hayvanlara dikkat et; nasl
Yâ Rahman, yâ Rezzak
! di-
yorlar. Bahardan sor; bak nasl,
Yâ Hannan, yâ Rah-
man, yâ Rahîm, yâ Kerîm, yâ Lâtif, yâ Atûf, yâ Musav-
vir, yâ Münevvir, yâ Muhsin, yâ Müzeyyin!
gibi çok es-
may ifliteceksin. Ve insan olan bir insandan sor; bak na-
sl bütün Esma-i Hüsnay okuyor ve cephesinde yazl.
Sen de dikkat etsen, okuyabilirsin. Güya, kâinat azîm bir
musika-i zikriyedir; en küçük na¤me, en gür na¤amata
karflmakla, haflmetli bir letafet veriyor. Ve hakeza, kyas
et.
Fakat, çendan insan bütün esmaya mazhardr; fakat
kâinatn tenevvüünü ve melâikenin ihtilâf- ibadatn in-
taç eden tenevvü-ü esma, insanlarn dahi bir derece te-
nevvüüne sebep olmufltur. Enbiyann ayr ayr fleriatlar,
evliyann baflka baflka tarikatleri, asfiyann çeflit çeflit
meflrepleri flu srdan neflet etmifltir. Meselâ sa Aleyhis-
selâm; sair esma ile beraber
Kadîr
ismi onda daha galip-
tir. Ehl-i aflkta
Vedûd
ismi ve ehl-i tefekkürde
Hakîm
is-
mi daha ziyade hâkimdir.
flte, nasl e¤er bir adam hem hoca, hem zabit, hem
adliye kâtibi, hem mülkiye müfettifli olsa, onun her bir
dairede birer nispeti, birer vazifesi, birer hizmeti, birer
maafl, birer mesuliyeti, birer terakkiyat ve muvaffak-
yetsizli¤ine sebep birer düflman ve rakipleri oluyor; ve
padiflaha karfl çok ünvanlarla görünüyor ve görür; ve
çok lisanlarla ondan medet ister; ve amirinin çok ünvan-
larna müracaat eder; ve düflmanlarn flerrinden kurtul-
mak için muavenetini çok suretlerle talep eder.
SÖZLER | 535
Y
RM
D
ÖRDÜNCÜ
S
ÖZ
Kadîr:
kudret sahibi olan ve her
fleye gücü yeten Allah.
kâinat:
bütün âlemler.
kâtip:
sekreter, yazman.
Kerîm:
ikram ve ihsan bol olan
anlamnda Allahn bir ismi.
kyas:
karfllafltrma.
Lâtif:
çok lütuf ve ihsanda bulu-
nan Allah.
letafet:
güzellik, hoflluk.
lisan:
dil.
mazhar:
flereflenme, kavuflma.
medet:
inayet, yardm.
melâike:
melekler.
mesuliyet:
sorumluluk.
meflrep:
tavr, tutum, meslek.
muavenet:
yardmclk.
Muhsin:
kullarna çok ihsanda
bulunan Allah.
Musavvir:
yarattklarn istedi¤i
sfat ve seçti¤i maddî-manevî su-
rette yaratan; Allah.
musika-i zikriye:
zikir hâlindeki
müzik.
muvaffakyet:
baflarma.
müfettifl:
denetleyip incelemekle
vazifeli memur.
mülkiye:
asker dflndaki, devlet
memurlar.
Münevvir:
her fleyi maddî mane-
vî nurlandran Allah.
müracaat:
baflvurma.
Müzeyyin:
her fleyi süslendiren
Allah.
na¤amat:
na¤meler, ezgiler.
na¤me:
güzel ses.
nispet:
ba¤, münasebet.
Rahîm:
sonsuz merhamet sahibi
olan Allah.
Rahman:
rahmeti bütün herkese
yaylan ve bütün yaratlmfllarn
rzklarn ve geçim flekillerini içi-
ne alan rahmetin sahibi Allah.
Rezzak:
bütün yaratlmfllarn rz-
kn veren ve ihtiyaçlarn karflla-
yan, Allah.
sair:
di¤er, baflka.
suret:
flekil, tarz.
srdan neflet etme:
gizli kalan,
insan aklnn yeterince açklk ge-
tirmedi¤i fleyleri ortaya çkarma.
fler:
kötülük, fenalk.
fleriat:
dinî hüküm ve kurallar.
tarikat:
meslek, terbiye usul ve
yolu.
tenevvü:
çeflit çeflit olma.
tenevvü-ü esma:
isimlerin çeflit
çeflit olmas.
terakkiyat:
ilerlemeler, geliflme-
ler.
ünvan:
kazanlan sfat, ad, flöhret.
vazife:
görev.
Vedûd:
çok flefkatli olan ve çok
sevgi beslenen, seven ve sevilen
Allah.
zabit:
subay, rütbeli asker.
ziyade:
çok, fazla.
adliye:
mahkeme.
amir:
memurun üstü, emre-
den.
asfiya:
samimî, saf, içi temiz,
tuttu¤u yol do¤ru olan kim-
seler.
Atûf:
Allahn flefkat ve mer-
hameti çok olan manasndaki
isimlerinden biri.
azîm:
büyük.
cephe:
yüz.
çendan:
gerçi, her ne kadar.
daire:
devlet ifllerinde, so-
rumluluk alan.
ehl-i aflk:
Allah âflklar.
ehl-i tefekkür:
tefekkür
edenler, düflünenler, düflün-
ceyi esas alanlar.
enbiya:
nebîler, peygamber-
ler.
esma:
isimler.
Esma-i Hüsna:
Allahn güzel
isimleri.
evliya:
keramet sahibi olan-
lar, velîler.
güya:
sanki.
hakeza:
bunun gibi.
Hakîm:
her fleyi bir maksatla
uygun ve hikmetle yaratan
hikmet sahibi Allah.
hâkim:
galip, geçerli.
Hannan:
çok acyan, çok
merhametli olan, Allah.
haflmet:
ihtiflam, görkemli
büyüklük.
ihtilâf- ibadat:
ibadetlerin
farkl farkl olmas.
intaç:
netice verme, sonuç-
landrma.
