Çin’de devlet, görünüşte kamu düzenini ve genel ahlakı korumak ve suçla mücadele etmek amacıyla tam bir Big Brother gibi, herkesi izliyor, herkese puan veriyor.

Elbette haberleşmenin takibi de bu kapsamda.

Ayrıntılı bilgi isteyenler Wikipedia’nın “Çin’de kitlesel gözetim” maddesine bakabilir. Linki: https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87in%27de_kitlesel_g%C3%B6zetim

Komünist Parti’nin diktatöryası altındaki bir ülkede bu uygulamaların ne anlama gelebileceğini tahmin etmek zor değil.

Bu uygulamaların özel hayatı nasıl etkilediği ve hatta kavramı anlamsız hale getirip getirmediği gibi hususlar Çin’de tartışılamıyor.

Aynı şekilde “muhalefet etme” hakkının ve “siyasî hayata iştirak etme” hürriyetinin olmadığı bir ülkede bunların gerçekten halkın yararına olup olmadığını anlamak da mümkün değil.

Benzer uygulamalar adına Çin Birliği diyebileceğimiz blokun ülkelerinde de yaygın şekilde var.

Ve bu ülkelerde Wikipedia gibi kaynaklar olmadığı için bu bilgileri doğru kabul etmek zorundayız.

***

Şimdi haberi verelim:

“AB’nin, yapay zekâ kullanımına aşamalı olarak katı kurallar getiren yasasının yasaklı yapay zekâ kullanımlarına ilişkin hükümleri bugün itibarıyla yürürlüğe girdi. Bu çerçevede sosyal puanlama yapan, iş yeri ve eğitim kurumlarında duyguları belirleyen, internet veya kameralardan elde edilen yüz görüntülerinden veri tabanı oluşturan, bireylerin özelliklerini kullanarak suç işleme riskine yönelik profilleme yapan, ırk, siyasî görüş, sendika üyeliği, din, inanç, cinsel hayat gibi verileri kategorize eden biyometrik verileri içeren yapay zekâ sistemlerinin kullanımı yasaklandı. Ayrıca insan davranışını manipüle eden veya insanların zafiyetlerinden yararlanan ve bilinçaltı teknikler kullanan yapay zekâ kullanımı yasak kapsamına alındı.”

Tahmin edebileceğiniz üzere bu yasaklar sadece özel sektör yazılımcıları için değil, aynı zamanda ve doğrudan devlet için de geçerli olacak.

***

Ve değerlendirmelerimiz:

Avrupa Birliği’nin ve üyelerinin bilgisayar teknolojileri konusunda “geri kafalı” olduğu bilinir.

Bu geri kafalılık geri kalmışlıktan kaynaklanmıyor.

Aksine, devlet gücünü kullananları yetkili ve sorumsuz liderler/tek adamlar haline getirmenin yaşattığı iki dünya savaşının da tecrübeleri ile devleti hizada tutma ve gereğinden fazla büyütmeme isteğinden kaynaklanıyor.

Bu konuda ABD’nin AB’den ziyade Çin’e benzemesinin sebeplerini ve sonuçlarını da iyi tahlil etmek gerekir.

Bir de unutmayalım ki ABD’de devlet yabancı ülkelere karşı güçlüdür, ama içeride sivil toplum denilen örgütlü yapı devleti daima kuşatmış durumdadır. Güçlü sivil toplum geleneği ve demokrasi kültürü, sivil haklar konusunda aşırı gitmeye kalktığında devleti sınırlayabiliyor.

Big Brother uygulamalarına imkân tanımak konusunda Türkiye hangi kampta yer almalı?

Ya da yukarıda yer verdiğimiz AB haberi Türkiye için de geçerli olmalı mı?

Türkiye’de Emniyet Genel Müdürlüğü’nün ve Jandarma Genel Komutanlığı’nın rastgele çevirme yaptığını sandığımız “rutin” yol kontrollerinde özel yazılımlar kullanarak bazı kişileri ya da araçları şu ya da bu sebeple özel olarak izleyip “çevirdiğini” tahmin etmek zor değil. Sorsak “yok öyle şey” derler. Zira birilerine “daimî şüpheli” muamelesi yapmak AB kriterlerine aykırı.

Ya da milyonlarca insanın kişisel verilerinin ve e-devlet bilgilerinin darkweb’de dolaşımda olduğunu ehli biliyor. Devlet de biliyor, ama bilmezden geliyor. Bizim tercihimiz nettir: Devleti gereğinden fazla büyütmek kişilerin haklarının aleyhine sonuç doğurur.

Bu sebeple, neredeyse iki yazımızdan birinde dediğimiz üzere, bize Avrupa Birliği taraftarı demokratların iktidarı lâzım.