TAR‹HÇE-‹ HAYATI
| 1185
fi
AHIS
B
‹LG‹LER‹
Mevdudî, 1928 y›l›nda Haydarabad’a döndü. Burada Tercümanü’l-Kur’ân adl› dergiyi ç›karmaya
bafllad›. Muhammed ‹kbal’›n daveti üzerine, 1938 y›l›nda Do¤u Pencap’a gidip Darü’l-‹slâm’›n ku-
ruluflunda görev ald›. Bu kurum, e¤itim ve araflt›rma amaçl› olarak düflünülmüfltü. Ancak, kendisi
siyasî çal›flmalar da yapmak isteyince di¤er baz› kurucularla aras›nda ihtilâf ç›kt›. Bu ihtilâftan son-
ra buradan ayr›larak Lahor’a geçti.
Muhammed Ali Cinnah’›n öncüsü oldu¤u Hindistan Müslümanlar› Birli¤i’ne karfl› mesafeli dur-
du. Ona göre, bu cemiyet ‹slâmî esaslara yeterince hassasiyet göstermemekteydi. Di¤er taraftan
‹ngiliz sömürgesinden kurtulma amac›yla mücadele veren Cemiyet-i Ulema-i Hind’e de karfl› ç›k-
m›fl ve milliyetçilik hususundaki tavr›n› elefltirmiflti. Zaman›n iki önemli birli¤i ile ters düfltükten
sonra, kendisi gibi düflünenleri bir araya toplayarak A¤ustos 1941’de Cemaat-i ‹slâmî adl› teflkilâ-
t› kurdu.
Mevdudî, 1947 y›l›nda Pakistan’›n kurulmas›ndan sonra Lahor’a yerleflti. Burada bulunan Cema-
at-i ‹slâmî teflkilât›n›n liderli¤ini yapt›. Bu tarihten sonra, Pakistan’da ‹slâm esaslar›n›n geçerli ol-
mas› için çal›flt›. 1948 y›l›ndan itibaren radyo programlar› yapt›. Ayr›ca, Lahor Hukuk Fakültesinde
‹slâm hukuku üzerinde konuflmalar yapt›. ‹slâm esaslar›na a¤›rl›k veren bir anayasan›n uygulan-
mas› talebiyle baz› faaliyetlerde bulundu. Pakistan hükümetinin; Allah’›n iradesi ve emirlerine uy-
mas›, hukuk sisteminin ‹slâm hukukuna dayanmas›, ‹slâm hukukuna ayk›r› olan her fleyin hüküm-
süz hale getirilmesi gerekti¤ini savundu. Faaliyetleri hükümetin hofluna gitmeyince aralar› aç›ld›.
Hükümetin politikalar›n› elefltirmesi üzerine 1948 y›l›nda tutukland›. Kamuoyunun büyük tepkisi
üzerine 1950 y›l›nda serbest b›rak›ld›.
1951 y›l›nda farkl› fikirlere sahip olan guruplar›n temsilcilerini Karaçi’de toplayan Mevdudî, ‹s-
lâm devletinin ilkeleri konusunda anlaflt›klar›n› ilân etti. ‹ki y›l sonra benzer bir toplant› daha yap-
t› ve ayn› yönde karar ald›rd›. Di¤er taraftan, 1 A¤ustos 1951 tarihinde Hindistan’da toplanan bir
ulema hey’eti, Mevdudî’nin kurmufl bulundu¤u teflkilâtla Müslümanlar› ayr› bir yola sevk etti¤ine
karar verdikleri gibi, yazd›klar› kitap ve gazetelerde de ayn› düflünceye yer verdiler. Pakistan’da-
ki baz› âlimler de benzer ifadelerle Mevdudî’nin kitaplar›n›n zararl› oldu¤unu bildirdiler.
Mevdudî, Pakistan’da giderek yay›lan Kadiyanilik hareketine karfl› ç›kt›. Bu hareketin aleyhin-
de bir risale kaleme ald›. Pencap’ta bunlara karfl› bir gösteri düzenledi. Gösteri ve yaz›lar›yla k›fl-
k›rt›c› hareketlerde bulundu¤u gerekçe gösterilerek askerî mahkeme taraf›ndan tutukland› ve
ölüm cezas›na çarpt›r›ld›. Ancak, dünya çap›nda yap›lan bask›lar üzerine bu kez sivil bir mahke-
me taraf›ndan yarg›land›. Cezas› ömür boyu hapse çevrildi. Yüksek mahkeme ise beraat›na hük-
metti.
1956 y›l› bafl›ndan itibaren seri konferanslar vermeye bafllayan Mevdudî, daha çok ‹slâm Ana-
yasas› konulu konuflmalar yapt›. Baz› flehirleri dolaflt›. Yapt›¤› konuflma ve düzenledi¤i konferans-
larla, hukukî alanda baz› düzenlemelerin yap›lmas›nda büyük etkisi oldu. 1958 y›l›nda darbe ya-
pan Eyüp Han anayasay› yürürlükten kald›rd›¤› gibi, siyasî partileri de kapatt›. Bu arada Cemaat-i
‹slâmî’nin faaliyetlerine de son verildi.
Mevdudî, Pakistan d›fl›na da ç›karak Beyrut ve fiam’› ziyaret etti. Buralarda ‹hvan-› Müslimin’in
ileri gelenleriyle görüflmelerde bulundu. Daha sonra Suudi Arabistan, Suriye, Ürdün ve M›s›r’a da
giderek seyahatlerde bulundu. Bir süre Suudi Arabistan’da üniversitenin kurulufl çal›flmalar› ve il-
mî heyetinde bulundu. Siyasî faaliyetlere konan yasaklar›n kald›r›lmas› üzerine ülkesine döndü.
1963 y›l›nda Lahor’da Cemaat-i ‹slâmî’nin toplant›s› s›ras›nda suikasta u¤rad›. Ancak, yara alma-
dan kurtuldu. Darbe yönetimi taraf›ndan haz›rlanan anayasaya karfl› ç›kmas› üzerine 1964 y›l›nda
yeniden tutukland›. Dokuz ay hapis yatt›ktan sonra serbest kald›.
