Her ne kadar metavörs yabancı gibi görünse de aslında sanal evren anlamına gelen bu kelime insandaki “hayal”in karşılığıdır denilebilir. İnsanlık ve bilim için metavörs, insan için ise hayal ve hayal dünyası.

Hayal, aklın 10 çalışma basamağından ilkidir. Aklın çalışma mertebeleri ise şunlardır:

1. Tahayyül, 2. Tevehhüm, 3. Tasavvur, 4. Tefekkür, 5. Takarrür, 6. Taakkul, 7. Tasdik, 8. İzan, 9. İltizam, 10. İtikat 1

Metavörs bunlardan ilk dört aşamayı içine aldığı/alacağı gözüküyor.

İnsan için tahayyül, tasvirin suret giydirmenin hayalde şekillendirmenin başladığı noktadır. Serbest bir durumdur. Hayal bu noktada iradeyi pek dinlemez. Bu duruma vesvesenin başladığı hal diyebiliriz.

Tevehhümde de tahayyüldeki durumların aynısı söz konusudur.

Tasavvur bir basamak daha yukarısıdır. Artık bu noktada suretlerin resimlerin net bir şekilde oluşturulmasıdır. Anlamlara resimler giydirilir, takılır, alakalı alakasız görüntüler birbirine bulaşır ve bulaştırılır.

Tefekkürde ise önceki aşamalara ilave olarak çağrışım devreye girer eşyalar arasındaki ilişkileri hatırlamak ve en iyisini yapma araştırması etkili olur. Yani bir hedefe doğru ilerleme vardır.

Tahayyül, tevehhüm, tasavvur ve tefekkür aşamalarında bir sıkıntı bir problem oluşmayacaktır. Buraya kadarki aşamalar dalalet değildir, tasdik değildir, izan değildir. Hatta tereddüt ve şüphe bile sayılmaz.

Problem takarrür aşamasından itibaren başlar. Hayal vehim tasavvur ve tefekkürün aşırısı olması halinde lüzumsuz tekrar ede ede yerleşik bir hale gelirse o zaman sıkıntı ortaya çıkabilir.

Veya tahayyül, tevehhüm, tasavvur ve tefekkür galip gelirse insan farkında olmadan gerçekten hayale doğru yelken açar âlemleri karıştırır gerçek âlemden uzaklaşır ve tehlikeye düşer. 2

İşte insanlık açısından metavörsün tehlike oluşturan kısmı buradan başlar. İnsanlık âleminde tahayyül, tevehhüm, tasavvur ve tefekkür galip gelirse kişi gerçek âlemden koptuğu gibi insanlık da bu noktada sıkıntı yaşar ve gerçek âlemden kopuş tezahürü ortaya çıkar. Hayal alemini gerçek âlemin yerine koymaya başlar. metavörs kişilerin kafasında gerçekmiş gibi yerleşir, karar kılar.

Hayal âlemi ile gerçek âlemi birbirine karıştırmadan uzun vadeli hayaller, hayallerin gerçekleşmesinde önemli rol oynar. Bu noktada Bediüzzaman Said Nursî’nin tartışılmaz muhakemesinin yanında hayalinin de güçlü olduğunu görüyoruz. O Tiflis’te kendisine “Şaşarım senin ümidine” diyen Rus polisi ile geçen konuşmasındaki3 hayalini 80-100 yıl sonra o bölgede Nur Dershanelerinin açılmasıyla gerçekleştirmiştir.

Metavörs, iletişim yönünden bakıldığında hemen hemen tüm alanlarda etkileşim imkânları sunan “sınırsız siber dünya toplumu” oluşturma gayreti olarak görülebilir.

Metavörs insanlığın gerçekleştirdiği hayali bir âlem, insanların yaşadığı farklı bir âlem. İnsanlığa vadedilen ise çok daha harika bir âlem. Metavörs âlemindeki kazanımların gerçek âlemde kullanılabileceği bir kanal olması kaçınılamayan bir gerçektir. Bu kanal bu gün bitcoin ile gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır. Hayal âlemi gibi görülen bu dünya “dünya ahiretin tarlasıdır”4 hadisi ışığında ibadetler de insanlığa vadedilen öte âlemde kullanımı gerçekleşecek önemli kazanımlar olacağını düşünmemek elde değildir.

Ulaşım ve iletişim yönünden dünyayı bir köy haline getiren insanlık, bu küçük mekanı metavörs ile sınırları kaldırmak ve sonsuzlaştırmak istemektedir. Kabına sığmayan insanlar ve bilim insanları, fıtratındaki “ebed” arzusunu bu dar dünyada metavörse aktararak sonsuzluk arzusunu dile getirmiştir.

Metavörs bir çeşit rüyaya da benzetilebilir. Bunun doğru kullanılması rüyada olanın rüyada olduğunu bilmesi ile dengelenebilir. Rüyada olduğunu bilen kişi uyandığında her şeyin biteceğinin farkındadır.5

Telefon/bilgisayar nasıl ki giriş üniteleriyle olumlu veya olumsuz programlanabiliyorsa özgür bir telefon6 gibi olan insan da metavörs ile manipüle edilmesi mümkündür. Bu durumda art niyetli olanların gayretleri şeytani bir vesvese olarak adlandırılabilir.

Dipnotlar:

1. Nursî, Bediüzzaman Said. Sözler, Yeni Asya Neşriyat Mart 2017, s. 790. 

2. Nursî, Bediüzzaman Said. Sözler, Yeni Asya Neşriyat Mart 2017, s. 307-312.

3. Nursî, Bediüzzaman Said. Bediüzzaman Said Nursî Tarihçe-i Hayatı, Yeni Asya Neşriyat Şubat 2017, s. 89. 

4. Aclûnî, Keşfu’l-Hafa, I/412. 

5. Nursî, Bediüzzaman Said. Mektubat, Yeni Asya Neşriyat Ocak 2017, s. 18. 

6. https://www.yeniasya.com.tr/sadettin-onal/bu-telefonu-kullanmak-cesaret-ister_484208