Hızır’da Ehven-i Şer

Kur’ân’da uzun uzadıya anlatılan bir Hızır hikayesi vardır ki, baştan sona ehven-i şer meselesi üzerine denklemini kurmuştur. 

Musa Aleyhisselam ile Hızır Aleyhisselam bir deniz yolculuğuna beraber çıkıyorlar.  Gemide Hızır Aleyhisselam geminin tahtalarından birini söküyor. Musa Aleyhisselam buna kızıyor. Biraz daha ileride gemiden iniyorlar. Hızır Aleyhisselam bir çocuğu öldürüyor. Musa Aleyhisselam buna da kızıyor. Biraz daha ileride Hızır Aleyhisselam bir duvar yıkıyor. Musa Aleyhisselam buna da kızınca yolları ayrılıyor. 

Bu üç olayın da hikmetini Hızır Aleyhisselam ehven-i şer denkleminde anlatıyor.   

Gemi daha sonra bir zalim kraldan korunması gerekiyor. Geminin tahtalarından birini sökünce zalim kral gemiyi kusurlu zannediyor ve gemiye saldırmaktan vazgeçiyor.  

Denklem: Tahtanın sökülmesi ve zalim kralın zulmü. Burada şer olan, zalim kralın zulmü, ehven olan da tahtanın sökülmesidir. Hızır ehven-i şerri seçerek tahtaları söküyor.

Hızırın çocuğu öldürmesinde de aynı kural geçerlidir. Çocuk ileride isyankâr olacak ve mahşerde hesabı kabarık olacaktır. Ama şimdi öldürülürse, hesaptan kurtulacaktır. 

Denklem: İsyan etmek ile ölümdür. Hızır bunlardan ehven olan ölümü seçmiş ve çocuğu öldürmüştür.1 

Hudeybiye Antlaşmasında Ehven-i Şer

Hudeybiye’de Resulullah (asm) ile Mekke’li müşrikler arasında anlaşma imzalanacaktı. Mekke’den Suheyl bin Amr ile antlaşmaya oturdular. Metin girişine Hazret-i Ali “Bismillahirrahmanirrahim” yazdı. Suheyl itiraz etti. Suheyl, “biz bu kelimeyi bilmiyoruz, biz “bismikallahümme” biliyoruz dedi. 

Denklem: İmzalanmamak ve Bismillahirrahmanirrahim kelimesinden vazgeçmek.

Resulullah (asm) ehven-i şerri tercih etti ve Bismillahirrahmanirrahim kelimesi silindi ve “bismikallahümme” yazıldı.2

Metin sonunda Resulullah’ın imza etmesi için Hazret-i Ali (ra) “Muhammedür-Resulullah” yazdı. Suheyl buna itiraz etti. Biz “Muhammedür-Resulullah”ı kabul etsek zaten mesele kalmayacak.” Dedi. 

Denklem: Antlaşmayı fesh etmek ve “Muhammedür-Resulullah’ı silmek.

Resulullah (asm) ehven-i şerri tercih etti ve “Muhammedür-Resulullah silindi ve “Muhammed bin Abdullah” yazıldı.3

Anlaşmaya göre Müslüman olan Mekke’liler müşriklere hemen teslim edilecekti. Tam metin yazılmış bitmişti ki, daha önce Mekke’de Müslüman olan ve zincirlere vurulan Ebu Cendel (ki, Suheyl’in oğludur) üzerindeki zinciri sürükleyerek, kendisi bağlı olduğundan yerlerde yuvarlanarak Hudeybiye’ye çıktı geldi. “Ya Resulallah beni kurtar!” dedi.

Denklem: Antlaşma Metnini Bozmak ve Ebu Cendel’i (ra) reddetmek.

Resulullah (asm) ehven-i şerri tercih etti ve Ebu Cendel’i (ra) reddetti.4 

Ebu Cendel: “Ya Resulallah! Beni eziyet etsinler diye mi teslim ediyorsun?” diye ağlayarak Mekke’ye döndü.

Umre Gelecek Seneye Kaldı

Antlaşma metnine göre o sene umre yapmayacaklardı. Medine’ye dönüp gelecek sene ancak umre yapabileceklerdi. Oysa koca ordu umre yapmak için hazırdı. 

Bütün bunlar sahabelere çok ağır geldi.

Denklem: Antlaşma Metnini Bozmak ve o yıl umreden vazgeçmek.

Resulullah (asm) ehven-i şerri tercih etti ve o yıl umreden vazgeçildi. 

Fakat bunu sahabelere anlatmak kolay olmadı. Hazret-i Ömer (ra) “Sen Resulullah değil misin?” diye itiraz etti. Bu antlaşma diğer sahablelerin hemen hiçbirisinin içine sinmedi. Resulullah “kurbanlarımızı burada, umre yerine gitmeden keseceğiz” buyurdu. Ama kimse bu emre uymadı. Ümmü Seleme: “Ya Resulallah! Sen kurbanını kes, onlar da keserler” dedi. 

Bu şekilde kriz aşıldı. Sahabe de kurbanlarını kestiler.

Sonradan Hazret-i Ömer der ki: “O gün başımıza taş yağmadığına çok şükrettim.”  

Bunun örnekleri Resulullah’ın (asm) hayatında çoktur. Bu şekilde yapılan antlaşmanın Müslümanlara fetih getirdiğini Kur’ân müjdeledi.5 

Anlaşılıyor ki, ihtiyaç olduğunda ehven-i şerri tercih etmek bir sünnettir. 

Dipnotlar:

1- Kehf Suresi-: 60-82., 2- Sîre, 3:332; Müsned, 4:325., 3- Müslim, 3:1411., 4- Sîre, 3:332; Müsned, 4:325., 5- Fetih Suresi, 1.