TAR‹HÇE-‹ HAYATI
| 1181
fi
AHIS
B
‹LG‹LER‹
Do¤uda kazan›lan zafer ve imzalanan Gümrü Anlaflmas› (1920) Millî Mücadelenin ilk milletlera-
ras› antlaflmas›d›r. Bilâhare Rusya, Ukrayna, Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan temsilcileriyle
yap›lan görüflmelere Türk hey’etinin baflkan› olarak kat›ld›. 13 Ekim 1921 y›l›nda imzalanan Kars
Antlaflmas› ile bu günkü Türkiye-Rusya s›n›r› çizilmifl oldu. Buradaki savafl›n büyük bir baflar› ve
antlaflma ile neticelenmesinden sonra, askerî malzeme ve personel Bat› cephesine kayd›r›ld›.
Millî Mücadele s›ras›nda gösterdi¤i kahramanl›k ve baflar›lar› konusunda ‹nönü; Birinci Cihan
Harbinin felâketli neticesinin ilk gününden bafllayarak meydana at›ld›¤›n›, Bat› cephesinde gerçek-
ten bunald›¤›m›z bir zamanda imdada yetiflti¤ini belirtmektedir. Mustafa Kemal’in tutuklan›p ‹s-
tanbul’a gönderilmesini talep eden ‹tilâf Devletlerinin iste¤ini yerine getirmedi¤i bilinmektedir. Bu
konuda Rauf Orbay, “Karabekir hiçbir fley için olmasa bile, sadece bunun için dahi Millî Mücade-
lenin temelidir, dire¤idir” ifadelerine yer vermektedir.
Meclisin aç›lmas› ile birlikte Edirne mebusu seçildi. 1923 y›l›ndaki seçimlerde ise ikinci devre ‹s-
tanbul milletvekili seçildi. Tek parti iktidar›n›n kurulmas›ndan sonra Cumhuriyet tarihimizin ilk
muhalefet partisini kurdu. Karabekir’in baflkanl›¤›nda Rauf Orbay, Ali Fuat Cebesoy, Refet Bele, Ca-
fer Tayyar E¤ilmez ve di¤er baz› mebuslar taraf›ndan Terakkiperver Cumhuriyet F›rkas› kuruldu
(1924). fieyh Said olay› ile ba¤lant›s› oldu¤u ileri sürülerek bu parti kapat›ld›. Parti ileri gelenleri ‹s-
tiklâl Mahkemesinde yarg›land›.
Çeflitli iftiralara u¤rayan Karabekir’in, anti-demokratik uygulamalara karfl› ç›kmas›ndan dolay›
saf d›fl› b›rak›lmak maksad›yla, düzmece senaryolar ve suikast giriflimleri ile ba¤lant›s› oldu¤u ile-
ri sürülerek uzun bir süre Meclis d›fl›nda kalmas› sa¤land›. 1927 y›l›nda ordudan emekliye sevk
edildi. Bunun üzerine ‹stanbul’a gidip yerleflti ve 1938 y›l›na kadar burada kald›.
1938 y›l›nda ‹stanbul milletvekili olarak tekrar Meclise girdi. 1946 y›l›nda Meclis Baflkanl›¤›na
seçildi. Baflkanl›k görevi devam ederken 26 Ocak 1948 tarihinde geçirdi¤i kalp krizi sonucu vefat
etti. Naafl› Ankara fiehitli¤ine defnedildi.
Bediüzzaman ve Karabekir aras›ndaki münasebetler hakk›nda ayr›nt›l› bilgi olmamakla birlik-
te, aralar›nda bir dostlu¤un oldu¤u tahmin edilmektedir. Karabekir, Bediüzzaman’›n Ruslara karfl›
talebeleriyle birlikte savaflt›¤›ndan haberdard›r. Aziz Tayyar’›n hat›ralar›nda; Karabekir’in Bediüz-
zaman’a hayranl›¤›ndan, Ruslara karfl› yapt›¤› savafl› takdir etti¤inden ve onu görmek istedi¤inden
söz edilmektedir. (Son fiahitler, C. II, s. 79-80.) Bediüzzaman’›n davet üzerine Ankara’ya gelip, özel-
likle namaz konusuna a¤›rl›k veren bir beyannameyi neflretmesi ve bu beyannamenin Karabekir
Pafla taraf›ndan M. Kemal’e götürülüp okunmas›, daha önceden bir dostlu¤un oldu¤una delil ola-
bilir.
Emirda¤ Lâhikas›’nda yer alan (s. 156) bir mektubundan anlad›¤›m›za göre Bediüzzaman’›n ba-
z› dostlar›, o dönemde Meclis Baflkan› olan Karabekir’den Nur Talebelerinin s›k›nt›lar›n› gidermek
için yard›m talebinde bulunmay› düflünmüfllerdir. Fakat Bediüzzaman, istirahati için flikâyet ve ri-
cada bulunmayaca¤›n›, kendisine verilen s›k›nt›lara, “Allah bana yeter. O ne güzel vekildir.” (Ali ‹m-
ran, 173.) ayetini okuyup tahammül etti¤ini belirtmektedir. Akabinde, Karabekir ile eskiden dost
olduklar›n›, hâlâ merdane mesle¤ini muhafaza edip etmedi¤ini sormakta, eskiden oldu¤u gibi
Nurlara zarar› olmay›p faydas› varsa selâm›n›n kendisine iletilmesini ister. Ancak, ahiret hayatlar›
için Nurlara müracaat etmeye tenezzül etmeyenlere karfl›l›k, ahiret hayat›n›n yan›nda hiçbir öne-
mi olmayan dünya hayat› için de siyasetçilere tenezzül edilemeyece¤ini sözlerine eklemektedir.
Yine bir baflka mektubunda da (Emirda¤ Lâhikas›, s. 170.) Karabekir’den iyilik istemedi¤ini, sade-
ce seleflerinin yapm›fl olduklar› tayzik ve zulme meydan vermemesinin yeterli olaca¤›n› belirt-
mektedir.
