İstibdatları kırmaya bir vesile ve sebep olan Demokrat Parti’nin kuruluşunun yıl dönümü münasebetiyle Adnan Menderes’in daha muhalefetteyken 14.08.1946 yılında meclis kürsüsünde yaptığı konuşmanın bir kısmını nazara vermek istiyoruz. 

Adnan Menderes:

-Hakikî hürriyetin hasretini çeken bu memlekette milletin çektiği mihnetler hürriyetten veya hürriyetin suiistimalinden ileri gelmiş değildir. Bahis açılınca hürriyet diye hürriyetin suiistimalini ele alarak hürriyet aleyhinde birçok delilleri sayanlar hakikî hürriyetin bu memlekette bir türlü kökleşmediğini hatırlamak istemiyorlar. (Sağdan bravo sesleri alkışlar) Siyasî hürriyetlerin takyide uğramış olmasının ve dolayısıyla murakabesiz idarenin uzun zaman devam etmiş bulunmasının zararlarından bahis etmeye de hiç yanaşmıyorlar, tek taraflı düşünmenin tek taraflı konuşmanın bir memleketi uzun zamanlar tenkitsiz ve murakabesiz idare etmenin neye mal olduğunu hesap etmek bizim için güç bir şey değildir. Cümlenin malûmu olduğu üzere ve öteden beri iddia ettiğimiz gibi vatandaş hak ve hürriyetlerini takyit ve tazyik eden ve Anayasanın ruhuna aykırı olan bir takım kanunlar hâlâ meriyettedir. Bu gibi kanunların meriyette bulunmasının kötü tesirlerini bilhassa seçim günlerinde öğrenmeyen kalmamıştır.

İktidar partisi bir zamandan beri memleketimizde de demokrasinin inkişaf ettirileceğini ve dolayısıyla bu gibi kanunların kaldırılacağını ifade etmekteydi. Milletvekili seçimlerine girerken de; Halk Partisi milletin huzuruna bu vâitlerle çıkmıştı. Hâlbuki vaktiyle tek parti esasına göre yapılmış ve hâlâ meriyette bulunan kanunların kaldırılması şöyle dursun, matbuat hürriyetinin toplanma, cemiyet kurma hürriyetlerini yeniden takyit (sınırlandırma) eden kanunlar hazırlanmakta olduğunu teessürle işitmekteyiz. Vatandaş hak ve hürriyetlerinin bir an evvel ve tam olarak tahakkukunu ve demokratik ve murakabeli bir idarenin sür’atle kurulmasını candan özleyen Türk milletinin bundan ne kadar müteessir olacağını tahmin etmek kolaydır. Milletimiz demokrasiye ne kadar bağlı bulunduğunu son seçimlerde inkârına kimsenin cesaret edemeyeceği bir açıklıkla gösterilmiş bulunuyor. Milletin bu iradesine karşı hareket tecviz olunabilecek hatalardan olmayacaktır. Hülâsa arkadaşlar, tek partili idare zamanında yerleşmiş zihniyet, usûl ve tertip ne varsa bunların terk edilmesi zamanı gelip geçmektedir. Hâlbuki Hükümet programının müzâkeresi münasebetiyle beliren vaziyet gösteriyor ki, tenkitten ve murakabeden azade kalmak kaygusu, iktidar partisinin yine bir düsturu ve tedbiri olarak kalmaktadır, (Soldan asla sesleri, Sağdan alkışlar). (https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d08/c001/tbmm08001003.)

Tek parti dönemi uygulamalarını hatırlatan hadiselerin yaşandığı günümüzdeki mevcut istibdatları kıracak böyle bir vesile ve sebebe yine ihtiyaç bulunmaktadır.