TAR‹HÇE-‹ HAYATI
| 1179
fi
AHIS
B
‹LG‹LER‹
üç sebebe ba¤lamaktad›r. Bunlar; idarecilerin dinden uzaklaflmalar›, âlimlerin menfaat ve korku
sebebiyle Kur’ân ve sünnetten ayr›lmalar› ve tasavvuf ehlinin tarikat› fleriattan uzaklaflt›rmalar›
olarak s›ralanm›flt›r. ‹mam Rabbanî 1624 y›l›nda 63 yafl›nda iken memleketi Serhend’de vefat et-
mifltir.
‹MAM-I fiAF‹Î:
(ö. 820) fiafiî mezhebinin kurucusudur. Hicrî 150 (767) y›l›nda Gazze’de do¤an
fiafii, Mekke’de Müslim el-Zinci ve Sufyan bin Uyeyne’den hadis ve f›k›h tahsil etti. 20 yafllar›nda
Medine’ye Malik bin Enes’in yan›na giderek onun ölümüne kadar orada kald›. Malik bin Enes’in
Muvatta adl› eserini ezbere bilen fiafii, 195’ten itibaren Ba¤dat’ta hocal›¤a bafllad›. ‹mam-› fiafii Hic-
rî 204’te (820) Fustat’ta vefat etti. ‹mam-› fiafii sadece mevcut bütün f›k›h malzemesini elden ge-
çirmekle kalmam›fl, f›k›h ilminin usullerini ve temellerini araflt›rarak usul-i f›kh›n kurucusu addo-
lunmufltur. ‹mam-› fiafii’nin talebeleri aras›nda Zafarani, Ebu Savr, Ahmet bin Hanbel, Karabisi gibi
tan›nm›fl âlimler de vard›r. fiafii mezhebi bugün Güney Arabistan’da, Bahreyn’de, Malaya Adalar›n-
da, Da¤›stan’da, Tangonyika’da ve baz› Orta Asya bölgelerinde hakimdir. Eserleri: Kitabü’l-Umm;
Kitap-› F›khü’l-Ekber; Kitabü Vasiyyetü’fl-fiafii.
‹SA (A.S.):
Hz. ‹sa ulu’l-azm olan peygamberlerdendir. Hakikî H›ristiyanl›k dininin peygamberi
olan Hz. ‹sa’ya dört büyük kitab›n üçüncüsü olan ‹ncil-i fierif nazil edilmifltir. Hz Meryem in o¤lu
olan Hz. ‹sa, Allah’›n yarat›c› kudretinin bir niflanesi olarak do¤mufltur. Hz. ‹sa’n›n bir ünvan› ve s›-
fat› Mesih’tir. Kur’ân-› Kerîm’de onun meziyetlerinden bahsedilmekte ve gösterdi¤i mucizelerden
haber verilmektedir. Dört büyük semavî kitaptan biri olan ‹ncil, kendisiniden sonra havariler tara-
f›ndan yaz›lm›flt›r. Ancak sonralar› tahrif edilmifl, asliyetini koruyamam›flt›r. Hz. ‹sa, Peygamber
Efendimizden “ümmî peygamber” fleklinde bahsetmifltir. ‹ncil’in çeflitli bölümlerinde Peygamberi-
mizin gelece¤inden haber verilmektedir. Düflmanlar› ve kendisine inanmayanlar taraf›ndan öldü-
rülmek istenen Hz. ‹sa Cenab-› Hak taraf›ndan gö¤e yükseltilmifl, kendisini öldürmek isteyenler ise
yanl›fll›kla Hz ‹sa’ya çok benzeyen Yuda isminde birini çarm›ha germifllerdir.
‹SMET ‹NÖNÜ:
1884’te izmir’de do¤du, 25 aral›k 1973’te öldü ve Bakanlar Kurulu karar›yla
An›tkabir’e gömüldü.
‹nönü ilk ve orta tahsilini Sivas’ta yapt›. Daha sonra askerî bir lise olan Mühendishane ‹dadisi-
ne kaydoldu. Buray› bitirdikten sonra s›ras›yla Kara Harp Okulundan ve Harp Akademisinden me-
zun olarak ordunun çeflitli kademelerinde görev yapt›.
1910 y›l›nda bafllayan ve yaklafl›k 3 y›l süren Yemen isyan›n› bast›rmak için bafllat›lan hareka-
ta kat›ld›. Bu görevin ard›ndan Birinci Dünya Savafl›n›n bafllamas› üzerine Kafkas Cephesinde Ko-
lordu Komutan› olarak atand›. Suriye Cephesinde savaflt›; Millî Mücadele s›ras›nda Mustafa Kemal
ile beraber çal›flt›. Edirne milletvekilligi ve bakanl›k yapt›. O zamanlar albay rütbesinde olan ‹smet
‹nönü milletvekilli¤i ve bakanl›k görevlerini b›rakmadan Garp Cephesi Komutanl›¤›na getirildi. 25
Ekim 1920’den sonra Bat› Cephesi Komutan› olarak Çerkez Ethem kuvvetleriyle çat›flt›. Birinci ve
ikinci ‹nönü Savafllar›n› yönetti. Tuggeneral rütbesine yükseldi.
Sakarya Meydan Savafl› ve Büyük Taarruz’dan sonra kazan›lan zafer üzerine Mudanya Mütare-
kesine Büyük Millet Meclisini temsilen kat›ld›.
D›fliflleri Bakan› ve Türk hey’eti baflkan› olarak Lozan Bar›fl Konferans›nda bulundu ve 24 Tem-
muz 1923’te Lozan Antlaflmas›n› imzalad›.
Cumhuriyetin ilân›ndan sonra 1923-1924 y›llar›nda ilk hükûmette Baflbakan olarak görev yap-
t›, 1924-1937 y›llar› aras›nda bu görevini sürdürdü. Mustafa Kemal’in ölümünden sonra, 1938 y›-
l›nda, TBMM taraf›ndan Türkiye’nin ikinci cumhurbaflkan› seçildi. ‹kinci Dünya Savafl› s›ras›nda
cumhurbaflkan›yd›. 1950 senesinde yap›lan seçimleri kaybettikten sonra, 1960 y›l›na kadar ana
muhalefet partisi baflkan› olarak siyasî hayat›n› sürdürdü. 27 May›s 1960’ta yap›lan ihtilâlin ard›n-
dan Kurucu Meclis üyeli¤ine seçildi ve 10 Kas›m 1961 tarihinde de Baflbakanl›¤a atand›.
