Irmaklar Akan Bağlar ve Bahçeler

İlgili ayetlerden ikisi şöyledir: “İman edip de salih ameller işleyenleri, elbette onları, Cennetin altından ırmaklar akan yüksek yerlerine yerleştireceğiz; O hâlde ki, orada ebedî kalacaklar. Böyle salih amel işleyenlerin mükâfatı ne güzeldir!”1

“Adn Cennetleri vardır ki, altlarından nehirler akar; orada ebedî olarak kalacaklar. İşte böyle Cennetlerde ebedî kalış, küfür ve isyanda temizlenenlerin mükâfatıdır.”2

“Altlarından ırmaklar akan Cennetler" den maksat, Cennetlerin “içlerinden” veya “zemininden” ırmakların akması demektir. 

Suların karakteri yerin en dibinden akması değil mi? Ağaçların, köşklerin, bağların ve bahçelerin zemin kısmından nehirlerin akması hayal ötesinde bir güzelliktir. Bu güzellik sırf bir lütf-u İlahîdir. Bu ve nice güzellikler Cennette bizi bekliyor.

Akan sular taşıma değil, yerlerden fışkıran suları ifade ediyor.        

Cennette Saadetin Birinci Kısmı

Bağların ve bahçelerin içlerinden suların akması Cennetin eşsiz güzelliklerindendir.  Bu, Bediüzzaman’ın ifadesiyle Cennette ikinci kısım saadete girer. 

Birinci kısım saadet, Cennette “Allah’ın rızasına, lütfuna, tecellisine, kurbiyetine mazhar olmaktır.”3 

Saadetin bu kısmını tavsif etmek ve anlatmak mümkün olmadığı gibi, hayal etmek bile imkanlarımız haricindendir. Bu tür saadet şimdilik havsalamıza sığmaz, terazilerimiz çekmez.   

Öyle ya, Allah’ın rızasını nasıl anlayalım? Lütfunu, tecellisini, yakınlığını, kurbiyetini ifade etmenin ötesinde nasıl idrak edelim?

Bu tür saadetler Resulullah Efendimiz’in (asm), “Allah buyurdu ki: “Salih kullarım için hiçbir gözün görmediği, hiçbir kulağın işitmediği, hiçbir insanın hayal ve hatırına gelmeyen nimetler hazırladım.” Hadisinde anlatılan saadetler olsa gerektir.         

Cennette Saadetin İkinci Kısmı

İkinci tür saadeti ise Bediüzzaman şöyle anlatıyor:

“İkinci kısmı ise, saadet-i cismaniyedir. Bunun esasları mesken, ekl, nikah olmak üzere üçtür. Ve bu üç esasın derecelerine göre, saadet-i cismaniye tebeddül eder. Ve bu kısım saadeti ikmal ve itmam eden, hulud ve devamdır. Çünkü saadet devam etmezse, zıddına inkılap eder.

 Evet, meskenin en latifi, en cazibedar şekli, etraf-ı erbaası türlü türlü gül ve çiçeklerle müzeyyen, bağ ve bahçelerle muhat, altında sular, nehirler akan kasır ve köşklerdir. Evet, camid kalbleri aşk ve şevkle ihya eden, sönmüş olan ruhları şen ve şad eden, şairlere sermaye olarak şairane teşbihleri, temsilleri, üslupları ilham eden, sular ile hazravat [yeşillikler] ve nebatattır. Saadetin ikinci esası olan ekl ise: Me’kulat [yiyecek] kuvvet verdiği cihetle, en iyisi, en lezizi, me’luf olan kısımdır. Yani, insana garip, vahşi olmayan şeylerdir. 

Çünkü ülfetle, o nimetin derece-i kıymeti bilinir. Lezzet verdiği cihetle de lezzetin en büyük lezzeti, teceddüd ve tebeddülündedir. Ve keza, ekl lezzetini ikmal eden esbabdan biri de, o rızkın, kendi amelinin ücreti olduğunu bilmektir. İkinci bir sebep de, o rızkın menbaının daima göz önünde hazır bulunmasıdır ki, kalbi mutmain olsun, rızık için telaş etmesin.”4

Dipnotlar:

1- Ankebut Suresi: 69 2- Taha Suresi: 135

3- İşaratü’l-İcaz, s. 195 4- İşaratü’l-İcaz, s. 196