Bedîüzzamân’ın mütâreke ve işgāl senelerinde İstanbul’daki mücâdelesini yakından tâkip ve takdîr eden Ankara erkânı, berâber çalışmak için müteaddid def’alar da‘vet ederler.
Millî Müdâfaa Vekâleti Emekli Müftüleri’nden Osman Nûrî, da‘vet sayısının on sekizi geçtiğini yazmaktadır.1
Dâvetin bir vesîkası:
5 Mart 1922 tarih ve 1449 numaralı Hükûmet kararnâmesinin 1. maddesi şöyledir: “Sa’îd-i Kürdî ve Hasan Lâmî Efendiler Müdâfaa-i Milliye Vekâletince da’vet edilmişdir.”2
Kendisi de Külliyât’da bu dâvetlere ve Ankara hâtıralarına yer verir:
“Bir zaman sonra Mustafa Kemâl iki def’a şifre ile Van vilâyetinin eski vâlîsi ve benim dostum Tahsin Bey’in vâsıtasıyle beni, neşredilen Hutuvât-ı Sitte’ye mükâfaten taltîf için Ankara’ya celb etdi, gitdim.”3
Bediüzzaman İstanbul’dan Ankara’ya geldiğinde “Güç, İstanbul’dan Ankara’ya geçmiştir. 1 Kasım 1922’de TBMM tarafından Saltanat kaldırılır.”4
TBMM’DE HÔŞ-ÂMEDÎ: 9 KASIM 1922
“İstiklâl Harbi’nde Hutuvât-ı Sitte nâmında bir makāle ile İstanbul’daki efkâr-ı ulemâyı İngiliz aleyhine çevirib Harekât-ı Milliyye lehinde ehemmiyetli hizmet eden ve Ayasofya’da binler adama nutkunu dinletdiren ve Ankara’daki Meclis-i Meb’ûsân’ın şiddetli alkışlamasıyla karşılanan (…)”5
Alkışlarla karşılanma hâdisesinin şâhidlerinden I. ve II. Dönem Karahisârişarkī Meb’ûsu Ali Sürûrî Efendi, günlüğüne 9 Teşrînisânî 1338 (9 Kasım 1922) târîhi ile kaydeder: “İki gün evvel [7 Kasım 1922] Ankara’ya gelmiş olan Bedîüzzamân Saîd-i Kürdî Efendi sâmiîn locasında idi. Vilâyât-i Şarkıyye meb’uslarından ba‘zısının takrîri üzerine Meclis alkışlarla müşârü’n-ileyhe beyân-ı hôş-âmedî etdi. Kendisi de locada ayağa kalkarak ta‘zîmâtla ve birkaç kerre selâm vermek sûretiyle teşekkürde bulundu.
Bil’âhare Riyâset Odası’nda görüştük.. 324’de [1908-1909’da] gördüğüm Saîd-i Kürdî hiç değişmemiş ve ihtiyarlamamış!.. (…) Hattâ tedkīkāt ve te’lîfât-ı İslâmiyye a‘zâlığı teklif olunmuş ise de hastalığından bahisle i‘tizâr etmiş. Yine, kâ’l-evvel millî elbisesiyle geziyor.”6
“Diyânet Riyâseti Dâiresi’nde, Dârü’l-Hikmet a’zâlarıyle berâber, eski vazîfemle memnûn etmek” teklîfi Ankara’ya gelir gelmez,7 belki de İstanbul’da iken yapılmış olmalı: “O, beni taltîf etmek ve bütün Vilâyât-ı Şarkıyye’ye Vâiz-i Umûmî yapmak içün, Ankara’ya istedi. Ben oraya gitdim.”8
TBMM Zabıt Cerîdesi’nde Hôş-âmedî ve alkışlar:
“Ulemâdan Bedîüzzaman Sa‘îd Efendi Hazretleri’ne Beyân-ı Hôş-âmedî:
Reîs – Efendim, Bitlis Meb’ûsu Ârif Bey’le rüfekāsının takrîri var:
‘Riyâset-i Celîleye,
Vilâyât-ı Şarkıyye ulemâ-yı benâmından olub Anadolu gāzîlerini ve Meclis-i Âlî’yi ziyâret etmek üzere İstanbul’dan buraya gelerek sâmiîn locasında bulunan Bedîüzzaman Molla Sa‘îd Efendi Hazretleri’ne hôş-âmedî edilmesini teklîf eyleriz.’
Bitlis-Ârif, Bitlis-Derviş, Muş-Kāsım, Muş-(oku-namadı), Siird-Sâlih, Bitlis-Resûl, Ergani-Hakkı
(Alkışlar)
Râsih Efendi (Antalya): Kürsiye teşriflerini ve duâ etmelerini kendilerinden ricâ ederiz.”9
Hôş-âmedî merâsimi ve alkışlar.
TBMM Hükûmeti’nin sözcüsü durumundaki ve M. Kemâl’in de makālelerinin neşredildiği Hâkimiyet-i Milliyye’de şöyle verilir:
“Büyük Millet Meclisi’nde
(…)
Vilâyât-i Şarkıyye ulemâ-yı benâ-mından olub Anadolu gāzîlerini ve Meclis-i Âlî’yi ziyâret etmek üzere İstanbul’dan buraya gelen ve sâmiîn locasında bulunan Bedîüzzaman Molla Sa‘îd Efendi Hazretlerine beyân-ı hôş-âmedî edilmesi hakkındaki Bitlis Meb’ûsu Ârif Bey ve rüfekāsının takrîri alkışlar arasında kırâat olundu.”10
(DEVAM EDECEK)
Dipnotlar:
1 Bedîüzzamân Sa‘îd Nursî; Târihçe-i Hayâtı, Eserleri, Meslek ve Meşrebi, Y. Asya Neşriyat, 2008, s.990
2 Orhan Dindar’ın himmeti. Teşekkürler sunuyorum.
3 Bedîüzzamân Sa‘îd Nursî; Şuâ‘lar, Yeni Asya Neşriyat, 2001, s.314.
4 T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı; Atatürk Kronoloji, http://www.kultur.gov.tr/TR,96329/1922.html (Erişim Târîhi: 22.12.2018).
5 Bedîüzzamân Sa‘îd Nursî; age, s.393.
6 Ali Sürûrî [Tönük]; Günlük, 9 Kasım 1922, Ankara-Millî Kütüphâne 06 mil YZA 9487. Ayrıca bkz: Ünver, Niyazi (hazırlayan); Yakın Tarihe Tanıklığım, Ali Süruri Tönük, Ankara Hitabevi 2013.
7 Bedîüzzamân Sa‘îd Nursî; age, s.314.
8 Bedîüzzamân Sa‘îd Nursî; Emirdağ Lâhikası, Y. Asya Neşriyat, 1998, s.248.
9 TBMM Zabıt Cerîdesi, 9.11.1338/1922, s.439
10 Hâkimiyyet-i Milliyye. 10 Teşrînisânî 1338/1922. Gazte adı 1934’de “Ulus” olarak değiştirildi. Bkz: Mehmet Önder, Dr.; Milli Mücadele’nin Gazetesi Hakimiyet-i Milliye Nasıl Çıkarıldı?
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1678539 (Erişim Târîhi: 12.04.2022)