"Terbiye" kelimesi sadece eğitim anlamında değil, aynı zamanda insanın kendisini, çevresini ve diğer varlıklarla ilişkisini doğru bir şekilde düzenleme, bir denge içinde olma hâli olarak açıklanmaktadır. Terbiye, insanın dünyadaki yerini ve konumunu bilmesi, hem kendi sınırlarını anlaması hem de diğer varlıklarla olan ilişkilerinde bu şuurla hareket etmesidir.

Terbiye kavramının geniş bir anlam taşıdığı ve sadece bilgi veya beceri kazandırma süreciyle sınırlı olmadığıdır. İnsan, terbiye ile hem kendini, hem de çevresini düzenlemeli, doğru ilişkiler kurmalı ve hareket tarzını buna göre şekillendirmelidir. Bu bağlamda, terbiye bir anlamda insanın kendi dâhili düzenini, duygularını ve çevresine olan yaklaşımını içeren bir değerdir.

İlim öğretme, ahlâk öğretme, ceza verme ve besleyip büyütme terbiye sürecinin temel unsurlarıdır ve her biri, bireyin hem kişisel hem de toplumsal olarak sağlıklı bir şekilde gelişmesi için gereklidir. Bu dört unsur bir araya geldiğinde, insanın hem doğru bilgiye sahip, hem ahlâkî değerlerle donanmış, hem de sağlıklı bir şekilde yetişmiş olması sağlanmış olur.

"İlim", bilginin, eğitimin ve öğrenmenin sembolüdür. İlim öğretmek, kişiyi sadece bilgiyle donatmak değil, aynı zamanda doğru düşünme, analiz yapma ve bilinçli kararlar alma becerisi kazandırmaktır. Terbiye, insanın sadece dünya işlerine dair bilgi edinmesini değil, aynı zamanda ruhsal ve manevî yönlerini de geliştirmesini ve ebedî hayatını kazanmasına katkı sağlaması gerekir. Aksi takdirde insanın gerçek “eğitim” aldığı söylenemez.

Ahlâk, doğru ve yanlış arasındaki farkı öğretmektir. İyi bir terbiyenin temel unsurlarından biri, kişiye dürüstlük, empati, adalet, doğruluk, cesaret, güvenirli olmak gibi değerleri kazandırmaktır. Ahlâk öğretme, sadece kişiyi doğru davranışlara yönlendirmekle kalmaz, aynı zamanda onun dâhili olan değerler sistemini de şekillendirir.

Ceza, yanlış bir davranışın sonucunda uygulanan bir düzeltme yöntemi olmalıdır. Burada önemli olan, cezanın eğitici bir maksada hizmet etmesidir. Ceza verme, terbiye sürecinin bir parçası olarak, bireye yaptığı hataların sonuçlarını öğretmek ve onu hatalardan ders alacak şekilde yönlendirmektir. Ancak bu cezanın, âdil ve ölçülü olması gerekir, aksi takdirde “ceza” eğitici özelliğinden çok, daha fazla hata yapmasına ve yanlışa gitmesine yol açabilir.

İnsanın fizikî ve manevî gelişimine dair bakım ve özen gösterilmesi gerektiğini anlatır. Terbiye, bireyin sağlıklı bir şekilde gelişmesini sağlamak için gerekli olan bakımı ve desteği içerir. Bu sadece bedenî büyüme değil, aynı zamanda duygusal, sosyal ve zihnî büyümeyi de kapsar. Bu da insanı şükür makamına yükseltmesi gerekir. 

Müslüman ümmetinin terbiyesinde temel mihenk noktalar “Kur’ân ve sünnet”tir. Hayatımızı Kur’ân ve sünnette göre şekillendirdiğimizde “gerçek”ten terbiyeli olmuş oluruz.

Ne mutlu Kur’ân ve sünnet terbiyesini alanlara!

Ne mutlu Kur’ân ve sünnet terbiyesini verenlere!