ikincisi
: Hasta, hekime teşhis-i illette yardım ve verdi-
ği ilâcı hüsn-i istimal ve hayatına lâzım olanı talep edi-
yor; tabip de hastanın gözü açık olduğu için ihtiyat ve
dikkate mecbur oluyor –benim kulüplerde arzu ettiğim
meslek gibi.
üçüncüsü
: Hasta âdeta hekimini yalnız reçeteci gibi
tanıyor ve hasta iken, hekimfüruşluk zevkiyle ilâçları
kendisi almak ve terkip ve istimal etmek maharetsizliği
için
(1)
/
¬p
©r
Øn
f r
øp
e o
ô n
Ñ` r
c
n
G o
¬o
ªr
K p
G
sırrına mazhar olur. zira halâ-
vet-i hakimiyetle sarhoş olur –şimdi veya ileride kulüple-
rin mesleği gibi.
el f ez l eke
: Millet hastadır, hükûmet hekimdir. en fe-
na zamanda teslim-i nefis ettiğimiz hâlde, en menfaatli
zamanda ittiham ve hodserâne etmek, menfaat-i umu-
miyeyi hedef-i maksat edenin kârı değildir. kuvvet ka-
nunda olsun; yoksa istibdat münkasım olmuş olur.
Beşinci Hakikat:
İstibdadın maden ve münbiti olan şe-
ref ve haysiyet ve itibarî rütbeden istimdat ve milleti istih-
dam ve hatır ve tahakküm ve taraftarı rabıta etmektir ki,
vahşetin ağalığı budur. ümmü’l-ağavat olan Yıldız’da
ebu’l-ağavat olan sultan Hamid bu ağalıktan vazgeçti;
nerede kaldı başka sivrisinekler! Amma hürriyet ve mede-
niyetin ağalığı, nefsine ve kemaline istinat ve iktidarını is-
timal ve millete hizmet etmektir ki,
(2)
r
º o
¡ o
e p
OÉn
N p
? r
ƒn
?r
dG o
óu
«°n
S
buna düstur-i tatbiktir. Şedîden hamiyeti dava eden, o
takviyesine çalıştığı hamiyetten şüphelidir.
Eski said dönEmi EsErlEri
| 195 |
n
uTuk
hüsn-i istimal:
güzel kullanma.
ihtiyat:
sakınma, tedbirli, tedarikli
bulunma.
iktidar:
güç yetme, yapabilme.
istibdat:
kanuna ve nizama tâbi
olmayan, keyfî, baskıcı yönetim;
zulüm ve tahakküm.
istihdam:
bir hizmette kullanma,
çalıştırma.
istimal:
kullanma.
istimal etmek:
kullanmak.
istimdat:
medet dileme, imdat is-
teme, yardıma çağırma.
istinat:
dayanma.
itibarî:
geçici.
ittiham:
suç altında bulunma, töh-
metli olma, töhmet altında olma.
kâr:
iş, fayda.
kemal:
olgunluk.
kulüp:
dernek, cemiyet.
kuvvet:
güç, kudret.
maden:
asıl, esas, kaynak.
maharetsizlik:
uzman olmamak,
beceriksizlik.
mazhar:
hedef olmak.
mecbur:
zorlanmış, zorunlu.
medeniyet:
medenîlik, uygarlık.
menfaat-i umumiye:
toplum
menfaati.
menfaatli:
faydalı.
meslek:
yol, usul, gidiş.
millet:
halk, ulus.
münbit:
verimli, bereketli, ekilmiş
olan bir şeyi iyi yetiştiren.
münkasım:
taksim edilmiş, kısım-
lara ayrılmış, bölünmüş.
nefis:
kendi, şahıs.
rabıta etmek:
bağlamak.
reçete:
bir hasta veya hastalık için
yazılan ilaç listesi.
rütbe:
derece, mertebe, paye.
sultan Hamid:
Padişah II. Abdül-
hamid.
şedîden:
şiddetli bir şekilde.
şeref:
manevî büyüklük.
tabip:
doktor.
tahakküm:
zorbalık etme, zorla
hükmetme, hükmü altına alma.
takviye:
kuvvetlendirme, sağlam-
laştırma, teyit ve tasdik etme.
talep etmek:
istemek.
taraftar:
taraflı, birinin veya bir
grubun tarafını tutan, bir tarafı
destekleyen.
terkip:
bir araya getirme.
teslim-i nefis:
kişinin kendini baş-
kasının emrine amade kılması,
onun emirlerine göre hareket et-
mesi.
teşhis-i illet:
hastalığın teşhisi.
ümmü’l-ağavat:
ağaların anası.
vahşet:
yabanî ve vahşî olan şey,
medeniyetin zıddı.
Yıldız:
Yıldız Sarayı.
1.
Şöhreti faydasından büyük.
2.
Milletin efendisi onlara hizmet edendir. (Aclûnî, Keşfü’l-Hafâ, 1:462, hadis no: 1515.)
âdeta:
sanki.
amma:
ama, lâkin, ancak.
dava:
takip edilen fikir, iddia.
düstur-i tatbik:
uygulama
prensibi, düsturu.
ebu’l-ağavat:
ağaların babası.
fena:
kötü.
fezleke:
özet, netice.
hakikat:
gerçek.
halâvet-i hakimiyet:
hekim-
lik, doktorluk zevki.
hamiyet:
insanda bulunan
din, millet, bayrak, vatan gibi
mukaddes değerler ile kendi
aile ve yakınlarını koruma
duygusu ve gayreti.
hatır:
saygı.
haysiyet:
şeref, onur, itibar.
hedef-i maksat:
varılmak is-
tenen amaç.
hekim:
doktor, tabip.
hekimfüruşluk:
doktor olma-
dığı hâlde doktor gibi davran-
ma, hekimlik taslama.
hizmet etmek:
bir uğurda bir
işin yapılması için çalışmak.
hodserâne:
dik başlılıkla, ser-
keşcesine, kimseyi dinleme-
den.
hükûmet:
devleti yöneten ku-
rul.
hürriyet:
bağımsızlık, özgür-
lük.
