Saniyen
:
Cevşenü’l-Kebir’
in bin bir esmasından
hilkat-i mevcudat ile münasebettar birkaç ukdelerin-
den,
Salisen
: “İlim şehrinin kapısı”
(1)
tabir-i senaiye-i
nebeviyesine bihakkın mazhar İmam-ı Ali kerremal-
lahü Vechehü radıyallahü Anhın ecram-ı semaviye
ve mevcudat-ı arziye ile Vücub-i Vücud, Vahid-i
ehad’i ispat ettiği muhteşem bir hitabeyi mukteda-
bih ittihaz ederek mevzu ve gaye-i maksadı o kadar
ta’mik ve tevsi eder ki, bu hakaika ait takdirat ancak
müellifinin lisan ve kalemine menût ve mütevakkıf
olup, yalnız mükerreren sâdır olan emre mutavaat
niyet ve kastıyla şurû edilen şu fihristte deriz:
Birinci Fıkrada
, semavattaki deveran ve bu kesret
içindeki acip sükûnetle kemal-i faaliyet, Ma’bud-i
Bilhak olan Vacibü’l-Vücud Vahid-i ehad’e delâlet
ettiğini;
İkinci Fıkrada
, fezanın bulut, şimşek, yıldırım,
rüzgâr, yağmurlarla faaliyet ve icraat-ı hayretefzası,
yine mezkûr-i biküll-i lisan olan Vacibü’l-Vücud Va-
hid-i ehad’e dâl bulunduğunu;
Üçüncü Fıkrada
, unsurlar sair müştemilâtıyla ve
küre-i arz umum mahlûkatıyla ve teferruatıyla,
Dördüncü Fıkrada
, edille-i sabıka gibi, denizler,
nehirler, pınarlar maruf-i biküll-i ihsan olan Vaci-
bü’l-Vücud Vahid-i ehad’e delâlet ettiğini;
Şualar | 1179 |
f
ihriST
lisan:
dil, ifade tarzı.
mahlûkat:
yaratılmışlar, yaratık-
lar, Allah tarafından yaratılanlar.
maruf-i biküll-i ihsan:
tüm İlahî
hediye ve ikramları bilmek.
mazhar:
nail olma, şereflenme,
kavuşma; nail olmuş, erişmiş, ka-
vuşmuş.
menût:
methedilmiş, iyiliği, gü-
zelliği ve iyi sıfatları söylenilmiş
olan.
mevcudat-ı arziye:
dünyadaki
varlıklar.
mevzu:
ele alınan, üzerinde du-
rulan husus, bahis, konu.
muhteşem:
ihtişamlı, haşmetli,
görkemli, debdebeli, şanlı, ulu, yü-
ce, büyük.
muktedabih:
iktida edilen, uyu-
lan, örnek tutulan, örnek alınan,
taklit edilen.
mutavaat:
itaat etme, boyun eğ-
me.
müellif:
kitap yazan veya kitap
hazırlayan, bir eseri ortaya koyan
ve eserin sahibi olan kimse, ya-
zar.
mükerreren:
tekrar olarak, tek-
rar be tekrar.
münasebettar:
ilgili, alâkalı, bir
şeye uygun ve yakın olan.
müştemilât:
şümulünde olan şey-
ler, içinde bulunanlar, teferruat,
müştemilât.
mütevakkıf:
bir şeye bağlı olan,
ancak onunla olabilen.
niyet:
bir işi yapmayı önceden
düşünme.
radıyallahü anh:
Sahabe veya İs-
lâm büyüklerinin adı geçtiğinde
söylenilen “Allah ondan razı ol-
sun” manasında dua. Tek erkek
için söylenir.
sâdır:
çıkan, meydana gelen, zu-
hur eden.
sair:
diğer, başka, gayri, öteki.
salisen:
üçüncü olarak.
saniyen:
ikinci derecede, ikinci
olarak.
semavat:
semalar, gökler.
sükûnet:
sakinlik, sessizlik.
ta’mik:
inceden inceye araştırma,
derinliğine araştırma.
teferruat:
ayrıntılar, asıldan ayrı-
lan ikinci derecede bölümler, dal-
lar, bölümler, şubeler.
tevsi:
bollaştırma, genişletme.
ukde:
düğüm, bağ.
umum:
bütün.
unsur:
bir şeyin parçası.
Vacibü’l-Vücud:
varlı gerekli, zo-
runlu olan Allah.
Vahid-i Ehad:
bir olan ve birliği
her bir şeyde tecelli eden Allah.
acip:
tuhaf, hayret veren, hay-
rette bırakan, şaşılacak şey.
bihakkın:
tamamıyla, hakkıy-
la.
Cevşenü’l-Kebir:
büyük zırh
anlamındaki Hz. Muhammed
(a.s.m) Efendimize vahiyle ge-
len, Esma-i Hüsnayı içine alan
emsalsiz bir münacat ve ben-
zersiz bir dua.
delâlet:
alâmet, işaret, iz; delil
olma, gösterme.
deveran:
dönüp dolaşma, dön-
me, dolaşım.
ecram-ı semaviye:
gök cisim-
leri, yıldızlar, gezegenler.
edille-i sabıka:
geçen, daha
önce anlatılan kanıtlar.
esma:
adlar, isimler.
faaliyet:
aktivite, etkinlik, can-
lılık.
feza:
ucu bucağı bulunmayan
boşluk; uzay boşluğu.
fıkra:
kısa yazı; kısım, bölüm.
fihrist:
bir kitabın başında ve-
ya sonunda yer alan ve kita-
bın içinde neler bulunduğunu
gösteren cetvel, indeks.
gaye-i maksat:
asıl gaye, is-
teklerin amacı.
hakaik:
hakikatler, doğrular,
gerçekler.
hilkat-i mevcudat:
varlıkların
yaradılışı.
hitabe:
düzgün söz söyleme,
nutuk atma.
ispat:
delil ve şahit göstere-
rek doğruyu ortaya koyma,
doğruyu delillerle gösterme.
ittihaz:
kabul etme, sayma,
tutma, addetme.
kesret:
çokluk, bolluk, fazla-
lık, ziyadelik.
küre-i arz:
arz küresi, yer yu-
varlağı, dünya, yer küre.
