Yedincisi
: Senin hayatna verilen cüzî ilim ve kudret
ve irade gibi sfât ve hâllerinden küçük numunelerini va-
hid-i kyasî ittihaz ile, Hâlk- Zülcelâlin sfat- mutlakas-
n ve fluun-u mukaddesesini o ölçüler ile bilmektir. Mese-
lâ, sen, cüzî iktidarn ve cüzî ilmin ve cüzî iraden ile bu
haneyi muntazam yapt¤ndan, flu kasr- âlemin senin
hanenden büyüklü¤ü derecesinde, flu âlemin ustasn o
nispette Kadîr, Alîm, Hakîm, Müdebbir bilmek lâzmdr.
Sekizincisi
: fiu âlemdeki mevcudatn her biri, kendi-
ne mahsus bir dil ile Hâlknn vahdaniyetine ve Sâniinin
rububiyetine dair manevî sözlerini fehmetmektir.
Dokuzuncusu
: Acz ve zaafn, fakr ve ihtiyacn ölçü-
süyle, kudret-i lâhiye ve gnâ-i Rabbaniyenin derecat-
tecelliyatn anlamaktr. Nasl ki açl¤n dereceleri nispe-
tinde ve ihtiyacn enva miktarnca, taamn lezzeti ve de-
recat ve çeflitleri anlafllr. Onun gibi, sen de nihayetsiz
aczin ve fakrnla, nihayetsiz kudret ve gnâ-i lâhiyenin
derecatn fehmetmelisin.
flte senin hayatnn gayeleri, icmalen, bunlar gibi
emirlerdir.
n
fiimdi, kendi hayatnn mahiyetine bak ki; o mahiye-
tinin icmali fludur:
Esma-i lâhiyeye ait garaibin fihristesi, hem fluun ve s-
fât- lâhiyenin bir mikyas, hem kâinattaki âlemlerin bir
mizan, hem bu âlem-i kebirin bir listesi, hem flu kâina-
tn bir haritas, hem flu kitab- ekberin bir fezlekesi,
SÖZLER | 211
O
N
B
RNC
S
ÖZ
Allah .
Hâlk:
her fleyi yoktan var eden,
Allah.
Hâlk- Zülcelâl:
sonsuz büyüklük
sahibi yaratc, Yüce Mevlâ.
hayat:
canl olma hâli, dirilik.
icmal:
özet.
icmalen:
özetle.
ihtiyaç:
gereklilik.
irade:
dileme, isteme.
ittihaz:
kabul etme.
Kadîr:
kudret sahibi olan ve her
fleye gücü yeten Allah.
kasr- âlem:
âlem saray
kitab- ekber:
büyük kitap.
kudret:
güç, kuvvet, iktidar.
kudret-i lâhiye:
Allahn kudreti,
Allahn kudretiyle yapt¤ ifller.
lezzet:
tat.
mahiyet:
nitelik, iç yüz, esas.
mahsus:
baflkasnda bulunma-
yan, özel.
mikyas:
ölçek.
mizan:
terazi.
muntazam:
intizaml, düzgün.
Müdebbir:
tedbir alan, her fleyi
önceden düflünen Allah.
nihayetsiz:
snrsz.
nispet:
ölçü, derece.
numune:
örnek
rububiyet:
Cenab- Allahn her
zaman, her yerde, her mahlûka
muhtaç oldu¤u fleyleri vermesi,
terbiye, tedbir ve malikiyeti.
Sâni:
her fleyi sanatl olarak yara-
tan Allah.
sfât:
hâller, keyfiyetler, nitelikler,
vasflar.
sfât- lâhiye:
Allahn sfatlar,
vasflar.
sfât- mutlaka:
mutlak sfatlar.
fluun-u mukaddese:
Allahn ter-
temiz ve noksansz iflleri; Zatna
ait hâlleri, özellikleri.
taam:
yemek.
vahdaniyet:
Allahn birli¤i.
vahid-i kyasî:
ölçü birimi.
zaaf:
zayflk.
acz:
güçsüzlük.
âlem-i kebir:
büyük âlem.
Alîm:
her fleyi hakkyla bilen
Allah.
cüzî:
az, pek az, küçük, snr-
l.
derecat:
dereceler.
derecat- tecelliyat:
tecellile-
rin dereceleri.
enva:
çeflitler, neviler.
esma-i lâhiye:
lâhî isimler.
fakr:
muhtaç olma, Allaha
muhtaç olma.
fehmetmek:
anlamak, kavra-
mak.
fezleke:
netice, özet.
fihrist:
liste, içindekiler.
garaip:
hayranlk uyandrc
ve flaflrtc fleyler.
gnâ-i lâhiye:
lâhî zenginlik.
gnâ-i Rabbaniye:
Rabbanî
zenginlik.
Hakîm:
her fleyi bir maksatla
uygun ve hikmetle yaratan,
