"Ümitvar olunuz, şu istikbal inkılâbı içinde en yüksek gür sada İslâm'ın sadası olacaktır."

Piyasalar

Sezar'ı çekemeyen Agustus, Şubat'ın 30. gün hakkını yedi

M. Latif SALİHOĞLU
15 Ekim 2011, Cumartesi
Bu yazının başlığı, başka türlü, meselâ şöyle de olabilirdi: 5 Ekim, 15 Ekim oldu. İkisi de tuhaf kaçıyor, değil mi?

Ele aldığımız takvim konusu, bir tuhaflıklar yumağını andırınca, haliyle biz de tuhaf başlıklar kullanma cihetine gittik.
Halen Türkiye'de ve dünyada en yaygın şekilde kullanılan takvim, Hz. İsa'nın (as) doğumunu Milad olarak kabul eden  "Gregoryen Takvimi"dir.
Bu takvimden önce, Jülyen Takvimi kullanılmaktaydı.
Jülyen'den Gregoryen'e geçiş tarihi 5–15 Ekim 1582'dir.
Papa XIII. Gregory, bir türlü sıhhatli işlemeyen Jülyen Takviminin yerine dosdoğru işleyecek yeni bir takvimin hazırlanmasını istedi.
Bu isteği yerine getirildi ve hazırlanan yeni takvime de Papa'nın ismi verildi: Gregoryen.
Gregoryen'in yürürlüğe girdiği tarih, Jülyen'e göre 5 Ekim günüydü.
Bir kalemde buna 10 gün daha eklenerek, Miladî'ye göre 15 Ekim 1582 tarihi Gregoryen Takviminin başlangıcı sayıldı.

Biri Temmuz'u, diğeri Ağustos'u aldı

Bizim bugün "Temmuz" dediğimiz yaz mevsimi ortasındaki ayın ismi, Avrupa takvimlerinde "July"dir.
Bu isim, meşhûr Roma İmparatoru Jül Sezar'a (Julius Caesar) dayanıyor.
Hemen ifade edelim ki, "Ağustos" ayının ismi de, Sezar'dan sonra iktidara gelen Roma İmparatoru Augustus Caesar'dan kaynaklanıyor.
Augustus, selefi July'den geri kalmadı. O da ismini takvime koydurdu. Sezar'dan sonra (July) geldiği için, Temmuz'dan sonraki ayı (Augustus) tercih etti.
Üstelik, bununla da kalmayarak, normalde 30 gün süreli olarak Jülyen Takviminde yer alan Ağustos ayının süresini—Temmuz'a inat—31 güne çıkarttı.
Böylelikle, duruma göre 29–30 gün şeklinde hesaplanan Şubat ayının süresi 28–29 güne indirgenmiş oldu.
Şubat'tan gün çalmanın sebebi ise, o tarihlerde 1 Mart'ın yılbaşı olarak uygulanmasıydı.

Jülyen'den Gregoryen'e geçiş

Milattan Önce (M.Ö.) 44 senesinde eski arkadaşı Brütüs tarafından ("Sen de mi Brütüs" deyimi buradan geliyor) öldürülen Sezar, aynı zamanda Miladî takvimin ilk versiyonu olan "Jülyen Takvimi"nin de isim babasıdır.
Jülyen Takvimi, Sezar'ın isteği üzerine İskenderiyeli astronomi bilgini Sosigenes tarafından hazırlandı.
Bu takvime göre, 1 yıl, 365,25 gündür. Ancak, bu gün sayısı 4 mevsime tam olarak bölünemediği için, her dört yılda bir, gün sayısı 366 şeklinde hesaplanıyordu.
Ne var ki, bu hasaplamada da bir netlik sağlanamıyordu. Yaklaşık her 128 yılda bir 1 günlük zaman kayması yaşanıyordu.
Bunu telâfi etmek için, 1582'de yeni bir takvime şiddetle ihtiyaç duyuldu.
Bu defa devreye İmparator değil, Papa girdi.
Papa XIII. Gregory'in talebi üzerine, bilginler yeni bir takvim hazırladı.
Bu takvime göre, 1 yıllık süre, 365 gün 6 saattir.
Dört kere 6 saat, 1 gün demektir. Bu ilave gün, 3 yıl müddetle 28 gün olarak hesaplanan Şubat ayına 4. yıl eklenmek sûretiyle, söz konusu Gregoryen Takvimi rayına oturtulmuş sayılacak.
İşte, beş asra yakın bir zamandır dünyada en yaygın şekilde kullanılan ve bir üst versiyonu henüz tesbit edilemeyen takvim, 15 Ekim 1582'de yürürlüğe giren Gregoryen Takvimidir.

Ek Bilgiler

1) Hz. İsa'nın doğum günü

Hz. İsa'nın (as) doğum günü sarih değil, meçhûldür. Papa Gregory, Miladî Takvimi kendine göre Hz. İsa'nın doğum gününden başlatmış oluyor.

2) "Şubat 30" olamıyor

Normalde, sene başı olarak Mart'tan başlayan aylardan biri 31 gün, bir sonraki 30, son ay Şubat ise 29–30 gün olacak şekilde hesaplanmıştı. Romalı Augustus, sırf kibir ve bencilliği sebebiyle, Şubat'ın üç yıllık 29. günü ile dört yılda bir gelen 30. gün hakkını yemiş oldu.

3) Türkiye'de takvim uygulamaları

Osmanlı'da takvim, başlangıçta Hicrî'ydi; bilâhare resmiyette Rumî'ye geçildi ve 1 Mart tarihi "mâlî yılbaşı" olarak kabul edildi.
1917'de Rumî ile Hicrî takvim arasındaki ay ve gün farkı kaldırılarak yeni bir uygulamaya geçildi.
Bu uygulamaya ise, 1 Ocak 1926 tarihi itibariyle son verilerek, halen resmiyette kullanılmakta olan Gregoryen Miladî takvime geçiş yapıldı.
Rumî ile Miladî takvim çevirisi yapanların, aradaki 10 yıllık farklı uygulamayı dikkate almaları gerekiyor. Aksi halde, takvim çevirilerinde 13 günlük hata payı kaçınılmaz olur.
Nitekim, farkında olmadan bu hataya düşen pekçok kimse var.
Meselâ, yakın tarihe damgasını vuran "31 Mart Vak'ası", Rumî takvime göre Mart'ın 31'inde cereyan etmiş.
Milâdiye göre ise, bu hadise 13 Nisan 1909'da yaşanmış.
Demek ki, arada 13 günlük bir fark var.
İşte, çoğu kimseyi şaşırtan ve hataya düşmesine sebebiyet veren husus, aynı 13 günlük farkın 1917 ile 1926 yıllarında cereyan eden hadiselere yönelik olarak da aynen tatbik edilmesidir.
Yukarıda da ifade edildiği gibi, bu 10 yıllık zaman dilimine dair tarih çevirilerinde, arada hiç gün farkı olmayacak şekilde hesaplama yapılması icap ediyor ki, hatalara, yanlışlara, dolayısıyla kargaşaya mahal kalmasın.

Okunma Sayısı: 11828
YASAL UYARI: Sitemizde yayınlanan haber ve yazıların tüm hakları Yeni Asya Gazetesi'ne aittir. Hiçbir haber veya yazının tamamı, kaynak gösterilse dahi özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan haber veya yazının bir bölümü, alıntılanan haber veya yazıya aktif link verilerek kullanılabilir.

Yorumlar

(*)

(*)

(*)

Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış, Türkçe karakter kullanılmayan ve tamamı büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır. İstendiğinde yasal kurumlara verilebilmesi için IP adresiniz kaydedilmektedir.
  • Nazım Aydın

    12.9.2013 00:00:00

    s.a Sayın Latif Bey öncelikle hissiyatımıza tercüman olduğunuzdan dolayı,sizi en kalbi dualartımla tebrik ediyor?Risale-i Nurdan aldığınız şahsi manevinin feyziyle bizi karamsarlıktan ,ümide sevk ettiğinizden dolayı Allah razı olsun.Yazılarınızı zevkle okuyorum.11.09.2013 tarihli yazınızı Eylül Ayı ile ilgili makalenizi açarmısınız biraz.Şimdiden teşekkürler.Nazım AYDIN BURSA

  • M.Abdullah TURGUT

    26.2.2013 00:00:00

    malatya erkenek yeni asya okuyucusu M.Abdullah TURGUT i.ö. 8. sınıf örencisiyim . m.kemal ’ in cenaze namazının nasıl kılındıdığıyla ilgili bügünkü ödevim teaffuk dur ki bügünkü yazınızda sanki ödevimi yapıp göndermişsiniz allah razı olsun .

  • Eleşkürdî

    5.1.2012 00:00:00

    Burada sadece Avrupa’da ve ardından bizim Osmanlı ve günümüzde kullandığımız takvim işlenmiş. Başlıktan da zaten konu bu şekliyle anlaşılıyor. Fakat mevzû Mart’ın ilk ay olması olunca Nevrûza da bir değinmek gerekir. İran’da hâlen de kullanımda olan Şemsî takvim Nevrûz günü (bizim 21 Mart-Azar) başlar ve aylar 31-30 şeklinde gider.(Eski İran takvimi olarak kabul edilen bu takvimin ondan önce aslı nereden geliyor bilemiyeceğim). Bu takvimde Son ay (Şubat’a tekabül ediyor) 29 gün olup 4 yılda bir 30 gün sürmektedir. Hattâ bir yıldan diğer yıla geçiş gece yarısı değil bu işle muvazzaf bir hey’et tarafından günün hangi saatine denk geleceği hesaplanarak tesbit ediliyor (Son ay otomatik olarak değil de bu hesaplamanın tabîî netîcesi olarak 4 yılda bir, 1 gün artıyor). Mevcud Milâdî takvim ile aradaki 21 günün sebebini bilmiyorumn fakat yazıda bunun 10 günlük kısmı açıklığa kavuşuyor. Yanılmıyorsam Rusya’da da aylarda (bizim Rûmî takvimde olduğu gibi) 13 veya 14 günlük bir fark var, resmiyette böyle mi bilmiyorum (tasdik ve te’yide muhtaç olsa da, bir Çeçen’den duymuştum) pratikte böyle bir fark varmış.
    Muhterem yazarın da yazdıığ gibi hem tuhaf hem de merak-âver girdikçe girift olan bir konu.

  • Bilâl Tunç

    16.10.2011 00:00:00

    Bu TAKVİM mes’elesi çok önemli.. Faydalı bir çalışma olmuş.. Allah râzı olsun..
    Gregoryen’e geçmek çok uzun yıllar almıştır..

    MİLADİ TAKVİMİN UYGULAMA KRONOLOJİSİ
    1577 Gregoryen Takvimi çalışmaları başlamıştır.
    15 Ekim 1582 Papanın emriyle 5 Ekim tarihi, 15 Ekim olarak değiştirilmiştir.

    ÇEŞİTLİ ÜLKELERİN GREGORYEN TAKVİMİNİ KABUL TARİHLERİ
    20 Aralık 1582 Fransa’da 10 Aralık tarihinin 20 Aralık olarak değiştirilmesi.
    1582 Danimarka’da kullanılmaya başlanması.
    1582 Hollanda’nın Katolik kesiminde kullanılmaya başlanması.
    1584 Almanya’nın Katolik devletlerinde kullanılmaya başlanması.
    1586 Polonya’da kullanılmaya başlanması.
    1587 Macaristan’da kullanılmaya başlanması.
    1682 Fransa idaresine giren Strozbourg ve Alsace’de kullanılmaya başlanması.
    1700 Protestan Almanya ve Hollanda’da kullanılmaya başlanması.
    1701 İsviçre’nin Protestan kantonlarında kullanılmaya başlanması.
    1752 İngiltere’de 3 Eylül tarihini takip eden günün 14 Eylül olarak kullanılmaya başlanması.
    1 Mart 1753 İsveç’te kullanılmaya başlanması.
    1782 İrlanda’da kullanılmaya başlanması.
    1873 Japonya takviminin Gregoryen esasına göre ıslah edilmesi
    1912 Çin’de kullanılmaya başlanması.
    1916 Bulgaristan’da kullanılmaya başlanması.
    1917 Türkiye’de 15 Şubat tarihini takip eden günün 1 Mart olarak kullanılmaya başlanması. (Rûmî-Gregoryen)
    14 Şubat 1918 Sovyetler Birliği’nde kullanılmaya başlanması.
    1 Mart 1914 Yunanistan ve Romanya’da kullanılmaya başlanması.
    4 Ağustos 1924 Ürdün’de kullanılmaya başlanması.
    1 Ocak 1926 Türkiye’de kullanılmaya başlanması.
    (İNTERNET)

(*)

Namaz Vakitleri

  • İmsak

  • Güneş

  • Öğle

  • İkindi

  • Akşam

  • Yatsı