2-3 yıldır tribünlere söylenen "dış ticarette TL" minvalinde söylemler yürüdü gidiyor. Tribünlerin bir kısmı inanmış ve dünyaya kafa tutuğumuz zannına kapılıp düşünmeden akıma ayak uyduruyor. Ancak daha Türkiye'nin içindeki AVM’lerde kiralar dolarla ödenirken, Türkiye dışındaki adamın hangi sebeple lira kullanacağını sorgulayan yok. Dış ticarette kendi para birimini kullanmak istiyorsan elbette bunun bazı kuralları var. 

Dış ticarette paranızın geçerli olabilmesi için paranın; güçlü, güvenilir ve stabil olması gerekir. Bunlar dahi yeterli değil. Paranın gücü, güvenilirliği ve stabil olması da paranın ana vatanıyla ilgili. Ülkeniz güvenilir değilse, iyi bir ekonomi yönetimi vermiyorsa; paranızın da güçlü olması mümkün değil. Özellikle sarsıntılar yaşanıyorsa ülkede, paranın stabil olması işten bile değil. Türk lirasının dolar karşısında 1 haftada 30-40 kuruş oynaklık göstermesi gibi paranızın değeri bir hafta içinde ciddi sarsılıyorsa paranız ne stabildir ne de güçlüdür. Bu paranızın güvenilir olmadığını gösterir. Buzdan yapılmış para gibi. Ödeme yapıyorsunuz ama biraz sonra para satıcının elinde eriyor. Lira bu örneğe uymuyor mu? Cevabı bir önceki yazımdaki grafikte net bir şekilde görebilirsiniz. Diğer bir ülke neden alsın bizim paramızı hal böyle olunca?

Küresel ticarette iki tane para var. Bunlardan birisi dolar diğeri de euro. Yüzde 70’i dolar tutuyor, yüzde 20’yi de euro. Bugün dünyanın neresine giderseniz gidin dolar gösterdiğinizde bir anlam ifade eder. Çünkü gücüyle ve güvenilirliğiyle küresel ticaretin en önemli parası. Bu noktaya gelebilmek dünya üzerindeki hiç bir devlet için kolay değil. Bu, küresel ticarette hangi paranın kullanılacağı konusu içinde Avrupa’nın ve ABD’nin bulunduğu bir güç savaşı. Yani zayıf konumdayken vaziyeti kurtarmak için dış ticarette lira kullanılması konusu değil. Türkiye o ligde oynamıyor bir kere.

Diyelim ki dış ticarette bir şekilde lira kullanmaya başladık. Aslında olacak şeyi söyleyeyim. Örneğin Çin ile ticaretimizde artık lira kullanacağız. Çin Türkiye’den bir şey aldığında elindeki dolarları Türk bankasında bozduracak. Bankadan dolar karşılığı aldığı liraları da mal veya hizmet satın aldığı firmaya verecek. Çin de Türkiye kendisinden lira ile bir şey satın aldığında, aynı şekilde bizim bankalarımıza elindeki liraları verip dolar alacak. Bunun adına isterseniz dış ticarette Türk lirası devri diyebilirsiniz. Ancak ortada dönen para yine dolar. Dolaylı yoldan veya direkt olarak… Değişen bir şey yok. Hem, Çin’e sattığımızdan çok onlardan alıyoruz mevcut verilerde. Çin’in elinde Türk lirası birikirse Çin ne yapsın ki lirayı? Küresel ticarette mi kullansın? Hangi ülkeye verecek?

Türkiye dış ticaret açığı veren bir ülke. Bu savaşa dahil olabilecek gücü elinde bulundurmuyor. Dış ticarette lira kullanımı hepimizin gurur duyacağı bir haber. Ancak dünyada dönen para dolar. Türk lirası değil. Türk lirasının değerini görmek için ülkeler lirayı dolar ile karşılaştıracaklar. Bu haberler "dış ticarette TL devri” şeklinde yankı bulması bir anlam ifade etmiyor. Gerçek yine gerçek. Önce Türk lirası güçlendirilmeli. Yeteri kadar güçlü bir ekonomiye ve vizyona sahipsen daha sonra bu savaşa katılmayı deneyebilirsin. Belki biraz pay alırsın doların elinden.