“Böyle bir ittihadın merkezi Mekke ve Medine’dir. Dayandığı zemin, bütün Müslümanların yaşadığı coğrafyalardır. Nizamnamesi, dinin emir ve yasakları ve Hazret-i Peygamberin (asm) Sünnet-i Seniyesidir. Kulüp ve encümenleri bütün medreseler, mescidler ve mekteplerdir. Bu birliğe dahil olan cemaatin nâşir-i efkârı, Kur’ân tefsirleri başta olarak bütün İslâmî kitaplar ve Allah’ın adını yüceltmek için yayın yapan bütün dinî gazetelerdir. Bu ittihadın mensupları bütün müminlerdir. Reisi de Peygamberimiz Hazret-i Muhammed’dir (asm).”

Bu açıklamalar ışığında İttihad-ı İslâm için, devletler çapında siyasî bir birlik kurmalarından önce, Müslümanlar arasında tevhid inancına dayalı fikirlerin ve kalplerin birliği hedef alınıyor. Ancak böyle bir birliğin temin edilmesi için bazı şartların yerine gelmesi lâzımdır.

Bu şartların birincisi ise, ittihad ilmi ile olur. Her şeyden önce, ittihad bir ilim ve fikir meselesidir. Bu hakikati Bediüzzaman “İttihad, imtizaç-ı efkârdır. O da maarifin şua- ı elektriği ile olur. Cehl ile ittihad olmaz.” (Münâzarât s. 113) diyen ve fikirlerin ilmin ışığında kaynaşabileceğini söyleyen Bediüzzaman bu manayı ifade eder. Bu da çok önemli bir eğitim meselesidir.

Hayatı boyunca takip ettiği en önemli büyük hedeflerinden birisi olan ve din ilimleri ile fen ilimlerinin birlikte okutulacağı Medreset’üz Zehra adını verdiği bir İslâm üniversitesi projesini her devirde sürekli gündeme getirdiği ve Osmanlı devletinde olduğu gibi Cumhuriyet döneminde de kabul gören bu proje hayata geçseydi, mektep ile medrese ve tekke arasındaki ihtilâf ve anlaşmazlıklar ortadan kalkacak, kalplerde ve fikirlerde birliktelik temin edilmiş olacaktı.

Orta Doğu, Balkanlar ve Kafkasların ortasına denk gelen, Bitlis, Diyarbakır ve Van’da şubeleri bulunacak olan böyle maddî bir İslâm üniversitesi projesi gerçekleşemedi. Onun yerine, açık ve yaygın eğitim yapan bir üniversiteye tekabül eden Risale-i Nur eğitimiyle kısmen bu ihtiyaç karşılandı. Okulundan fen ilmini, kaldığı Nur dershanelerinden de din ilmini öğrenen milyonlarca genç yetişti. İslâm milletleri arasındaki ırkçılık fikirlerinin de önü kısmen alındı.

Bu hususta, Bediüzzaman Hazretleri’nin bir Kürt talebesiyle yaptığı konuşma çok önemli bir örnektir: “Van’da bulunduğum sıralarda bir Kürt talebem vardı. Bir gün ona ‘Sen Türklere ne nazarla bakıyorsun? ’dedim. Benden aldığı din dersi ile ‘Ben dindar bir Türk’ü, fasık yüz Kürde tercih ederim. Belki babamdan daha ziyade ona taraftarım’ dedi.” Birinci Cihan Savaşı esaretten döndükten sonra onunla İstanbul’da karşılaştım. Ona “Sen şimdi Türklere ne nazarla bakıyorsun? ’diye sordum. Okulunda ırkçı hocalarından aldığı tepkiyle o da başka bir mesleğe girmişti. ‘Ben şimdi fasık da olsa bir Kürdü, dindar çok Türklere tercih ederim’ dedi. Bir hafta kadar onunla meşgul oldum, yine eski hâline döndürdüm ve onu kurtardım. ‘Ben şimdi yine dindar bir Türk’ü, fasık nice Kürtlere tercih ederim’ dedi.” Başından geçen bu hadiseyi, Büyük Millet Meclisinde Ankara’daki mebuslara anlatan Bediüzzaman onlara sorar “Bu talebenin Van’daki hâli mi bu vatana lâzım yoksa ırkçı hocalardan aldığı hâli mi?” Bunun üzerine, 163 Mebus Bediüzzaman Hazretlerinin İslâm üniversitesi projesine kabul imzası atar ve yüz elli bin lira bütçeden tahsisat ayrılır. Ancak, İttihad-ı İslâm için önemli bir temel taşı olacak olan bu proje, medreseler kapandığı için yine gerçekleşemez.

(Devam edecek)