Sadisen
: Hasmımız ve İslâmiyet düşmanı olan Frenk-
ler, dindeki lâkaytlığınızdan pek fazla istifade ettiler ve
ediyorlar. Hatta diyebilirim ki, hasmınız kadar İslâm’a za-
rar veren, dinde ihmalinizden istifade eden insanlardır.
Maslahat-ı İslâmiye ve selâmet-i millet namına, bu ihmali
a’male tebdil etmeniz gerektir. görülmüyor mu ki, İttihat-
çılar o kadar harika azm ü sebat ve fedakârlıklarıyla, hat-
ta İslâm’ın şu intibahına da bir sebep oldukları hâlde, bir
derece dinde lâubalîlik tavrını gösterdikleri için, dâhildeki
milletten nefret ve tezyif gördüler. Hariçteki İslâmlar, din-
deki ihmallerini görmedikleri için, hürmeti verdiler.
Sabian
: Âlem-i küfür, bütün vesaitiyle, medeniyetiyle,
felsefesiyle, fünunuyla, misyonerleriyle âlem-i İslâm’a
hücum eden ve maddeten uzun zamandan beri galebe
ettiği hâlde, âlem-i İslâm’a dinen galebe edemedi. Ve dâ-
hilî bütün fırak-ı dâlle-i İslâmiye de birer kemmiye-i kali-
le-i muzırra suretinde mahkûm kaldığı ve İslâmiyet meta-
netini ve salâbetini sünnet ve cemaatle muhafaza eyledi-
ği bir zamanda, lâubaliyâne, Avrupa medeniyet-i habise
kısmından süzülen bir cereyan-ı bid’atkârâne, sinesinde
yer tutamaz. demek, âlem-i İslâm içinde mühim ve inkı-
lâpvari bir iş görmek, İslâmiyetin desatirine inkıyat ile
olabilir, başka olamaz, hem olmamış; olmuş ise de çabuk
ölüp, sönmüş.
Saminen
: zaaf-ı dine sebep olan Avrupa medeniyet-i
sefihânesi yırtılmaya yüz tuttuğu bir zamanda ve mede-
niyet-i kur’ân’ın zuhura yakın geldiği bir anda, lâkaydâ-
ne ve ihmalkârâne müspet bir iş görülmez. Menfice,
âlem-i islâm:
İslâm âlemi, İslâm
dünyası.
âlem-i küfür:
küfür dünyası.
a’mal:
ameller, işler.
azm ü sebat:
sağlam ve kesin ka-
rar.
cemaat:
bir imama uyup namaz
kılan Müslümanlar topluluğu.
cereyan-ı bid’atkârâne:
dinin as-
lında olmayan, sonradan konulan
âdetleri dine sokuşturmaya çalı-
şarak, dine zarar verme hareketi.
dâhil:
iç, içerisi.
dâhilî:
içe ait, içe dönük, iç ile ilgi-
li.
desatir:
düsturlar, kaideler.
dinen:
din bakımından, diyanet
noktasından, dince.
felsefe:
madde ve hayatı başlan-
gıç ve gaye bakımından inceleyen
ilim.
fırak-ı dâlle-i islâmiye:
Müslü-
manlar arasından çıkan sapkın fır-
kalar gruplar.
Frenk:
Avrupalı, Fransız.
fünun:
fenler.
galebe:
galip gelme, üstünlük.
hariç:
dış memleket, yaşanılan ül-
kenin dışındaki ülke.
harika:
olağanüstü.
hasım:
muhalif, karşı taraf, düş-
man.
hürmet:
riayet, ihtiram, saygı.
ihmalkârâne:
ihmal ederek, dik-
katsizce, önemsemeyerek.
inkılâpvari:
inkılâba benzer deği-
şim, inkılâp gibi.
inkıyat:
boyun eğme, bağlanma,
teslim olma.
intibah:
uyanıklık.
istifade:
faydalanma, yararlanma.
kemmiye-i kalile-i muzırra:
za-
rarlı azınlık grup.
lâkaydâne:
lâkayt bir şekilde, ka-
yıtsızca, ilgisizlikle.
lâkayt:
kayıtsız, ilgisiz.
lâubaliyâne:
lâubalî bir şekilde;
alâkasız, saygısız ve dikkatsiz bir
şekilde.
mahkûm:
hüküm giymiş, hüküm-
lü; mecbur, çaresiz.
maslahat-ı islâmiye:
İslâmın ya-
rarına olan, Müslümanların güven-
h
uBaB
| 160 | Mesnevî-i nuriye
liği ve kurtuluşuna ait.
medeniyet-i habise:
pis, çir-
kin, kötü medeniyet.
medeniyet-i Kur’ân:
Kur’ân
medeniyeti.
medeniyet-i sefihâne:
sefih
hâldeki medeniyet, sefahate
düşkün medeniyet.
menfi:
olumsuz, müspet ol-
mayan.
metanet:
metin olma, daya-
nıklılık, sağlamlık.
misyoner:
kendini bir fikrin
yayılmasına adamış.
muhafaza:
koruma.
mühim:
önemli, ehemmiyetli.
müspet:
olumlu, yapılması
memnuniyet veren.
nam:
ad.
sabian:
yedinci, yedinci ola-
rak.
sadisen:
altıncı olarak.
salâbet:
Metanet, manevî
kuvvet, dayanma, sebat.
saminen:
sekizinci olarak, se-
kizinci derecede.
selâmet-i millet:
milletin se-
lâmeti, milletin kurtuluşu,
esenliği.
sine:
yürek, kalp, gönül.
suret:
biçim, tarz, görünüş.
sünnet:
Hz. Muhammed’in
(asm) Kur’ân dışında, Müslü-
manlara örnek olan mübarek
söz, fiil ve emirleri, kabulleri
veya takrirleri.
tebdil:
değiştirme, dönüştür-
me.
tezyif:
zayıfa çıkarma, çürüt-
me.
vesait:
vasıtalar.
zaaf-ı din:
dini inanç ve yaşa-
yış noksanlığı, zayıflığı.
zuhur:
görünme, belli olma,
ortaya çıkma.
