girenlere tarif etsin ve girmenin adab›n› ve seyrin mera-
simini bildirip ve görünmeyen sultan-› zîfünun ve zîfluuna
karfl›, marziyat› ve arzular› dairesinde teflrifat merasimini
tarif etsin.
Aynen öyle de,
1
'
¤r
Yn
’r
G o
?n
ã n
Ÿr
G !n
h
ezel ebed sultan› olan
Sâni-i Zülcelâl, nihayetsiz kemalât›n› ve nihayetsiz cema-
lini görmek ve göstermek istemifltir ki, flu âlem saray›n›
öyle bir tarzda yapm›flt›r ki, her bir mevcut pek çok dil-
lerle Onun kemalât›n› zikreder, pek çok iflaretlerle cema-
lini gösterir. Esma-i Hüsnas›n›n her bir isminde ne kadar
gizli manevî defineler ve her bir ünvan-› mukaddesesin-
de ne kadar mahfî letaif bulundu¤unu, flu kâinat bütün
mevcudat›yla gösterir. Ve öyle bir tarzda gösterir ki, bü-
tün fünun, bütün desatiriyle, flu kitab-› kâinat› zaman-›
Âdem’den beri mütalâa ediyor. Hâlbuki o kitap esma ve
kemalât-› ‹lâhiyeye dair ifade etti¤i manalar›n ve göster-
di¤i ayetlerin öflr-i miflar›n› daha okuyamam›fl.
‹flte flöyle bir saray-› âlemi, kendi kemalât ve cemal-i
manevîsini görmek ve göstermek için bir meflher hük-
münde açan Celîl-i Zülcemal, Cemîl-i Zülcelâl, Sâni-i Zül-
kemal’in hikmeti iktiza ediyor ki, flu âlem-i arzdaki zîflu-
urlara nispeten abes ve faydas›z olmamak için, o saray›n
ayetlerinin manas›n› birisine bildirsin. O saraydaki acaibin
menbalar›n› ve netaicinin mahzenleri olan avalim-i ulvi-
yede birisini gezdirsin ve bütün onlar›n fevkine ç›kars›n
ve kurb-u huzuruna müflerref etsin ve ahiret âlemlerinde
gezdirsin. Umum ibad›na bir muallim ve saltanat-› rubu-
biyetine bir dellâl ve marziyat-› ‹lâhiyesine bir mübelli¤ ve
abes:
bofl, manas›z, lüzumsuz ve
gayesiz ifl.
acayip:
hayret verici fleyler.
adap:
terbiyeler, davran›fl kural-
lar›.
ahiret:
öteki dünya.
âlem:
dünya, cihan.
âlem-i arz:
dünya, yer yüzü âle-
mi.
avalim-i ulviye:
yüksek, yüce
âlemler, dünyalar.
Celil-i Zülcemal:
güzellik ve lütuf-
la beraber yücelik sahibi Hz. Al-
lah.
cemal:
güzellik, Cenab-› Hakk›n
lütuf ve ihsan› ile tecellisi.
cemal-i manevî:
manevî güzellik.
Cemîl-i Zülcelâl:
yücelik, kibriya,
izzet ve heybetiyle beraber son-
suz güzellik ve haflmet sahibi
olan Hz. Allah.
define:
gizli hazine.
dellâl:
ilân edici, hakka davet
eden, tan›t›c›.
desatir:
düsturlar, kanunlar, ku-
rallar.
ebed:
sonsuzluk, daîmilik.
esma:
adlar, isimler.
Esma-i Hüsna:
Allah’›n güzel
isimleri.
ezel:
bafllang›c› olmayan geçmifl
zaman, öncesizlik.
fevk:
üst, yukar›, üzeri.
fünun:
fenler, ilimler.
hikmet:
kâinattaki ve yarat›l›flta-
ki ‹lâhî gaye.
ibad:
kullar.
iktiza:
lâz›m gelme, gerektirme.
insan-› kâmil:
mükemmel insan-
lar, Allah dostlar›.
kemalât:
faziletler, iyilikler, mü-
kemmellikler.
kemalât-› ‹lâhiye:
‹lâhî güzellik
ve mükemmellikler.
kitab-› kâinat:
kâinat kitab›.
kurb-u huzuruna:
kendi huzuru-
na, yak›n›na.
mahfî letaif:
gizli güzellikler.
mahzen:
depo.
manevî:
maddî olmayan, mana-
ya ait, fikrî.
marziyat-› ‹lâhiye:
Allah’›n r›zas›-
n› kazand›racak olan hâl ve hare-
ketler.
menba:
kaynak, her hangi bir fle-
yin ç›kt›¤› yer.
merasim:
tören.
meflher:
sergi, gösterme yeri.
mevcudat:
varl›klar, var olan her
fley.
muallim:
ders veren, ö¤reten.
mübelli¤:
haber veren, bildiren.
müflerref:
flereflendirilmifl, yücel-
tilmifl, flerefli.
mütalâa:
dikkatlice ve iyi düflü-
nerek okuma.
netaiç:
neticeler, sonuçlar.
öflr-i miflar:
onda bir.
saltanat-› rububiyet:
Cenab-›
Allah’›n tam bir hâkimiyetle
her zaman, her yerde, her
mahlûka muhtaç oldu¤u fley-
leri vermesi ve onlar› sevk ve
idare etmesi.
Sâni-i Zülcelâl:
sonsuz bü-
yüklük sahibi, her fleyi sanat-
la yaratan Allah.
Sâni-i Zülkemal:
güzellik ve
fazilet sahibi yap›c›, her fleyi
sanatl› olarak yaratan Allah.
saray-› âlem:
mükemmel bir
saraya benzeyen kâinat.
seyir:
yürüyüfl, gezinti.
sultan-› zîfünun:
fen ilimleri-
ni bilen padiflah, hükümdar.
teflrifat:
resmî tav›rlar içinde
olma, kurallara ba¤l› davran-
ma, protokol.
ünvan-› mukaddese:
kutsal,
kusursuz ünvan.
zîfluun:
gerçek fiil, ifl ve hare-
ket sahibi.
zîfluur:
fluur sahibi, bilinçli.
1.
En yüce s›fatlar Allah’a mahsustur. (Nahl Suresi: 60.)
936 | SÖZLER
O
TUZ
B
‹R‹NC‹
S
ÖZ
