kaldırmış, el ile istikbale işaret edip yüksek sesle ilân edi-
yor ki: dehre ve tabayi-i beşere damen-i kıyamete kadar
hâkim olacak, yalnız âlem-i kevnde adalet-i ezeliyenin te-
celli ve timsali olan hakikat-i İslâmiyet’tir ki, asıl insani-
yet-i kübra denilen şey odur. İnsaniyet-i suğra denilen
mehasin-i medeniyet, onun mukaddemesidir.
görülmüyor mu ki, telâhuktan neş’et eden tenevvür-i
efkâr ile, toprağa benzeyen evham ve hayalâtı hakaik-ı
İslâmiyenin omuzu üzerinden hafifleştirmiştir. Bu hâl
gösteriyor ki: nücum-i sema-i hidayet olan o hakaik
tamamen inkişaf ve tele’lü ve lem’anisar olacaktır.
(1)
p
AGn
ór
Yn
’r
G p
±ƒo
fo
G p
ºr
Zn
Q '
¤n
Y
eğer istersen, istikbal içine gir, bak: Hakikatlerin mey-
danında hikmetin taht-ı nezaret ve murakabesinde, teslis
içinde tevhidi arayanlar, safsata ederek asıl tevhid-i
mahz ve itikad-ı kâmil ve akl-ı selim kabul ettiği akîde-i
hak ile mücehhez ve seyf-i bürhan ile mütekallit olanlar-
la mübareze ve muharebe ederse, nasıl birden mağlûp
ve münhezim oluyor?
kur’ân’ın üslûb-i hakîmanesine yemin ederim ki, na-
sarayı ve emsalini havalandırarak dalâlet derelerine atan,
yalnız aklı azl ve bürhanı tart ve ruhbanı taklit etmektir.
Hem de İslâmiyet’i daima tecelli ve inbisat-ı efkâr nispe-
tinde hakaikı inkişaf ettiren, yalnız İslâmiyet’in hakikat
üzerinde olan teessüs ve bürhan ile takallüdü ve akıl ile
meşvereti ve taht-ı hakikat üstünde bulunması ve ezelden
MuhakeMat | 61 |
u
nsuru
’
l
-H
akikaT
yılması, genişlemesi.
inkişaf:
ortaya çıkma, keşfolun-
ma.
insaniyet-i kübra:
en büyük in-
sanlık, ‹slamiyet.
insaniyet-i su€ra:
küçük insanlık.
itikad-ı kâmil:
olgunlaşmış iman.
lem’anisar:
parlaklık saçan.
mehasin-i medeniyet:
medeni-
yetin güzellikleri.
meşveret:
müşavere, bir konu
hakkında çeşitli ve ehil şahıslar-
dan fikir alma, danışma.
muharebe:
savaşma, savaş.
mukaddeme:
başlangıç, giriş.
murakabe:
kontrol, denetleme.
mübareze:
düello, çatışma, kav-
ga.
mücehhez:
techiz edilmiş, cihaz-
landırılmış, donatılmış.
münhezim:
bozguna u€ramış,
yenilmiş.
mütekallit:
takınan, kuşanan.
Nasarâ:
Hristiyanlar.
neş’et:
meydana gelme, oluşma,
çıkma.
nispetinde:
oranında, ölçüsünde.
nücum-i sema-i hidayet:
hida-
yet semasının yıldızları.
ruhban:
rahipler, papazlar.
safsata:
gerçek dışı fikri karşı ta-
rafa kabul ettirmek için başvuru-
lan, görünüşte do€ru gibi görün-
dü€ü hâlde gerçekte yanlış olan
kıyas.
seyf-i bürhan:
delil kılıcı.
tabâyi-i beşer:
insanların yaratı-
lışları, tabiatları, karakterleri.
taht-ı hakikat:
hakikat tahtı, ma-
kamı.
taht-ı nezaret:
gözetim altında.
takallüt:
kuşanma, takınma.
tard:
kovma, çıkarma, uzaklaştır-
ma, sürme.
teessüs:
temelleşme, yerleşme,
kökleşme.
telâhuk:
birbirine katılma, birbiri
arkasına gelip birleşme.
tele’lü:
parıldama.
tenevvür-i efkar:
fikirlerin aydın-
lanması.
teslis:
Hıristiyanlıktaki Allah’ın üç
oldu€u şeklindeki inanç; Hıristi-
yanların Allah’ın baba, o€ul ve
mukaddes ruh olmak üzere üç
varlıktan mürekkep oldu€una
inanmaları.
tevhid:
Allah’ın bir oldu€una
inanma, birleme.
tevhid-i mahz:
yanlış düşünce
veya şirk karışmamış saf tevhid
inancı.
üslûb-i hakîmâne:
hikmet dolu
üslup.
1.
Düşmanların rağmına olarak.
adalet-i ezeliye:
devamlı
geçerli olan Allah’ın adaleti.
akîde-i hak:
gerçek ve sa€-
lam inanç, Allah inancı.
akl-ı selim:
iyiyi ve kötüyü
fark eden sa€lam akıl, sa€du-
yu.
âlem-i kevn:
varlık âlemi;
kâinat.
azil:
görevine son verme.
bürhan:
bir şeyi ispatlamak
için kullanılan kesin delil.
dalâlet:
Hak ve hakikatten
sapma, do€ru yoldan ayrılma,
azma.
damen-i kıyamet:
kıyametin
etekleri, kıyametin başlangıcı.
dehir:
zaman, çok uzun za-
man, ça€, devir.
evham:
vehimler, zanlar, ku-
runtular.
ezel:
başlangıcı olmayan geç-
miş zaman, öncesizlik.
hakaik:
hakikatler, do€rular,
gerçekler.
hakaik-ı ‹slâmiye:
‹slâmiye-
tin gerçekleri, ‹slâma ait haki-
katler.
hakikat-i ‹slâmiyet:
‹slâmi-
yetin aslı, esası, gerçe€i.
hâkim:
hükmeden.
hayalât:
hayaller, hülyalar.
hikmet:
hakîmlik; yüksek bil-
gi, kainattaki ve yaratılıştaki
gayeleri araştırma.
inbisat-ı efkâr:
fikirlerin ya-
