Yapılan araştırmalara göre, insan odaklı olan idare sistemleri gerek maddi kalkınma ve gerekse etik değerler konusunda dünyanın en ileri ülkeleridir. Bunun en güzel örneği, adalet, hürriyet, emniyet, iş ahlakı vb. ortaya çıkan sıralamada, bir numaralı ülkenin Yeni Zellanda olmasıdır.

Yeni Zelanda pratikte çok kültürlü bir yapıya sahiptir. Dinî ve kültür kimliklerinin öne çıkarılması, ifade hürriyetinin sınırlarının belirlenmesi, dinî uygulamalar konusunda geniş çaplı faaliyetler tanınması bu çok kültürlü yapının oluşmasına katkı sağlamıştır.

Bahsedilen araştırmanın ilk on ve ilk yirmi sıralarını paylaşan ülkelerin, bazı olumsuzluklar dışında, maddi ve etik kalkınmasını tamamlamış, medeni ve mutlu ülkeler olduğu ayrı bir gerçek. Maalesef bu sıralamada islam ülkelerinden sadece Malezya 50. sıralarda kendine yer bulabilmiştir. 

Bu kriterlerin en çarpıcı yönü, şüphesiz insan odaklı olmasıdır. Şeyh Edebali’nin “Evlat, insanı yaşat ki devlet yaşasın” sözü bu halin ta kendisidir. Özetlersek, devlet her halükarda bütün vatandaşlarına sahip çıkıp, onları maddeten ve manen kazanmalı.

Ülkemiz, aslında yukarıda sıralanan mutlu ülkelerin en önünde olmaya layıktır. Bunun gerçekleşmesi, inanç, ırk ve siyasi düşünceler farketmeksızın, herkesin birinci sınıf insan olarak sahip çıkıldığı bir anlayış ve sistemle mümkündür. Biz de millet olarak, ‘fabrika ayarları’mıza dönerek, kısa sürede bu hedeflere ulaşabiliriz.

Gerek şu an ülkemizi yönetenlerin, gerekse yönetme iddiasında olanların bu hususta yapması gereken, bu işe kafa yorarak, her insanını kazanma yollarını bulması gerekir. Bunun yolu da, şefkatli bir devlet anlayışı ve hukuk sistemini inşa etmekten geçtiğini unutmamalı. Şurası unutulmamalıdır ki, kaybedilen her insan, kendisinden çok şeyi alıp götürdüğü gibi, ülke ve insanından da çok şeyleri alıp götürür.