tadlil-i gayr yerinde tevfik ve tatbik ve istişare ederse,
dünya birleşse hak olan mezhep ve mesleğini bir parça
tebdil edemez. nasıl ki, zaman-ı saadette ve selef-i sali-
hîn zamanlarında hükümferma hak ve bürhan ve akıl ve
meşveret olduklarından, şükûk ve şübehatın hükümleri
olmaz idi.
kezalik, görüyoruz ki: Fennin himmetiyle, zaman-ı
hâlde filcümle, inşaallah, istikbalde bitamamihî hüküm-
ferma, kuvvete bedel hak ve safsataya bedel bürhan ve
tab’a bedel akıl ve hevaya bedel hüda ve taassuba bedel
metanet ve garaza bedel hamiyet ve müyulât-ı nefsaniye-
ye bedel temayülât-ı ukul ve hissiyata bedel efkâr olacak-
lardır –karn-ı evvel ve sani ve salisteki gibi ve beşinci kar-
na kadar filcümle olduğu gibi. Beşinci asırdan şimdiye ka-
dar kuvvet hakkı mağlûp eylemiş idi.
saltanat-ı efkârın icra-i hasenesindendir ki: Hakaik-ı
İslâmiyet’in güneşi, evham ve hayalât bulutlarından kur-
tulmuş, her yeri tenvire başlamıştır. Hatta dinsizlik ba-
taklığında taaffün eden adamlar dahi o ziya ile istifadeye
başlamıştırlar.
Hem de, meşveret-i efkârın mehasinindendir ki: Ma-
kasıt ve mesalik, bürhan-ı kàtı üzerine teessüs ve her ke-
male mümid olan hakk-ı sabit ile hakaikı rapteylemesi-
dir. Bunun neticesi: Bâtıl, hak suretini giymekle efkârı al-
datmaz.
ey ihvan-ı Müslimîn! Hâl, lisan-ı hâl ile bize beşaret
veriyor ki: sırr-ı
(1)
o
?p
WÉn
Ñr
dG n
?n
gn
Rn
h t
?n
ër
dG n
Ay
É n
L r
?o
bn
h
boynunu
batıl:
boş ve manasız olan, gerçe-
€e uymayan, do€ru ve haklı ol-
mayan.
beşaret:
müjde.
bitamamihî:
tamamen, bütünüy-
le, hepsi.
bürhan:
bir şeyi ispatlamak için
kullanılan kesin delil.
bürhan-ı kàtı:
kesin delil.
efkâr:
düşünceler, fikirler, görüş-
ler.
fen:
tecrübî, ispatla meydana gel-
miş ilimlere verilen genel ad.
filcümle:
hepsi, bütünü.
garaz:
kötü kasıt, düşmanca ni-
yet, kin.
hâl:
içinde bulunduğumuz
zaman; zamanımız.
hakaik:
hakikatler, do€rular, ger-
çekler.
hakaik-ı ‹slâmiyet:
‹slamiyet’e
ait hakikatler, gerçekler.
hakk-ı sabit:
do€rulu€u ispat
edilmiş hak.
hamiyet:
insanda bulunan din,
millet, bayrak, vatan gibi mukad-
des de€erler ile kendi aile ve ya-
kınlarını koruma duygusu ve gay-
reti.
hayalât:
hayaller, hülyalar.
heva:
istek, arzu, nefse ait olan
şeylere düşkünlük, nefsin zararlı
ve günah olan arzuları.
himmet:
çalışma, çabalama, gay-
ret gösterme.
hüda:
do€ruluk, hidayet.
hükümferma:
hükümran, hü-
küm süren.
icra-i hasene:
güzel iş, uygulama.
‹hvan-ı Müslimîn:
müslüman
kardeşler.
karn:
yüzyıl, asır.
karn-ı evvel, sani ve salis:
Hicrî
birinci, ikinci ve üçüncü asırlar.
kemal:
olgunluk, mükemmellik.
kezalik:
keza, bu da öyle, böyle-
ce.
mehasin:
güzellikler, iyilikler.
mesalik:
meslekler, tutulan yol-
lar.
meşveret:
işlerin konuşup anlaş-
ma yoluyla halledilmesi, bir konu
hakkında çeşitli ve ehil şahıslar-
dan fikir alma.
meşveret-i efkâr:
fikir alışverişi.
mezhep:
dinde tutulan yol, dinde
anlayış ve ibadet yolu.
mümid:
temdit eden, uzatan.
müyulât-ı nefsaniye:
nefsanî
meyiller, nefsin arzu ve istekleri.
rapt:
ba€lama, ba€lanma, iliştir-
me.
safsata:
gerçek dışı fikri karşı ta-
rafa kabul ettirmek için başvuru-
lan, görünüşte do€ru gibi görün-
1.
De ki: Hak geldi, batıl yok oldu. (İsra Suresi: 81.)
u
nsuru
’
l
-H
akikaT
| 60 | MuhakeMat
dü€ü hâlde gerçekte yanlış
olan kıyas.
saltanat-ı efkâr:
fikirlerin hü-
kümranlı€ı.
Selef-i Salihîn:
Ehl-i Sünnet
ve Cemaatin ilk rehberleri ve
Ashap ile Tabiînin ileri gelen-
leri ile Tebe-i Tâbiînden olan
Müslümanlar.
şübehat:
şüpheler.
şükûk:
şekler, şüpheler.
taaffün:
çürüyüp kokuşma,
kötü koku çıkarma.
taassup:
bir şeye veya kim-
seye körü körüne aşırı ba€lı-
lık.
tab:
tabiat, karakter, huy.
tadlil-i gayr:
başkalarının sa-
pıklı€ına hükmetme.
tatbik:
uydurma, uygun hale
getirme, yakıştırma.
tebdil:
de€iştirme, başka bir
hale getirme.
teessüs:
temelleşme, yerleş-
me, kökleşme.
temayülât-ı ukul:
akılların
bir tarafa meyletmesi, yönel-
mesi.
tenvir:
nurlandırma, aydınlat-
ma, ışıklandırma.
tevfik:
Allah’ın yardımı, başa-
rılı kılması.
zaman-ı hâl:
şimdiki zaman.
zaman-ı saadet:
Asr-ı saadet
dönemi.
ziya:
ışık, aydınlık, nur.
