Harun Bey: “Her bir sigara ömrü şu kadar kısaltır tarzında tıbbî bilgiler var. Sadaka ömrü uzatır gibi hadisler var. Sorulan soru şu: Ömür belirli değil mi? Ömür uzayıp kısalır mı? Ömrün uzayıp kısalması insanın elinde mi? O takdirde, ecelin değişmediğini bildiren ayetleri nasıl anlayacağız?”
Ecel Allah’ın Takdirindedir
Doğumdan ölüme hayatımız Allah’ın takdir ve iradesindedir. Fakat bizim sözlü ve amelî duâlarımız da Allah’ın arşına yükseliyor. Hem hayatımızın her noktasında Allah’ın iradesi hâkimdir. Hem de Allah dualarımızı işitiyor, cevap veriyor, hikmetiyle dilediklerini kabul ediyor; buna göre ecel vaktimizi Kendisi dilediği gibi veya dualarımızı kabulü çerçevesinde tanzim ediyor.
Her hâl ve şartta hüküm ve irade Allah’ındır. Allah’ın iradesi hâkimdir.
Kur’ân buyuruyor ki:
“Sizi çamurdan yaratan, sonra da size bir ecel takdir eden O’dur.”1,“Hanginiz daha güzel işler yapacaksınız diye sizi imtihan etmek için ölümü de, hayatı da O yarattı.”2
“Her milletin bir eceli vardır. Ecelleri geldiğinde onu ne bir an geri bırakabilir, ne de öne alabilirler.”3, “Onlar kendi üzerlerindeki İlâhî sanat mu’cizelerini hiç düşünmezler mi? Gökleri, yeri ve ikisi arasındakileri Allah ancak hak ve hikmetle ve tayin edilmiş bir vakte kadar devam etmek üzere yaratmıştır.”4
Fakat… Bu ayetlerden ecelimizin mukadder olduğunu, yani belirli bir vakte kadar tayin ve takdir edilmiş olduğunu anlıyoruz. Bu; bizim, ecelimizi kendi irademizle uzatma veya kısaltma yetkimizin olmaması demektir. Bu yetki Allah’ındır.
Fakat, Allah dilerse ve bizim amelimiz buna uygunsa uzatabilir. Şu ayet bunu haber veriyor: “O, günahlarınızı bağışlamak ve ölümünüzü belli bir vakte kadar geri bırakmak için sizi imana çağırıyor.”5 Peygamber Efendimiz’in (asm) şu hadisi de bunu haber veriyor: “Müslüman kişinin verdiği sadaka ömrünü uzatır, kötü ölümü önler.”6
Bu ayet ve hadisleri bir araya topla-dığımızda şu neticeleri elde edebiliyoruz:
1- Ömrümüz Allah’ın emrine bağlı olarak devam eder. Ecelimiz Allah’ın emrine bağlı olarak gelir.
2-Ölüm Allah’ın emri olmaksızın hiçbir şekilde meydana gelmez. Allah’ın emri geldiğinde de bir saniye gecikmez. Bediüzzaman Hazretleri bunu, “Ecel mukadderdir; tegayyür etmez.”7 Sözüyle ifade ediyor.
4-Ölüm üzerinde Allah’tan başka hiçbir güç kaynağı etkili ve yetkili değildir.
5-Ecelin Allah tarafından takdir edilmiş, tayin edilmiş ve biliniyor olması, ölümün Allah’ın her şeyi kuşatan ilmince kuşatılmış olduğunu gösteriyor.8
Hayatı Allah Yarattığı Gibi, Ölümü de Allah Yaratıyor
6- Ölüm, Allah’ın ilminde ve iradesinde olduğuna göre, Allah’ın kulunun ameline, salahatine ve yaşayışına göre ecelini geri bırakması kaderle çelişmez. Bilakis, kader Allah’ın, hükmünü dilediği gibi icra etmesine imkân verir. Yukarıdaki son ayet bunu ifade ediyor.
7-“Sigara ömrü kısaltır” sözü tıbbî bir sonuçtan haber veriyor. Bu söz, insan ömrünün sigara ile sağlıklı devamının imkânsız olduğunu bildiriyor. Fakat kaderin elinde bulunan ölüm saati hakkında herhangi bir hüküm içermiyor. Bu durumda bu sözü, “Sigara sağlıklı ömrü kısaltır. Ömrü sağlıksız hâle getirir.” şeklinde anlamak gerekiyor.
8-“Sadaka ömrü uzatır.” hadisini, “Ölümünüzü belli bir vakte kadar geri bırakmak için Allah sizi imana çağırıyor.” Ayeti çerçevesinde ele almamız gerekirse; salih amellerimizin meyvesini kimi zaman ve Allah’ın dilemesi hâlinde “uzun ömür” olarak toplayabileceğimiz anlaşılıyor. Fakat bu elbette Allah’ın bir lütfu olarak gerçekleşiyor. Allah’ın lütfu ve iradesi söz konusu olunca da, bu kader çelişmiyor.
9-Ecel saatini ve ölüm vaktini getirmekle ilgili insan oğlu hiçbir şekilde yetki sahibi değildir. Nihayet hayatı Allah yarattığı gibi, ölümü de Allah yaratıyor.
Dipnotlar:
1 En’âm Suresi: 2., 2 Mülk Suresi: 2., 3 A’râf Suresi: 34; Yunus Suresi: 49.; Nahl Suresi: 61., 4 Rum Suresi: 8., 5 İbrahim Suresi: 10., 6 Camiü’s-Sağir, 3/1121., 7 Lem’alar, s. 211., 8 Mektubat, s. 236.