ve mahz- hikmettir. mam- Azama ittiba edenler ekse-
riyet-i mutlaka itibaryla, slâmî hükûmetlerin ekserîsi o
mezhebi iltizam etmesiyle, medeniyete, flehirlili¤e daha
yakn ve hayat- içtimaiyeye müstait oldu¤undan, bir ce-
maat bir flahs hükmüne girip, bir tek adam umum nam-
na söyler; umum, kalben onu tasdik ve rabt- kalp edip,
onun sözü umumun sözü hükmüne geçti¤inden, Hanefî
mezhebine göre imam arkasnda Fatiha okunmaz.
Okunmamas ayn- hak ve mahz- hikmettir.
Hem meselâ
, madem fleriat tabiatn tecavüzatna set
çekmekle onu tadil edip nefs-i emmareyi terbiye eder;
elbette, ekser etba köylü ve nimbedevî ve amelelikle
meflgul olan fiafiî mezhebine göre, Kadna temas ile ab-
dest bozulur, az bir necaset zarar verir. Ekseriyet itiba-
ryla hayat- içtimaiyeye giren, nimmedenî fleklini alan
insanlar ittiba ettikleri mezheb-i Hanefîye göre, Mess-i
nisvan abdesti bozmaz, bir dirhem kadar necasete fetva
var.
flte, bir amele ile bir efendiyi nazara alaca¤z. Amele,
tarz- maiflet itibaryla, ecnebi kadnlarla ihtilâta, temasa
ve bir ocak yannda oturmaya ve mülevves fleylerin içine
karflmaya müptelâ oldu¤undan, sanat ve maiflet itibary-
la, tabiat ve nefs-i emmaresi meydan bofl bulup tecavüz
edebilir. Onun için, fleriat onlarn hakknda, o tecavüza-
ta set çekmek için, Abdest bozulur, temas etme; nama-
zn iptal eder, bulaflma manevî kula¤nda bir seda-i se-
mavî çnlattrr. Amma, o efendi, namuslu olmak flarty-
la, âdât- içtimaiyesi itibaryla, ahlâk- umumiye namna,
SÖZLER | 789
Y
RM
Y
EDNC
S
ÖZ
hayat.
ihtilât:
karflp görüflme.
iltizam:
taraftarlk yapma, taraf-
girlik.
mam- Âzam:
bkz. fiahs Bilgileri.
iptal:
geçersiz.
ittiba:
tâbi olma.
mahz- hikmet:
hikmetin tâ ken-
disi.
maiflet:
yaflamak için lüzumlu
bulunan maddeler.
mess-i nisvan:
kadnlara doku-
ma.
meflgul:
u¤raflma.
mezhep:
dinde tutulan yol.
mezhep-i Hanefî:
Hanefî mezhe-
bi.
mülevves:
kirli, pis, murdar.
müptelâ:
tutkun, ba¤ml.
müstait:
kabiliyetli kimse.
nam:
isim, flan.
nazar:
dikkat.
necaset:
pislik.
nefs-i emmare:
insan kötülü¤e
sürükleyen nefis.
nimbedevî:
yar bedevî.
nimmedenî:
yar medenî.
rapt- kalp:
gönül ba¤lama.
sanat:
ustalk.
seda-i semavî:
Cenab- Hakkn
hitab, lâhî hitap.
set:
engel.
fiafiî
: bkz. fiahs Bilgileri.
fleriat:
Allah tarafndan peygam-
ber vastasyla bildirilen, lâhî
emir ve yasaklara dayanan hü-
kümlerin hepsi.
tabiat:
huy, mizaç.
tadil:
düzeltme, yok etme.
tarz- maiflet:
geçim flekli, yaflam
biçimi.
tasdik etmek:
olur vermek, ka-
bul etmek.
tecavüz:
haddini aflma.
tecavüzat:
saldrlar, tecavüzler.
temas:
dokunma.
terbiye:
e¤itme, do¤ru yola getir-
me.
umum:
bütün insanlar, bütün
halk.
âdât- içtimaiye:
toplumun
gelenek ve görenekleri.
ahlâk- umumiye:
umumî,
sosyal ahlâk, anlayfl.
amele:
iflçi.
ayn- hak:
hakkn, gerçe¤in
tâ kendisi.
dirhem:
üç grama denk olan
eski bir a¤rlk ölçüsü.
ecnebi:
yabanc.
efendi:
bey, beyefendi.
ekser:
çokluk; daha çok.
ekseriyet:
ço¤unluk.
ekseriyet-i mutlak:
mutlak
ço¤unluk ve ekseriyet.
etba:
uyanlar.
fetva:
dinî meselelere tam
vâkf kimseler tarafndan ve-
rilen flerî hüküm veya karar.
Hanefî:
mam- Azam Ebu Ha-
nifenin kurdu¤u dört büyük
ehl-i sünnet mezhebinden bi-
ri, bkz. fiahs Bilgileri.
hayat- içtimaiye:
toplum
