Neseb olarak Hz. Peygamber'e (asm) dayanan Seyyid Şeyh Mahmut; fahrî imam olarak Batman iline bağlı olan Gercüş ilçesinin Kelihke (Akburç) köyünde görev yaparken 1931 yılında bir erkek çocuğu dünyaya gelir.
İstişare sonrası erkek çocuklarının isminin Zübeyir olmasında mutabık kalırlar. Zübeyir 10 yaşına varıncaya kadar babası aynı köyde imamlık vazifesine devam eder. Seyyid Şeyh Mahmut Hoca, Gercüş ilçesine fazla uzak olmayan Arnase (Bağlarbaşı) köyüne dönmeye ve burada imamlık yapmaya karar verir. Bu köy Midyat ilçesine bağlı kadim ve tarihî bir köydür. Yöremizde bu coğrafyaya “Tor” denilmektedir. Tor, yani Midyat ve çevresi; Türkiye’nin güneydoğusunda bir kireç taşı platosu olan nâm-ı diğer Tur Abidin bölgesinin merkezinde yer almaktadır. Genç Zübeyir köyde kendilerine ait olan bağ ve bahçelerinde çalışarak ailesine katkıda bulunur.
19 yaşına geldiğinde tahsil hayatı için Arnase köyünden ayrılma vakti gelir. Sırası ile, Şeyh Seyda El Cezerî’nin halifesi olan Batman’daki Şeyh Fahreddin’nin yanında ilk ilim tedrisatına başlar. Bir müddet sonra Suriye'nin Halid köyüne gider ve orada müderris Şeyh Ahmed Haznevî’nin halifesi Şeyh Abdurrezak’ın yanında tedrisatına devam eder. Bir müddet sonra Türkiye’ye döner ve Müderris Molla Abdullah Firfeli’nin Firfelde’ki medresesine gider Molla Abdullah’ın yanında uzun bir zaman tahsiline devam eder. Nihayetinde Müderris Şeyh Abdurrezak’ın elinden ilim icazetini alır.
Molla Zübeyir ilmî icazetini aldığında tarih 1959’u gösteriyordu. İcazetini aldıktan sonra kendi köyü olan Arnase’ye gelerek köyün camisinde fahrî imamlığa başlar. Aynı zamanda camiye bitişik medresede tam 25 yıl ders verir.
Molla Zübeyir 1984 yılında Midyat’a taşınmaya karar verir. Midyat’ta kendi adına inşa edilen camide imamlık vazifesini ifa eder. Molla Zübeyir bölgede çok medrese talebesi okutmuş ve sayıları yüzleri, binleri aşan fakalara icazet vermiştir. İlme verdiği değer, okumuş olduğu ilimleri kendi hayatında tatbik ettiği için, zühd, takva ve dînî hassasiyetinden dolayı saygınlığı bölgeyi aşmış devletlere kadar ulaşmış. Bundan dolayıdır ki çevrede, insanlar arasında veya aşiretler arasında çıkan anlaşmazlıklarda derhal Molla Zübeyir’e müracaat edilir. Olayların büyümemesi, ölümlerin artmaması adına. Molla Zübeyir yanına birkaç talebesi veya hocasını alır olay mahalline gider. İkna kabiliyeti, hatip kişiliği ve ilme vakıfıyeti anlaşmazlıkların barışla neticelenmesine vesile oluyordu. Allah’ın kendilerine bahşettiği fazl ve kereminden olacak ki hem müderrisliğine devam eder, hem aşiretler arası veya aileler arası kavgaları barışla nihayetlendirirdi.
Molla Zübeyir fıkıh üzerine bir veya birden fazla kitap yazma arzusunda olduğu hâlde, fakalarına vermiş olduğu ilim tedrisatı, coğrafyamıza has husumetlerin hiçbir gün dahi eksilmemesinden dolayı maalesef bu arzusu gerçekleşmedi. Lâkin okutmuş olduğu binlerce talebesinin hafızalarında ki fıkıh bilgisi, ve bu bilgilerini nesillere aktarmaları Seyda’nın en büyük eseridir diye düşünüyorum.
Molla Zübeyir ehl-i sünnet metodunu ömrü boyunca topluluklara, cemaatlere ve fertlere, her Müslümana; her daim ilmî hitabetiyle, hoşgörü içerisinde hiç ara vermeden anlattı, aktardı.
Molla Zübeyir Midyat ilçesinde vefat ettiğinde tarih 4 Şubat 2022’yi gösteriyordu. Bölgenin her yerinden sevenleri cenazesine iştirak etmek için Midyat ilçesine akın etti. Kalo adı verilen Midyat’taki kabristana defnedildi. Makamı âlî, mekânı Cennet olsun.
KAYNAK:
M. Halil Çiçek
Sadullah Güneş: Molla Zübeyir’in mahdumu, Midyat Molla Zübeyir camisi imam hatibi