Osmanlının son dönemlerinden itibaren gündemimize yerleşen “medenïleşme, modernleşme, çağdaşlaşma” tartışmalarında yeri geldikçe hep tekrarlanan bir söylem var:
“Batının sadece ilim ve tekniğini alalım; ama sefahet ve bozuk ahlâkına kesinlikle geçit vermeyelim.”
İkinci Meşrutiyet ve sonrasında bu tartışmalara aktif şekilde katılıp görüş bildiren Bediüzzaman’ın da bu manada ifadeleri mevcut.
Bazı örneklerini aktaralım.
Meselâ Hutbe-i Şamiye’de diyor ki:
“Bizim muradımız medeniyetin mehasin ve beşere menfaati bulunan iyilikleridir; yoksa günahları, seyyiatları (fenalıkları) değil.”
(Eski Said Dönemi Eserleri, s. 317)
Şu cümleler de İkinci Meşrutiyetin ilanından üç gün sonra Sultanahmet meydanındaki mitingde irad edip Selanik’te tekrarladığı “Hürriyete hitap” nutkundan:
“Zünub ve mesavi-i medeniyeti (medeniyetin günah ve fenalıklarını) hudud-u hürriyet ve medeniyetimize (hürriyet ve medeniyet sınırlarımıza) girmekten seyf-i şeriatla (şeriat kılıcıyla) yasak edeceğiz.”
“Kesb-i medeniyette (medeniyetin kazanımlarını elde etmekte) Japonlara iktida (örnek alıp uymak) bize lâzımdır ki, onlar Avrupa’dan mehasin-i medeniyeti (medeniyetin iyilik ve güzelliklerini) almakla beraber, her kavmin maye-i bekası (devam ve bekasının mayası) olan âdât-ı milliyelerini (millî gelenek ve hasletlerini) muhafaza ettiler.” (age, s. 179)
Onun konuya yaklaşımını tamamlayan son derece orijinal bir ifadesi de 19-26 Aralık 1908 tarihlerinde Kürt Teavün ve Terakki gazetesinde “Meb’usana hitap” başlığıyla yayınlanan makalesindeki şu sözlerinde:
“Avrupa’dan ahzu iktibasa (iktibas edip almaya) muhtacız. İhtiyacımız idare-i mülk (devlet idaresi) ve tanzim-i kuva-yı harbiye-i bahriyeden (deniz harp kuvvetlerinin tanziminden) ve fünun-u sanayiden (fenler ve sanayiden) işimize yarayanlarıdır. Dinimizin emriyle.” (age, s. 34)
Demek ki, Üstad devlet idaresine taallûk eden hususlarda da Avrupa’nın geliştirdiği usul ve tekniklerden işimize yarayanların alınmasına taraftar ve dahası bunu dinin emri olarak değerlendiriyor.
Bugünün AB ve demokratikleşme reformları da öyle değil mi?
Bir Son Şahit daha: Muhterem Said Gecegezen'e Allah'tan rahmet, ailesine ve camiamıza sabır dilerim. Nur içinde yatsın. Mekânı Cennet olsun.
2005'te Konya'daki Üstadı anma programına Mustafa Türkmenoğlu, M. Emin Birinci ve Hilmi Doğan'ın yanı sıra Said Gecegezen de katılmıştı.