Yeni nesiller Mehmet Âkif Ersoy’u sadece İstiklâl Marşı şairi olarak bilirler. Oysa Âkif, bir şairden çok ötesidir. Bu milletin dertleriyle dertlenen, İslâm âleminin çektiği ıztırapları evvela kendi yüreğinde hisseden, Müslümanlığın düştüğü felâketi ortadan kaldırmak için çırpındıkça çırpınan, “Ağlarım ağlatamam, hissederim, söyleyemem/Dili yok kalbimin ondan ne kadar bîzârım” mısralarıyla hisli yüreklere seslenen bir dava ve gönül adamı olduğu gibi; Hugo’yu Fransızca, Tolstoy’u Rusça, Sadi’yi Farsça okuyabilen çok yönlü bir münevver, Kur’ân’ın  tercümesini yapabilecek derece İslâmî ilimlere vakıf bir İslâm âlimidir de…  Bediüzzaman’ın da dostu olan bu âlim, “Hugo’lar, Descartes’lar, edebiyatta ve felsefede Bediüzzaman’ın bir talebesi olabilirler”  diyecek kadar da mütevazıdır.

Millî Mücadelenin kahraman kalemi Akif, sonrasında “muasırlaşmak” adı altında Türkiye’de dinsiz nesiller yetiştirme projelerine alet olmayan bir isimdir. Yaptığı Kur’ân tercümesini “Benim tercümemi Kur’ân’ın yerine okutturmak istiyorlar” diyerek o günün idarecilerine teslim etmeyen Âkif, meş’um bir projenin ademe mahkum edilmesine hizmet eden dirayet ve basiret sahiplerinden biridir. 

Kendini her şeyiyle din-i İslam’a adamış olan Âkif’in Leylası ittihad-ı İslâm’dır. “O iman ittihad isterdi bizden, vahdet isterdi” mısralarında olduğu gibi ittihadı imanın bir gereği olarak gören Âkif, yine kendi ifadesiyle “vahdetin tarumarıyla” bütün felâketlerin başlayacağını söyler. İman, ittihad, vahdet, muhabbet, hürriyet… Akif’in ruhunu saran kelimelerdir. Böyle bir ruh İstiklâl Marşı’nı yazabilirdi ve yazdı da.

Âkif’i anlamak İstiklâl Marşı’nı da anlamaktır, zira Âkif’in kendi ruhunda var olan değerler, bu milletin değerleri olarak da İstiklâl Marşımıza yansıtılmıştır. 

Aziz milletimizin hürriyet aşkı, bağımsızlık sevdası, imandan kaynaklanan vatanseverliği, Allah’a olan inancı, Müslümanca bir medeniyet tasavvuru… hepsini İstiklâl Marşımızda bulmak mümkündür. Bu millete bir nazarlık gibi 41 mısra olarak hediye edilen Marş, iman dolu göğüslerin koruduğu bu memleketin evlâtlarına “Korkma!” hitabıyla başlar. Endişe edecek bir şey yoktur. Gücünü Allah’a yaslanmakta bulan bu millet, düştüğü yerden kalkmasını bilecek cesaret ve kudrete her zaman sahiptir. 

Âkif yaşadığı devirde din düşmanlarınca yobaz diye taşlandı, bu devirde de sözümona bazı İslâmcılar  “Kahraman ırkıma bir gül…” mısraından dolayı ona ırkçı yaftasını yapıştırmaktan çekinmediler. Âkif’in lugatinde ırk, milleti; millet de İslâm milletini ifade eder. Irkî anlamdaki bir milliyetçilik anlayışı Âkif’te “Hani, milliyetin İslâm idi… Kavmiyyet ne!”, “Fikr-i kavmiyeti tel’în ediyor Peygamber!” mısralarında görüldüğü gibi “kavmiyet” ve “fikr-i kavmiyet” olarak ifade edilir. Yine aynı anlayışın “Medeniyet dediğin tek dişi kalmış canavar” mısraından dolayı Akif’i medeniyet düşmanı olarak ilân ettiklerini ya da Âkif’e olan sevgilerinden dolayı kendilerinin de medeniyet düşmanı olduklarını görürüz. İfratlar ve tefritler… Hakikatte Âkif medeniyet âşığıdır. Karşı çıktığı medeniyet, Bediüzzaman’ın da “hâzır medeniyet” olarak ifade ettiği, güç ve kuvvete dayanan, unsuriyet fikriyle ortalığı yangın yerine çeviren, yaslandığı sefahatçilikle nesilleri perişan eden, Anadolu’yu ve Müslüman âlemini ateşe veren mimsiz medeniyettir. 

İstiklâl Marşımız elbette bir yazıya sığmayacak derinliğe sahiptir. Ama “Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım” mısraı, her şeyi özetleyebilecek şekilde, insana, insanlığa ve daha özel anlamıyla milletimize Allah tarafından bahşedilmiş olan hürriyete olan düşkünlüğümüzü ve hürriyete sahip çıkma azmimizi ortaya koyar. İmanın bir özelliği olan bu hürriyet ve bağımsızlık, Hakka tapan milletimizin hakkıdır ve “Ekmeksiz yaşarım, hürriyetsiz yaşayamam”ın İstiklâl Marşımızdaki ölümsüz ifadesidir.