Bir meseleyi enine-boyuna müzakere etmek demek olan meşveret danışma, katılım, ortak akıl, kollektif şuur ile ehlinin fikirlerinin alınması, alternatif düşüncelerin ortaya konması, mihenge vurma, şeffaflık, sorgulamasıdır. Ve meşveret her şeyde hükümfermadır (geçerlidir).

“Meşverette hüküm, ekserindir.”2 Ve “Eşhâsın [şahısların] keyfine tebaiyet edilmez ve etmeyiz!”3 Yani, ister anne-baba, ister yönetici, kim olursa olsun, onların şahsî görüşlerine göre değil, Kur’ân ve Sünnet-i Seniyyeye göre hareket edilir. Bunun da detayları meşveretle ortaya çıkar.

Kur’ân’da, “Allah size, emanetleri ehline vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emrediyor.”4 mealindeki ayetin gereği ister ateist, dinsiz, ister gayr-i Müslim ve Müslim kim olursa olsun adalet, hak ve hürriyetlerini aramamız emredilir.

İşte bu hakikatlere binaen, insanın, bilhassa Müslümanın medenî olduğunu gösteren en temel özellik kriterlerden birisi de adalet ile hak ve hürriyettir. Ve başkalarının da haklarını aramak mecburiyetindeyiz.

“[İnsan] medenî-i bittab olduğundan ebnâ-yı cinsinin hukukunu muhafazaya ve hakkını onlar içinde aramaya mükellef[tir.]”5 “Medenî-i bittab’” doğuştan iyi huylu, kibar, faziletli, demektir.

İstibdat, tahakküm, cebir, tek görüşü dayatma zulümdür. Adaletsizlik de zulümdür. Zalimler ise, “Zulmedenlere meyletmeyin; sonra size ateş dokunur, Cehennemde yanarsınız. Sizin Allah’tan başka dostlarınız yoktur. Sonra O’ndan da yardım göremezsiniz!”6 diye uyarılır.

Güneşin merkezinde 20 milyon santigrat radyasyon fışkırtan yüzeyinde-en soğuk kısmı olsa da-5 bin 500 derecelik sıcaklık var ve tüm maddeleri tutuşturabilir. Ve işte bu güneş hararetini Cehennem’den alıyor! Haberimiz olsun!

Dipnotlar:

1-Münazarat, Enst./intr., s. 59.; 2-Münazarat, s. 41.; 3-Mektubat, s. 507.; 4-Nisa Suresi: 58.; 5-Münâzarât, s. 137.; 6-Hud Suresi: 113.