Tabiî ki “ey nefsim” diyerek nefsini methetmemiş, nefsini enaniyetten, kendini beğenmekten, yanlışlardan alıkoymaktan ve ‘nefsin’ genel olarak kötü hal ve harekete olan meyillerinden korumak ve muhafaza için yapılması gerekenlere dikkatimizi çekmiştir. Ayrıca “nefsimiz“ kendini akıllı zannetmesi ve bu zannetme durumu kişiyi enaniyete, kendisindeki yanlışları ve hataları görmemesine sebep olacağından, bu konuda da nefsimize karşı duruşumuza dikkat etmemiz gerektiği gün gibi açıktır.

“Nefsime dedim: Eğer onun tahkiri ve beyan ettiği kusurlar, şahsıma ve nefsime ait ise, Allah ondan razı olsun ki benim nefsimin ayıplarını söyler. Eğer doğru söylemiş ise, beni nefsimin terbiyesine sevk eder ve gururdan beni kurtarmaya yardımdır. Eğer yalan söylemiş ise, beni riyadan ve riyânın esası olan şöhret-i kâzibeden kurtarmaya yardımdır. Evet, ben nefsim ile musalâha etmemişim. Çünkü terbiye etmemişim..”2 diyerek her Müslümanın kendi nefsini terbiye etme sürecinde karşılaştığı zorluklara ve başkalarının yaptığı eleştirilerle nasıl başa çıkılacağı konusuna dikkatlerimizi çekmiş. Kişi, başkalarının kendisini eleştirdiği zaman, bu eleştirilerin doğru olup olmadığını araştırması gerekir. Eğer eleştiriler, tenkitler doğruysa, bunlar onun nefsini düzeltmesine yardımcı olmalı. Eğer eleştiriler doğru değilse, bu da onu yanlış davranışlardan, yani gösterişten koruması gerekir. Bu, nefsin terbiye edilmesi için bir anlamda bir vesile olabilir.

Hizmet erlerinin temel özelliklerinden biri, “nefsinin kusurlarını bilmesi ve nefsini başkalarına beğendirme arzusunda olmaması”dır. Üstad, kendi hayatında, “Nefsimin ayıplarını ve kusurlarını bana göstermiş ve o nefs-i emmareyi başkalara beğendirmek arzusu kalmamış”3 diyerek bu özelliğini dile getirmiştir. Bu, hizmet ehli için örnek alınması gereken bir tavırdır.

Üstad, kendi nefsine güvenmemiş, onu terbiye etmek, yanlışlıklardan uzak tutmak ve heveslerinden korunmak için sürekli teyakkuzda kalmış ve dua etmiştir. Bizim de nefsimizin tazyikatına karşı ne kadar dikkatli olmamız gerektiği ve her zaman ve zeminde nefsimizin zararlı heveslerine karşı Allah’tan yardım dilememiz gerektiği unutulmamalıdır.

Dipnotlar:

1- Sözler, s. 319.

2- Mektubat, s. 79.

3- Age., s. 548.