Evvelâ söylemek isterim ki tesbihattan kastım hem kısa tesbihat, hem uzun tesbihattır. Ve namaz tesbihatını usulüne uygun yapmaktan maksat; tesbihatı hızlı yapmamak ve tesbihat metninde geçtiği gibi okumaktır.
Bu meselede de, maddeler hâlinde gidelim:
1) Belki de en önemli nokta şudur ki: Namaz tesbihatını usulüne uygun yapmayınca, o tesbihatın manevî hava-sı fazla hissedilememekte, ruhu fazla yaşanamamaktadır. Sana soruyorum, tesbihatı hızlı yapınca mı ondaki hakikatleri tefekkür edebiliyorsun, yoksa usulüne uygun okuyunca mı? Keza, senin yanındaki kişi namaz tesbihatını hızlı yapınca mı lâyıkıyla tefekkür edebiliyorsun, yoksa usulüne uygun yapınca mı?
2) Cemaatle kılınan namazlar sonra-sında yapılan tesbihatlarda bir kişi tesbihatı yapmaktadır, diğerleri de onu takip ve onun söylediklerini içlerinden tekrar etmektedirler. Fakat tesbihatı yapan kişi hızlı okuyorsa, onun okuyuş-unda bir hata olduğunda yanındakiler tarafından ikaz edilip düzeltilmesi daha zor olacaktır. Böyle olunca da okunan tesbihat yanlış okunup gitmektedir. Dahası, tesbihatı hızlı yapan kişinin tesbihatını takip ederek onu içinden tekrar etmek bile zorlaşmaktadır.
3) Tesbihatın usulüne uygun okunmaması, tecvidi ve okuma kaide-lerini önemsizleştirmektedir, hatta üzülerek söylüyorum ki hafife aldır-maktadır. Gerek cemaat gerek bütün ümmet içinde tecvidin ve okuma kaidelerinin öğreniminin önemini yitirmesine bir sebep de bu olmaktadır.
4) Namaz tesbihatının bazı yerlerinde, uzatma işaretleri vardır. Tesbihatı hızlı okumak, manayı karşıla-mayarak buradaki uzatmaları yaptırtma-maktadır ve buraları, uzatma yapılma-ması gereken yerlerle eşitletmektedir. Dolayısıyla, hiçbir yerde uzatma yapıl-ması gerekmiyormuş gibi bir algıya yol açmaktadır.
5) Namaz tesbihatını usülüne uygun yapmamak yaygınlaştıkça, bunun cemaat içerisinde âdeta bir norm hâline gelmesi tehlikesi vardır. Yani sanki olması gereken, Üstad Hazretlerinin yaptığı gibi tecvide ve kaidelere uygun okumak değil de, jet hızında okuyup geçivermek aslolanmış gibi bir algının ve inanışın yerleşme tehlikesi vardır. Hatta kendim bile cemaatimize ilk girdiğim zamanlarda bir dershanede tesbihatın hızlı yapıldığını gördüğüm-den, doğrusunun öyle olduğunu sanmıştım.
*
Ey kardeş! Bu meseleler sana da mantıklı geliyorsa, namaz tesbihatını usulüne uygun yapmayan kardeşlerini kavl-i leyyinle, münasip ve güzel bir dille ikaz etmen hepimizin üzerine vazife olmuştur.