Vicdanî bir yargılama neticesinde; kişi kendi fıtrâtına sâdık kalmış olur. Bu sadâkat ile önce kendi fıtratında adâlet ve hakkâniyeti tesis eder, kuvvetleştirir sonrasında da bu hasletini topluma yansıtır. 

Buradan da anlıyoruz ki, kişi önce âdil yargılamayı kendi vicdanında yerleştirmeli sonra toplum içerisinde bu olgunlaş- (tırıl)mış düstur ile hareket etmelidir. Evet, insan kendisine karşı dürüst olmadıkça başkalarına karşı nasıl dürüst olabilir ki! Üstad Bediüzzaman Said Nursî (ra), Risale-i Nur’un birçok yerinde söze, “Ey Nefsim, ey sikem-perver nefsim, ey bedbaht nefsim, ey sersem nefsim” diye başlıyor. Peki Aziz Üstadımızın söze bu ibarelerle başlamasının hikmeti nedir? 

Peki Üstad, neden nefsini dersin ilk muhatabı olarak ittihaz ediyor? İşte, sır buradadır. Derse, tahşidata, nasihate en çok kendi nefsimiz muhtaçtır. Hatayı önce kendi nefsimizde aramalıyız.”

Yargılamadan bahsettik değil mi? Tabi bu yargılamanın da nasıl yapılacağı noktasında birkaç husustan bahsetmeden geçmek olmaz. Yargılama; dar daire dediğimiz ikili diyalog şeklinde yapıldığı gibi toplum içerisinde de yapılabilmektedir. Tabi bu iki durumun uygulanışı ve doğurdukları sonuçlar farklıdır. Bir olay, durum ya da hata karşısında yargılama yapılırken vicdanî bir düsturu esas almak gerektir. İnsanların olumsuz yönlerini dile getirirken; önce kendisinin iyi yönlerinden bahsetmek onu takdir ve teşvik edip sonra hatalarını da kavl-i leyyinle (yumuşak dil) söylemek olumlu bir şekilde tesirli olacaktır. Diğer yandan kişiyi toplum içerisinde rencide edercesine tard etmek, eleştirmek çok menfi bir hareket olmakla beraber birçok sorunu da beraberinde getirir. Kişinin toplum içerisinde onuru kırılmış olur ve say’e olan şevki iptal edilmiş olur. Bu hususlarda da dikkat etmek çok önemlidir.

Elhasıl; “İyilik ve güzellik her zaman kazanacaktır” düsturu ile insanlara karşı ihtiyatlı, şefkatli, hikmetli ve sabırlı olmak gerekir. Rabbim bizleri şefkat ve hikmet düsturu ile hareket eden, yargılarken de âdil yargılama merciî olan vicdanı esas alan ferâsetli kullarından eylesin inşaallah. 

Selâmetle kalın.