ŞÜKÜR VE TEVAZU ŞART
Her zaman muhtelif bakışların hedefi bulunuyoruz. Sahibi olduğumuz nimetleri, bazen istesek de gözlerden gizleyemeyiz.
Bize düşen her hal ve şartta elimizde bulunan nimetlerin şükrünü edâ etmek ve alçak gönüllü olmaktır. Üstünlük duygusuna kapılıp, başkalarını küçümsemeye ve riyakârlığa hiçbir zaman hakkımız yoktur. Gösteriş meraklısı olmak, bazen başımıza –nazar değmesi de dâhil- en beklenmedik ruhsal problemleri beraberinde getirebilir.
Her zaman mütevazı olmalı ve Allah katında insanlarla bir seviyede olduğumuzu hiçbir zaman unutmamalıyız.
İyiliklerimizi Allah’tan başkasının bilmesini istemek –çünkü riyakârlıktır- hayırlı amellerimizi yiyip bitireceği gibi, bazen böyle nazara ve kem gözlere isabet etme gibi müessif bir şekilde neticeleneceğini de akıldan uzak tutmamalıyız.
Hayırlı amellerin sevabını elden kaçırmak, nazara isabet etmekten çok daha tehlikeli bir sonuçtur.
Elimizde olmadan başkasının bilmesinden ise mesul değiliz.
NAZARA KARŞI NASIL TEDBİR ALALIM?
Saf ve halis iman, nazara ve göz değmesine karşı tedbiri de ihtiva eder.
Sıralamamız gerekirse:
1- Allah’a iman ve tevekkül etmek;
2- Gururlanmamak;
3- İyilikleri ve hasenatı Allah’a vermek;
4- İyilikleri sahiplenmek yerine kusurlarımızla, eksikliklerimizle ve hatalarımızla meşgul olmak;
5- İnsanlardan övgü ve methiye beklememek;
6- Gerçek övgüyü ve methiyeyi Allah’a yönlendirmek;
7- İşlerimizde Allah’ın yardımının esas olduğunu kavramak ve nazarlara Allah’ın yardımını vermek;
8- İnsanların gözü önüne her şeyimizi serip dökme heveslisi olmamak;
9- İns ve cin vesvesecilerin ve hasetçilerin zararlarından Allah’a sığınmak ve duâ etmek.
Nazarla ilgili almamız gereken tedbirlerin başlıcaları bunlardır.
Diğer yandan bu faziletler, zaten imanın fıtrî ve halis kazanımlarıdırlar; yoksa nazar değmesin diye takınılan sun’î tavırlar değildir.
OKUMAK HAKTIR
Nazara karşı okumak veya salih bir kimseye okutmak haktır. Resûlullah Efendimiz (asm) göz değmesine okunmasını tavsiye buyurmuş1; yüzünde sarılık eseri bulunan bir kız çocuğuna: “Bu kızcağıza okuyunuz; buna nazar değmiştir.” Buyurmuştur.2
Göz değmesine karşı sâlih kimseler hastaya veya hasta bizzat kendisine; Kalem Sûresinin 51 ve 52. Âyetlerini, Âyet’el-Kürsî, Fâtihâ, İhlâs, Felak ve Nâs gibi Allah’ın isimlerini, sıfatlarını, zikrini ve şer güçlerden Allah’a sığınmayı ihtiva eden âyetler ve duâlar okunabilir ve Allah’tan şifâ niyâzında bulunulabilir.
Kalem Sûresinin 51. Ve 52. Âyetleri şöyledir:
“Ve in yekâdullezîne keferû le yuzlikûneke bi ebsârihim lemmâ semiû’z-zikra ve yekûlûne innehu le mecnûne ve mâ huve illâ zikrun lil âlemîn.”
Mealen: “Doğrusu o kâfirler, Kur’ân’ı işittikleri vakit, az kalsın gözleri ile seni devireceklerdi. Senin için ‘O Mecnundur’ diyorlardı. Hâlbuki O Kur’ân, bütün âlemler için bir öğüttür.”
ANCAK BATIL İNANÇLARA DİKKAT
Ancak bu işi ticârete dökenlere rağbet etmemelidir.
Efsuncuların, sihirbazların ve cincilerin bu konu için yapacakları hiçbir şey yoktur. Nazar değmesinden korunmak için yukarıdaki asil kriterlerin dışında başka bir çözüm arayışında bulunmak sonuç vermez. Nazarlık, at nalı, at kafası takma, kurşun dökme, tütsü yapma, başta tuz çevirme gibi âdet ve geleneklerin İslâmiyet’le bir alâkası yoktur.
Nitekim Peygamber Efendimiz (asm) meşrû duâları bırakarak, efsun yapmayı ve nazarlık takmayı yasaklamıştır.3 Bir kişiye nazar değip değmediği konusunda söylenen sözler ise çoğu zaman tahminden ileri gitmez.
Nazar ve göz değmesini ifrat ölçüsünde abartarak, bazı Müslümanları gıyaben “Nazarı çok değiyor! Bu adama dikkat et!” gibi tabirlerle vasıflandırmak ise; tamamiyle su-i zandan başka bir şey değildir.
Su-i zan ise, Kur’ân’ın haram kıldığı fiillerdendir.4
Dipnotlar:
1- Buhârî, Tıp, 1932.
2 -Buhârî, Tıp, 1933.
3- Buhârî, Tıp, 1934; Nesâî, Süslenme, 17.
4- Hucurât Sûresi, 49/12.