Geçtiğimiz günlerde çeşitli illerde yaşanan depremler, Van Bahçesaray’da yaşanan çığ felâketi, Pegasus uçak kazası gibi olayların ardından internet âlemi ‘Kıyamet mi kopacak?’ benzeri haberlere yer verdi.
Sosyal medya sitelerinde kıyamet hashtag’i kullanılarak yüzlerce paylaşım yapıldı. Bu kaos ortamı üzerinden prim yapmak isteyen bazı internet siteleri ise dünyanın manyetik kutbunun hızla değiştiğini ve bundan dolayı güneşin batıdan doğacağını, böylece en büyük kıyamet âlâmetlerinden birinin gerçekleşeceğini yazdılar.
Bu sitelerin haberlerini görenler ise yersiz bir telâşa kapılmış durumda. Her nedense güneşin batıdan doğacağıyla ilgili bu haberler son zamanlarda artan umumî musîbetlerin ardından yayınlanmaya başlandı. Söz konusu haberlerde ABD Ulusal Jeo-Mekânsal Zekâ Ajansı (NGA) ve İngiltere Savunma Coğrafya Merkezi’nden (DGC) bilim insanlarına dayandırılan bilgilere göre dünyanın manyetik alanını tanımlayan ve bütün modern navigasyon sistemlerinin çalışmasını sağlayan, Dünya Manyetik Modeli güncellendi. Bilim adamlarına göre ise bu güncellemenin sebebi dünyadaki manyetik kutbun çok hızlı bir şekilde yer değiştirmesi.
Bir sosyal medya mecrasında bu haberlerden birisine denk geldim ve bu haberin doğruluğunu tahkik etmek istedim. Oldukça kolay bir şekilde haber başlığını İngilizce olarak Google’da arattım ve yabancı kaynaklardan bilgi edinmeye çalıştım. Yabancı kaynaklara göre bu bilgiler kısmen doğru. Gerçekten de dünyanın manyetik kutbu hızlıca hareket ediyor ve buna bağlı olarak da Dünya Manyetik Modeli bilim adamları tarafından güncellenmiş. Fakat bu olay yeni değil ve bugünün haberi değil. Bu haber yabancı bir kaynakta yaklaşık bir sene önce yayınlanmış. 1
Ülkemizde yayınlanan haberlerle, bahsettiğim yabancı sitedeki haber muhtevaları neredeyse aynı. Ancak bir sene öncesinin haberi ülkemizde yaşanan felâketler üzerine sanki bugün gerçekleşmiş gibi gösterilerek insanlar manipüle ediliyor ve felâket tellâllığıyla telâşlandırılıyor. 2019 Ocak tarihli bu haberin ülkemizde ve dünyada yaşanan umumî musîbetlerin ardından sanki yeni bir habermiş gibi yayınlanması gerçekten dikkat çekici. Söz konusu siteler daha fazla ‘tık’ almak uğruna insanları yanlış yönlendirmekten çekinmiyor gibi. Bir senelik haberi yeni bir haber gibi sunmak gazetecilik ahlâkına uyar mı? Bu tür haberler yarardan çok zarar getirmez mi?
Dipnot:
1) https://www.nature.com/articles/d41586-019-00007-1