yer alan Şeyh Mehmed Celalî Medresesi, tarihî ve manevî değerine rağmen yıllardır süren ihmal sonucu harap bir hâle geldi. Bir zamanlar İslâm âlimi Bediüzzaman Said Nursî’nin eğitim aldığı bu önemli medrese, âdeta yıkılmaya terk edilmiş durumda. Bölge halkı ve tarihseverler, medresenin kurtarılması için acilen harekete geçilmesi gerektiğini vurguluyor.

Medresenin Tarihî ve Kültürel Önemi

Şeyh Mehmed Celal Medresesi, 19. yüzyılın sonlarında Doğubayazıt’ta faaliyet gösteren önemli bir ilim merkeziydi. Medrese, bölgedeki dinî ve ilmî hayatın merkezi olarak, birçok talebenin yetişmesine ev sahipliği yaptı. Ancak medreseyi asıl dikkat çekici kılan, Bediüzzaman Said Nursî’nin burada geçirdiği kısa ama etkili eğitim dönemi oldu.

Bediüzzaman Said Nursî, 1891 yılında, henüz genç bir talebeyken Şeyh Mehmed Celalî Medresesi’ne geldi. Burada Şeyh Mehmed Celalî’nin rehberliğinde sadece üç ay eğitim almasına rağmen, bu süre zarfında 15 yıllık ilmî birikimi elde ettiği rivayet edilir. Bu olağanüstü başarı, Bediüzzaman’ın ilmî hayatında bir dönüm noktası oldu. Medresede “Sarf ve Nahiv” ile “İzhar” gibi temel İslâm ilimlerinde derinleşen Nursî, burada aldığı icazet [diploma-ilmî ehliyet] ile ilmî yolculuğunda önemli bir adım attı. Bu kısa süre, Bediüzzaman’ın ileride “Risale-i Nur” külliyatını yazmasına zemin hazırlayan temel taşlardan biri olarak kabul edilir.

Bediüzzaman Said Nursî ve Medrese Bağlantısı

Bediüzzaman Said Nursî, 1877 yılında Bitlis’in Hizan ilçesine bağlı Nurs köyünde dünyaya geldi. Henüz 9 yaşında iken medrese eğitimine başlayan Nursî, bölgedeki çeşitli medreselerde ilim tahsil etti. Ancak Doğubayazıt’taki Şeyh Mehmed Celalî Medresesi, onun için âdeta bir sıçrama tahtası oldu. Burada geçirdiği üç ay, Bediüzzaman’ın ilmî kapasitesini ortaya koyduğu ve çevresindekileri hayrete düşürdüğü bir dönem olarak bilinir. Bu medrese, aynı zamanda Bediüzzaman’ın “Molla Said” döneminden “Bediüzzaman” lakabını almasına giden yolda önemli bir durak oldu. Daha sonra Van’da, Vali Tahir Paşa’nın konağında ikamet ederken, din ve fen ilimlerinde gösterdiği üstün başarı neticesinde “Bediüzzaman” [Zamanın eşsizi] ünvanını aldı.

Medresenin Günümüzdeki Durumu: Harap ve Bakımsız

Bugün Şeyh Mehmed Celalî Medresesi, bir zamanlar ilimle dolup taşan o günlerden çok uzak bir durumda. Medrese, çatısı çökmüş, duvarları yıkılmaya yüz tutmuş ve pencereleri kırılmış bir halde âdeta kaderine terk edilmiş. Çevresindeki arazi de bakımsızlıktan dolayı harabeyi andırıyor. Bir zamanlar talebelerin ilim öğrendiği bu yapı, şimdi sessiz bir şekilde yok olmayı bekliyor.

Geçmişte Yapılan Çalışmalar ve Bugünkü İhmal

Medrese, 2015 yılında Doğubayazıt Kaymakamı Karahan Daştan tarafından yeniden inşa edilmek üzere bir projeye konu olmuştu. O dönemde, medresenin orijinal kalıntıları Doğubayazıt’ın Karaburun (Bêrne rêş) köyünde tespit edilmiş ve hızlı bir şekilde restorasyon çalışmaları başlatılmıştı. Ancak aradan geçen yıllarda bu çalışmalar yarım kalmış ve medrese yeniden ihmal edilmiş durumda. Halk, bir zamanlar umut vaadeden bu projenin neden durdurulduğuna anlam veremiyor.

Yetkililere Çağrı

Şeyh Mehmed Celalî Medresesi, sadece Bediüzzaman Said Nursî’nin eğitim aldığı bir yer değil, aynı zamanda Anadolu’nun İslâm tarihindeki önemli bir kültür mirası. Ancak yıllardır süren ilgisizlik, bu tarihî yapının yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmasına yol açtı. Uzmanlar, medresenin restore edilmesi durumunda, hem bölgenin turizm potansiyelinin artacağını hem de Bediüzzaman’ın mirasının gelecek nesillere aktarılabileceğini ifade ediyor.

Sonuç: Mirasımıza Sahip Çıkma Zamanı

Şeyh Mehmed Celalî Medresesi, hem Bediüzzaman Said Nursî’nin ilmî yolculuğunun önemli bir parçası hem de Anadolu’nun köklü medrese geleneğinin bir temsilcisi. Ancak bu değerli miras, her geçen gün daha fazla zarar görüyor. Eğer acilen bir adım atılmazsa, medrese tamamen yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalacak. Yetkililerin el ele vererek bu tarihî yapıyı kurtarması, geçmişe saygı ve geleceğe bir yatırım olacaktır. 

DOĞUBAYAZIT - AĞRI - HADİD LAZKİN